GS. Mạch Quang Thắng: Cần tô thắm vẻ đẹp Quân đội nhân dân Việt Nam, thấm nhuần vào thế hệ trẻ

Nhân Kỷ niệm 80 năm Ngày thành lập Quân đội nhân dân Việt Nam (22/12/1944 - 22/12/2024) và 35 năm Ngày hội Quốc phòng toàn dân (22/12/1989 - 22/12/2024), Báo Thế giới và Việt Nam đã có cuộc trao đổi với GS. TS. Mạch Quang Thắng, nguyên Vụ trưởng Vụ Quản lý khoa học thuộc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, nguyên Giảng viên cao cấp Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, về việc duy trì và phát huy các giá trị truyền thống của quân đội ta đã được xây dựng qua nhiều thế hệ.

GS. Mạch Quang Thắng nhấn mạnh, lợi ích quốc gia của Việt Nam phải chú ý phù hợp với sự tiến bộ xã hội của nhân loại, tham gia một cách tích cực, có hiệu quả hợp tác quốc tế trên tất cả các mặt vì hòa bình, độc lập dân tộc, dân chủ và tiến bộ xã hội. Điều đó không những là nhiệm vụ của toàn Đảng, toàn dân mà còn nói lên vai trò, nhiệm vụ rất quan trọng của riêng Quân đội nhân dân Việt Nam (QĐNDVN). Vì thế, việc giáo dục truyền thống QĐNDVN cho thế hệ trẻ càng đặc biệt quan trọng trong bối cảnh đất nước đang hội nhập sâu rộng và phát triển nhanh chóng như hiện nay.

Còn mãi giá trị, truyền thống "Bộ đội cụ Hồ"

Thưa ông, những giá trị đạo đức và truyền thống mà Quân đội nhân dân Việt Nam gìn giữ và phát huy trong suốt lịch sử là gì?

Được thành lập vào ngày 22 tháng 12 năm 1944 dưới sự lãnh đạo của Chủ tịch Hồ Chí Minh, QĐNDVN đã trải qua một quá trình dài phát triển, từ những ngày đầu gian khó, thiếu thốn, cho đến hôm nay trở thành một quân đội cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, sẵn sàng đối mặt với mọi thử thách để bảo vệ Tổ quốc.

Một trong những truyền thống đáng tự hào nhất của QĐNDVN là tinh thần yêu nước, kiên cường bất khuất trong mọi hoàn cảnh. Dù trong chiến tranh hay thời bình, quân đội Việt Nam luôn đặt lợi ích của Tổ quốc và nhân dân lên hàng đầu. Truyền thống ấy không chỉ được thể hiện qua những chiến thắng vẻ vang trong các cuộc kháng chiến, mà còn trong các hoạt động giúp đỡ nhân dân, giữ gìn trật tự, an ninh trong thời bình.

Trong suốt chiều dài lịch sử, truyền thống mà QĐNDVN luôn gìn giữ và phát huy, đó là giá trị của một đội quân vũ trang anh hùng của một dân tộc Việt Nam anh hùng, mang tố chất “trung với Đảng, hiếu với dân, sẵn sàng chiến đấu hy sinh vì độc lập, tự do của Tổ quốc, vì chủ nghĩa xã hội, nhiệm vụ nào cũng hoàn thành, khó khăn nào cũng vượt qua, kẻ thù nào cũng đánh thắng”. Những giá trị ấy luôn trường tồn, được duy trì và phát huy qua nhiều thế hệ.

Hiện nay, làm thế nào để duy trì và phát huy các giá trị truyền thống đã được xây dựng qua nhiều thế hệ?

Để duy trì và phát huy giá trị đạo đức và truyền thống đó, QĐNDVN phải nắm chắc nguyên tắc Đảng lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp về mọi mặt các lực lượng vũ trang; tiếp tục đẩy mạnh xây dựng lực lượng tinh - gọn - mạnh.

Ra sức rèn luyện để sẵn sàng chiến đấu, cùng toàn Đảng, toàn dân xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Đồng thời, kiên quyết, kiên trì đấu tranh bảo vệ vững chắc quyền dân tộc cơ bản gồm 4 điểm là độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ; cùng các lực lượng khác và nói chung là cùng cả nước giữ vững môi trường hòa bình, ổn định để phát triển.

Theo ông, Quân đội nhân dân Việt Nam có vai trò thế nào trong việc bảo vệ lợi ích quốc gia trên trường quốc tế và tham gia các hoạt động tăng cường hợp tác quốc tế?

Trong quá trình thực hiện hai nhiệm vụ chiến lược xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa, quân đội ta là lực lượng nòng cốt bảo vệ lợi ích quốc gia. Trong mọi hoạt động của mình, phải coi lợi ích quốc gia là trên hết, trước hết. Nói như vậy không có nghĩa là chỉ nghĩ cho lợi ích của quốc gia mình mà không tính đến lợi ích chính đáng của các nước khác trên thế giới. Việt Nam đang tham gia rất nhiều tổ chức quốc tế trong xu thế toàn cầu hóa, hội nhập để phát triển; nhiều năm gần đây còn tham gia vào lực lượng gìn giữ hòa bình của Liên hợp quốc tại châu Phi.

Việt Nam đang là bạn, là đối tác tin cậy, có trách nhiệm với hầu hết các nước, các khu vực trên thế giới với phương châm đa dạng hóa, đa phương hóa, hợp tác các bên cùng có lợi trên cơ sở bảo đảm các quyền dân tộc cơ bản, tuân thủ luật pháp quốc tế và Hiến chương Liên hợp quốc.

Lợi ích quốc gia của Việt Nam phải chú ý phù hợp với sự tiến bộ xã hội của nhân loại, tham gia một cách tích cực, có hiệu quả hợp tác quốc tế trên tất cả các mặt vì hòa bình, độc lập dân tộc, dân chủ và tiến bộ xã hội. Điều đó không những là nhiệm vụ của toàn Đảng, toàn dân mà còn nói lên vai trò, nhiệm vụ rất quan trọng của QĐNDVN. Vì thế, việc giáo dục truyền thống của Quân đội ta cho thế hệ trẻ càng đặc biệt quan trọng trong bối cảnh hiện nay.

Biến thành hành động cách mạng trong kỷ nguyên mới

Theo quan điểm của ông, tại sao việc giáo dục truyền thống quân đội nhân dân Việt Nam cho thế hệ trẻ lại đặc biệt quan trọng trong bối cảnh đất nước đang hội nhập sâu rộng và phát triển nhanh chóng như hiện nay?

Nhìn vào sự phát triển lâu dài của một quốc gia - dân tộc, người ta thường gửi gắm vào thế hệ trẻ. Đảng ta đã đặt ra mục tiêu tổng quát: “Phấn đấu đến năm 2030, là nước đang phát triển có công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao... Phấn đấu đến năm 2045 trở thành nước phát triển, thu nhập cao”.

Như vậy, trong khoảng 15-20 năm nữa thôi, lớp trẻ hiện nay đến lúc đó đã ở vào tuổi sung sức nhất, sẽ cống hiến vượt bậc cho sự phát triển của nước nhà. Chính họ, chứ không phải lớp người nào khác, là rường cột của nước nhà.

Trong các giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc Việt Nam, có truyền thống anh hùng của QĐNDVN. Truyền thống đó phải được thấm nhuần vào thế hệ trẻ, để biến thành hành động cách mạng trên mọi lĩnh vực, làm cho đất nước tiến thật nhanh, thật bền vững. Đó là yêu cầu cấp thiết của cách mạng Việt Nam, cũng là yêu cầu phát triển của kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.

Thế hệ trẻ phải tích cực, chủ động ghé vai gánh trọng trách đưa nước nhà trở thành một nước hùng cường, xã hội chủ nghĩa, thỏa lòng mong muốn tột bậc của Bác Hồ kính yêu, đáp ứng được khát vọng cháy bỏng của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta.

Trong kỷ nguyên số, với sự phát triển của công nghệ thông tin, chúng ta nên áp dụng những phương pháp nào để giáo dục truyền thống quân đội nhân dân Việt Nam một cách hiệu quả và hấp dẫn đối với thế hệ trẻ?

Trong kỷ nguyên số, với sự phát triển của công nghệ thông tin, cần kết hợp phương pháp truyền thống với phương pháp hiện đại. Kỷ nguyên số với sự phát triển của Trí tuệ nhân tạo và công nghệ thông tin đưa lại những cách thức tuyệt vời.

Kỷ nguyên này cho chúng ta những công cụ đắc lực để giáo dục truyền thống QĐNDVN. Chẳng hạn, ngoài hoạt động của các bảo tàng, di tích lịch sử cách mạng theo cách truyền thống, còn phải nên sử dụng các hệ thống điện tử thông tin “thông minh”, sử dụng các hình thức công nghệ truyền thông khác.

Có thể nói, kỷ nguyên số làm cho con người giao tiếp theo một tư duy động và mở, nhanh và trực tiếp, đầy biến hóa. Những điều đó làm tăng tính hiệu quả việc giáo dục truyền thống cách mạng, truyền thống anh hùng của Quân đội ta cho thế hệ trẻ hiện nay.

Những giá trị cốt lõi nào của truyền thống quân đội nhân dân Việt Nam cần được nhấn mạnh khi giáo dục thế hệ trẻ? Và làm thế nào để những giá trị đó có thể được ứng dụng vào cuộc sống hiện đại, thưa ông?

Theo tôi, đó là giá trị bản chất cách mạng bảo vệ chế độ chính trị xã hội chủ nghĩa, bảo vệ Tổ quốc, bảo vệ Đảng, bảo vệ nhân dân, "Quân với Dân như cá với nước". Đồng thời, đó là giá trị quân đội sẵn sàng chiến đấu và chiến đấu giỏi; đánh thắng trận đầu; kẻ thù nào cũng đánh thắng. Giá trị truyền thống lớn nhất của QĐNDVN gói vào 4 chữ “Bộ đội cụ Hồ”.

Thế giới biến động không ngừng. Trong sự biến động đó, có cả thời cơ lẫn thách thức không nhỏ trên con đường phát triển của đất nước. Cách tốt nhất trong việc đưa những giá trị truyền thống tốt đẹp của quân đội vào cuộc sống hiện nay là biến thành sức mạnh của hành động, làm cho đất nước luôn hòa bình, giữ được độc lập, phát triển theo định hướng xã hội chủ nghĩa, dựng xây đất nước thịnh vượng muôn đời.

Xin trân trọng cảm ơn GS!