Dự án hợp tác trồng lúa tại Los Palacios, Pinar del Rio, là minh chứng sinh động cho tình hữu nghị Việt Nam - Cuba, cụ thể hóa các chỉ đạo của Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Tô Lâm sau chuyến thăm lịch sử tới Cuba, tháng 9/2024.

Thưa Đại sứ, có thể nói cánh đồng lúa bát ngát đang vào vụ gặt ở huyện Los Palacios, tỉnh Pinar del Rio của Cuba chính là một thành quả thực tế nổi bật của sự hợp tác trong lĩnh vực nông nghiệp giữa hai đất nước anh em Việt Nam-Cuba. Đại sứ có thể chia sẻ cụ thể hơn về dự án hợp tác lúa gạo tới độc giả của Báo Thế giới và Việt Nam, từ ý tưởng đến triển khai, rồi đạt thành quả tốt như hiện nay?

Trên cơ sở thỏa thuận hợp tác nông nghiệp giữa Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam (nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường Việt Nam) với Bộ Nông nghiệp Cuba, được ký kết trong chuyến thăm Cuba của Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Tô Lâm (tháng 9/2024), Công ty Agri VMA của Việt Nam đã triển khai 3 mô hình trồng lúa thí điểm, bao gồm tự canh tác 1.000ha; hợp tác với đối tác Cuba cùng canh tác và giám sát, hỗ trợ kỹ thuật; bán vật tư đầu vào cho nông hộ Cuba tự canh tác và hỗ trợ kỹ thuật trong quá trình canh tác.

Thành quả ấn tượng 7,2 - 10 tấn thóc/ha gấp 2-3 lần năng suất 2-3 tấn/ha trước đây, có sự đóng góp lớn từ sự quan tâm trực tiếp của Bí thư Thứ nhất Trung ương Đảng, Chủ tịch nước Cuba Diaz Canel. Đồng chí đã chỉ đạo Bộ Nông nghiệp và các bộ ngành liên quan tạo mọi điều kiện thuận lợi, đồng thời nhiều lần làm việc với doanh nghiệp Việt Nam và trực tiếp thăm dự án.

Đây là lần đầu tiên Cuba giao đất canh tác cho một doanh nghiệp nước ngoài. Đồng thời, Cuba cũng triển khai thực hiện các cam kết giải quyết các kiến nghị của doanh nghiệp Việt Nam ngay sau chuyến thăm của Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Tô Lâm.

Sự đồng hành ấy thể hiện quyết tâm của hai bên trong việc thực hiện các Thỏa thuận cấp cao và biến nông nghiệp thành “trụ đỡ” trong Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của Cuba đến năm 2030.

Để thúc đẩy tiến độ dự án hợp tác trọng điểm này, Đại sứ quán đã tổ chức họp định kỳ hàng quý với Agri VMA và các doanh nghiệp Việt Nam, tìm hiểu thông tin, tiếp nhận các kiến nghị của doanh nghiệp và làm việc với các bộ ngành của bạn để tháo gỡ khó khăn trong quá trình triển khai dự án.

Đại sứ có hài lòng về thành công vượt bậc ngay trong vụ thu hoạch đầu tiên?

Thành công này không chỉ là nỗ lực của doanh nghiệp Việt Nam trong việc hiện thực hóa cam kết cấp cao, vượt qua thách thức về đất đai nghèo dinh dưỡng, thiếu máy móc, vật tư nông nghiệp và nhiên liệu, mà còn là biểu tượng của tinh thần đoàn kết anh em đặc biệt Việt nam-Cuba trong giai đoạn mới.

Vụ thu hoạch đầu tiên mang ý nghĩa lịch sử, chứng minh rằng Cuba hoàn toàn có khả năng tự sản xuất lúa gạo tại chỗ, góp phần nâng cao khả năng bảo đảm an ninh lương thực nhờ công nghệ, kỹ thuật Việt Nam, mở ra hướng hợp tác mới “doanh nghiệp - nông dân” bền vững.

Đây là tiền đề để hai bên nhân rộng mô hình hợp tác này ngay trong năm 2025, hướng tới mục tiêu mở rộng trên tất cả các địa phương của Cuba về lâu dài.

Có thể nói, Dự án này là bước hiện thực hóa một Thỏa thuận cấp cao giữa hai nước Việt Nam-Cuba. Thưa đại sứ, quá trình cụ thể hóa từ văn bản ra thực tiễn, trong điều kiện khoảng cách địa lý giữa hai quốc gia là nửa vòng trái đất, chúng ta đã gặp những thuận lợi và khó khăn gì?

Thuận lợi lớn nhất là sự ủng hộ từ cấp lãnh đạo cao nhất của cả hai nước. Tổng Bí thư Tô Lâm và Chủ tịch Diaz Canel đã đặt nền móng chính trị vững chắc, tạo hành lang pháp lý thuận lợi.

Bên cạnh đó là quyết tâm và tâm huyết của đội ngũ cán bộ nhân viên và chuyên gia của công ty AgriVMA, cũng như sự quan tâm chặt chẽ và hỗ trợ thường xuyên của các bộ ngành Cuba.

Đặc biệt, tình cảm đoàn kết, hữu nghị truyền thống đặc biệt giữa nhân dân hai nước đã giúp dự án nhận được sự tin tưởng tuyệt đối từ người dân Cuba, dù khác biệt về ngôn ngữ và văn hóa canh tác.

Tuy nhiên, khó khăn đối với dự án cũng không hề nhỏ. Cuba có diện tích đất nông nghiệp có thể trồng lúa khá lớn, nhưng về điều kiện thổ nhưỡng, đất nông nghiệp tại một số khu vực thiếu phốt pho, kali. Đặc biệt, do hậu quả của lệnh cấm vận, việc nhập máy móc, vật tư nông nghiệp vào Cuba rất khó khăn và chi phí cao.

Bên cạnh đó, trong tình hình khó khăn về năng lượng và nhiên liệu hiện nay tại Cuba, việc bảo đảm duy trì cung cấp đầy đủ và kịp thời các yếu tố đầu vào trong quá trình triển khai dự án cũng là những thách thức không nhỏ.

Kết quả vượt mong đợi, mô hình thí điểm hợp tác trồng lúa Việt Nam-Cuba có năng suất bình quân 7,2 – 10 tấn thóc/ha quả là rất ấn tượng. Câu chuyện về “mối lương duyên” giữa Công ty Agri VMA của Việt Nam và nông dân Cuba sẽ được viết tiếp như thế nào, thưa Đại sứ?

Thành công bước đầu của công ty AgriVMA có ý nghĩa quan trọng, mở ra tiềm năng hợp tác mới trong nông nghiệp giữa Việt nam và Cuba.

Theo kế hoạch, công ty AgriVMA của Việt Nam sẽ tiếp tục triển khai hợp tác với các doanh nghiệp và nông dân Cuba trong năm 2025 với 3 mô hình: AgriVMA tự canh tác 2.000ha; liên kết với doanh nghiệp Cuba trồng 1.000ha và bán vật tư nông nghiệp cho các hộ nông dân Cuba để họ tự canh tác trên diện tích 3.000ha.

Toàn bộ diện tích canh tác 6.000ha này tiếp tục được triển khai tại tỉnh Pinar Del Rio, sử dụng giống lúa lai CT16.

Tuy nhiên, mô hình hợp tác này cần tiếp tục nhận được những hỗ trợ, tạo điều kiện về cơ chế của Chính phủ hai nước để có thể được nhân rộng ra các địa phương khác tại Cuba. Đồng thời, chúng tôi cũng hy vọng thời gian tới, sẽ có thêm nhiều doanh nghiệp khác của Việt Nam quan tâm và cùng tham gia thực hiện mô hình hợp tác đầy triển vọng tại quốc đảo Caribbean tươi đẹp này.

Từ cánh đồng Los Palacios, "hạt giống hữu nghị" đang vươn mầm mạnh mẽ, hứa hẹn một tương lai “cùng phát triển, cùng thịnh vượng” cho hai dân tộc anh em.

Đại sứ đánh giá Cuba là một địa bàn đầy tiềm năng phát triển, dù còn nhiều khó khăn. Vậy hai bên nên tiếp tục đẩy mạnh hợp tác trong lĩnh vực nào trong thời gian tới, để có thể khai thác các tiềm năng một cách hiệu quả?

Quan hệ anh em, hợp tác toàn diện và tin cậy lẫn nhau giữa Việt Nam-Cuba thời gian qua tiếp tục được tăng cường phát triển và ngày càng mở rộng trên tất cả các lĩnh vực, thể hiện qua kết quả đạt được trong những chuyến thăm lẫn nhau thường xuyên giữa lãnh đạo cấp cao, cũng như ở các cấp ban, bộ/ngành, tổ chức chính trị-xã hội và địa phương hai nước, nổi bật là chuyến thăm cấp Nhà nước của Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Tô Lâm (tháng 9/2024).

Việt Nam và Cuba có nhiều dư địa và tiềm năng hợp tác, đặc biệt là về kinh tế-thương mại và đầu tư.

Lãnh đạo Đảng và Nhà nước luôn quan tâm định hướng, chỉ đạo các cơ quan hữu quan của Việt Nam và trong các trao đổi, lãnh đạo hai nước đều nhất trí ưu tiên tập trung tháo gỡ khó khăn, vướng mắc và tạo điều kiện thuận lợi nhằm từng bước nâng cao quan hệ hợp tác trong các lĩnh vực này lên xứng tầm với mối quan hệ chính trị gắn bó, tin cậy giữa hai nước.

Phiên họp lần thứ 41, Ủy ban liên chính phủ Việt Nam-Cuba tháng 4/2024 đã xác định chương trình, kế hoạch và các biện pháp nhằm cụ thể hoá Chương trình nghị sự kinh tế song phương, bao trùm gần 20 lĩnh vực, trong đó có hợp tác kinh tế-thương mại-đầu tư, sản xuất nông nghiệp và lương thực, thực phẩm, xây dựng, năng lượng tái tạo, y tế, công nghệ sinh-dược, khách sạn, khoa học-công nghệ, tài chính, ngân hàng, xây dựng, giao thông, văn hoá, thể thao, du lịch.

Trên thực tế, bất chấp những khó khăn, thách thức lớn của thị trường nước bạn, do bị bao vây cấm vận ngặt nghèo, sự khác biệt về cơ chế giữa hai nước và tác động tiêu cực của kinh tế thế giới, các dự án đầu tư/liên doanh của Tổng công ty Viglacera, Công ty Thái Bình và Công ty Agri VMA tại Đặc khu phát triển Mariel (ZED Mariel) vẫn duy trì sản xuất, kinh doanh tốt.

Việt Nam hiện là nhà đầu tư lớn nhất của khu vực châu Á-châu Đại Dương tại Cuba.

Ngoài ra, một số doanh nghiệp của Việt Nam đang quan tâm, nghiên cứu đầu tư vào lĩnh vực nông nghiệp và sản xuất hàng tiêu dùng tại Cuba - phù hợp với ưu tiên của Cuba nhằm thực hiện “Chiến lược phát triển kinh tế-xã hội đến năm 2030.”

Vượt qua nhiều khó khăn, hai bên đã đạt được một số kết quả hợp tác đáng ghi nhận, góp phần tăng cường quan hệ thực chất giữa “hai quốc gia anh em”. Đại sứ đánh giá thế nào về tiềm năng hợp tác trong các dự án mới mà phía bạn đang kêu gọi đầu tư?

Cuba đang kêu gọi các doanh nghiệp Việt Nam gia tăng hiện diện và tham gia vào các dự án hợp tác, đầu tư nhằm tăng cường sản xuất, bảo đảm an ninh lương thực và hướng tới xuất khẩu, nhất là các dự án trong lĩnh vực nông nghiệp, chăn nuôi, năng lượng.

Trong các cuộc trao đổi, lãnh đạo cấp cao Cuba đều khẳng định sẽ tạo mọi điều kiện thuận lợi, cơ chế chính sách ưu đãi cho doanh nghiệp Việt Nam đầu tư tại Cuba.

Để tiếp tục thúc đẩy hợp tác kinh tế-thương mại, đầu tư, hai bên cần tranh thủ tối đa Hiệp định thương mại Việt Nam-Cuba có hiệu lực từ tháng 4/2020, để đưa hàng hoá hai nước thâm nhập thị trường của nhau; tích cực đẩy mạnh xúc tiến thương mại và đầu tư thông qua các hội chợ, triển lãm và diễn đàn đầu tư để kết nối các doanh nghiệp; quan tâm tạo điều kiện để các doanh nghiệp ở các địa phương hai nước trao đổi thông tin về cơ hội hợp tác, từng bước tìm ra cơ chế, cách thức hợp tác thật sự hiệu quả trong các lĩnh vực ưu tiên và thế mạnh của mỗi nước, trên cơ sở điều kiện, khả năng và cơ chế đặc thù của mỗi bên.

Tôi tin tưởng, với quyết tâm và nỗ lực chung của hai Đảng, hai nước và Nhân dân hai nước, quan hệ hợp tác kinh tế-thương mại, đầu tư Việt Nam-Cuba sẽ có bước tiến triển và có những thành tựu mới, xứng đáng hơn nữa với tầm quan hệ song phương hiện nay.

Qua các dự án triển khai thực tế, Đại sứ có tư vấn nào muốn gửi tới các doanh nghiệp Việt Nam quan tâm tìm hiểu và mong muốn phát triển tại thị trường Cuba, nhất là trong lĩnh vực nông nghiệp?

Hãy coi Cuba như người anh em, đầu tư không chỉ vì lợi nhuận mà còn vì trách nhiệm với mối quan hệ đặc biệt; Hãy kiên nhẫn và sáng tạo, như Agri VMA đã làm – bắt đầu từ 16ha thí điểm, chứng minh hiệu quả và sau đó mở rộng thành 6.000ha; Tận dụng tốt cơ chế đặc thù, tham vấn Đại sứ quán để nắm bắt các ưu đãi từ 28 thỏa thuận hợp tác giữa hai Chính phủ Việt Nam - Cuba.

Các Doanh nghiệp cần nghiên cứu kỹ thị trường, hiểu rõ luật pháp, văn hóa Cuba, đặc biệt là cơ chế đặc thù do ảnh hưởng từ cấm vận. Thị trường Cuba không dễ dàng, nhưng những doanh nghiệp biết đồng hành lâu dài sẽ gặt hái thành công.

Riêng hợp tác nông nghiệp Việt Nam- Cuba, không chỉ là câu chuyện kinh tế, mà còn là biểu tượng của tình đoàn kết "như anh em một nhà". Chắc chắn rằng, những "cánh đồng hữu nghị" như ở Los Palacios sẽ tiếp tục đơm hoa kết trái, viết tiếp trang sử hợp tác đặc biệt giữa hai dân tộc trong giai đoạn mới.

Nhìn những bông lúa trĩu hạt tại Los Palacios, tôi tin tưởng “hạt giống hữu nghị” Việt Nam - Cuba sẽ tiếp tục nảy mầm trên khắp đất nước Cuba anh em.

Xin cảm ơn Đại sứ!

Thực hiện: Minh Anh | Thiết kế: Lim Dim | Nguồn ảnh: ĐSQ Việt Nam tại Cuba, TTXVN, Trip Cuba...