| Giáo sư Mie Oba, chuyên gia về chính trị châu Á của Đại học Kanagawa, Nhật Bản. (Nguồn: Bangkok Post) |
Trong bối cảnh đó, các nước thành viên ASEAN đang tìm kiếm các biện pháp để duy trì tính trung lập và tự chủ chiến lược, đồng thời thúc đẩy hợp tác với các nước thứ ba, trong đó có Nhật Bản.
Giáo sư Oba cho rằng, trong bối cảnh cạnh tranh chiến lược giữa Mỹ và Trung Quốc đang gia tăng, ASEAN đang phải đối mặt với các áp lực ngày càng tăng từ hai cường quốc này. Cả hai đều đang cố gắng lôi kéo ASEAN về phía mình.
Các áp lực ngày càng gia tăng từ cả Mỹ và Trung Quốc đang tạo ra thách thức chiến lược đối với ASEAN. Tuy nhiên, theo truyền thống, ASEAN vẫn có chính sách không chọn bên nào, mà thay vào đó là tìm kiếm mối quan hệ cân bằng với nhiều quốc gia để tạo ra thế cân bằng.
Theo chuyên gia Oba, “Các nước thành viên ASEAN nói riêng và ASEAN nói chung đang tìm kiếm các biện pháp để duy trì tính trung lập và tự chủ chiến lược của ASEAN. Dường như các nước này đang đi theo nguyên tắc nâng cao tự cường và đoàn kết trong ASEAN thay vì chọn phe một cách rõ ràng giữa Mỹ và Trung Quốc.
Điều đó thể hiện trong Tầm nhìn ASEAN về Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương (AOIP) mà ASEAN thông qua vào năm 2019... Cùng với đó, ASEAN đang thúc đẩy hợp tác với các nước thứ ba, trong đó có Nhật Bản”.
Đánh giá về chính sách của chính quyền Tổng thống Mỹ Joe Biden đối với ASEAN, bà Oba cho biết, vào tháng 2/2022, chính quyền Tổng thống Biden đã công bố Chiến lược Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương. Đối với ASEAN, điều đáng lưu ý trong chiến lược này là thay vì cố gắng tăng cường quan hệ đối tác với toàn bộ ASEAN, Mỹ dường như chỉ quan tâm tới việc tăng cường quan hệ đối tác với một số nước thành viên của khối này.
Giáo sư Oba nhấn mạnh, Chính quyền Tổng thống Biden “có ý định tăng cường quan hệ với các đồng minh truyền thống và các đối tác” trong khu vực. Theo bà Oba, các đồng minh truyền thống của Mỹ ở ASEAN gồm Philippines và Thái Lan, trong khi các đối tác của Mỹ ở ASEAN gồm Indonesia, Malaysia, Singapore và Việt Nam.
Đối với Nhật Bản, bà Oba cho rằng: “Nhật Bản cần tăng cường hợp tác với tư cách là đối tác tin cậy và bên thứ ba của ASEAN, nhằm tăng cường quyền tự chủ chiến lược của khối ASEAN và các nước thành viên ASEAN”.