Hội nghị thượng đỉnh P4G 2025: Cánh cửa mới huy động nguồn lực

Thời gian qua, Chính phủ Việt Nam đã có những nỗ lực đa chiều đón bắt hai xu thế của thế giới là tiến bộ công nghệ và tiến đổi khí hậu. Ông đánh giá thế nào về sự chuyển mình này?

Chuyển đổi kép (bao gồm chuyển đổi số và chuyển đổi xanh) đã trở thành xu hướng tăng trưởng chiến lược ở nhiều quốc gia.

Việt Nam đang nổi lên như một quốc gia năng động bậc nhất châu Á cũng như trên thế giới trong lĩnh vực này nhờ nhanh chóng nắm bắt xu thế, lấy chuyển đổi số và chuyển đổi xanh làm động lực phát triển.

Bên cạnh đó, Việt Nam có những thuận lợi nhất định để triển khai chuyển đổi kép như dân số trên 100 triệu, tỷ lệ người trong độ tuổi lao động gần 70%, gần 80% dân số sử dụng Internet, số lượng người sở hữu điện thoại thông minh tăng gấp đôi so với thập kỷ trước…

Tất cả những yếu tố này đã góp phần mở ra tiềm năng to lớn về tiêu dùng số cho Việt Nam - một trong nền kinh tế số phát triển nhanh nhất ASEAN, với tốc độ tăng trưởng ấn tượng là 16% (theo báo cáo e-Conomy SEA 2024 do Google, Temasek và Bain & Company công bố). Nếu xét về tổng giá trị hàng hóa giao dịch, Việt Nam có tiềm năng trở thành nền kinh tế số lớn thứ hai trong khu vực vào năm 2030.

Tiềm năng về năng lượng tái tạo của Việt Nam cũng rất lớn, với điều kiện tự nhiên phù hợp nhất Đông Nam Á để phát triển điện gió và năng lượng mặt trời. Việt Nam đứng thứ hai trong số các quốc gia đang phát triển về thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) vào lĩnh vực năng lượng tái tạo.

Điều đáng mừng là khối doanh nghiệp đang tích cực triển khai ứng dụng công nghệ ở quy mô lớn để hưởng ứng nỗ lực của Chính phủ. Các doanh nghiệp bắt đầu nghiên cứu kế hoạch chuyển đổi xanh. Theo một khảo sát do Ban nghiên cứu phát triển kinh tế tư nhân công bố năm 2024, 48,7% doanh nghiệp nói rằng, giảm phát thải, chuyển đổi xanh là điều cần thiết.

2025 là năm bản lề đối với Việt Nam với nhiều mục tiêu quan trọng cần đạt được trong quá trình thực hiện chuyển đổi kép. Đơn cử như mục tiêu kinh tế số chiếm 25% Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) vào năm 2030 và tín dụng xanh chiếm 10% tổng dư nợ. Tôi háo hức dõi theo bước tiến của Việt Nam tiến xa cùng những khát vọng lớn lao này.

Như ông đã chia sẻ ở trên, tiềm năng về năng lượng tái tạo của Việt Nam rất lớn. Vậy theo ông, bên cạnh năng lượng tái tạo, theo ông, Việt Nam còn sở hữu những lợi thế nào?

Trong bối cảnh bán dẫn và trí tuệ nhân tạo (AI) là hai lĩnh vực mũi nhọn toàn cầu, Việt Nam đặt mục tiêu trở thành mắt xích quan trọng trong chuỗi cung ứng công nghệ cao và hệ sinh thái đổi mới sáng tạo.

Chính phủ đang tích cực thúc đẩy hai ngành này, với Chiến lược phát triển công nghiệp bán dẫn đến năm 2030, tầm nhìn 2050, tập trung vào nguồn nhân lực, năng lực sản xuất và hội nhập quốc tế, nhằm tận dụng lợi thế địa chính trị và kinh tế.

Năm 2021, Việt Nam cũng đã ban hành Chiến lược quốc gia về nghiên cứu, phát triển và ứng dụng AI đến năm 2030 đưa ra định hướng theo giai đoạn: nghiên cứu, phát triển và ứng dụng quy mô lớn. Chiến lược hướng đến mục tiêu đến năm 2030 đưa Việt Nam trở thành trung tâm đổi mới, sáng tạo về AI hàng đầu ở ASEAN.

Không chỉ dừng ở các chiến lược, Việt Nam đã bắt đầu hiện thực hóa tham vọng công nghệ cao. Mới đây, Chính phủ phê duyệt khoản đầu tư 12.800 tỷ đồng (khoảng 500 triệu USD) để xây dựng cơ sở sản xuất bán dẫn công nghệ cao đầu tiên trong nước, đánh dấu bước đi táo bạo trong phát triển năng lực nghiên cứu, sản xuất chip và công nghệ tiên tiến.

Việt Nam đã thành công mở rộng quan hệ hợp tác quan trọng với nhiều đối tác lớn trên thế giới. Chẳng hạn như nâng cấp quan hệ lên Đối tác chiến lược toàn diện với Mỹ, qua đó thúc đẩy động lực mở rộng hoạt động tại Việt Nam của các tập đoàn bán dẫn khổng lồ trên thế giới. Đất nước cũng tích cực làm việc với đối tác Hàn Quốc, Nhật Bản, Đài Loan (Trung Quốc) và châu Âu để thúc đẩy chiến lược công nghệ cao.

Đây là một sáng kiến hàng đầu của Liên minh hành động lương thực được thiết kế để cải thiện tính bền vững trong sản xuất lương thực. Chính phủ Việt Nam cũng đạt nhiều nỗ lực trong việc thúc đẩy sự phát triển của ngành nông nghiệp, đưa Việt Nam trở thành tâm điểm chú ý trên toàn cầu.

Ngoài ra, 17 Hiệp định thương mại tự do (FTA) mà Việt Nam đã ký kết và thực thi, cùng với một số hiệp định khác đang trong vòng đàm phán đã tạo nhiều lợi thế cho xuất khẩu nông nghiệp.

Nhờ FTA Việt Nam-EU (EVFTA), Việt Nam đã xóa bỏ tới 94% dòng thuế đối với rau quả, tạo lợi thế cạnh tranh so với Thái Lan và Trung Quốc. Cụ thể đối với gạo, thuế quan ưu đãi từ EVFTA đã mang lại lợi ích lớn cho Việt Nam so với các nước như Campuchia, Thái Lan và Ấn Độ. Việt Nam đã trở thành một trong những nguồn cung cấp hạt điều và cà phê lớn nhất cho EU.

Ngoài ra, là trụ cột chính của kinh tế Việt Nam, ngành nông nghiệp đã có nhiều chuyển đổi quan trọng trong những năm qua. Với cam kết mạnh mẽ của Chính phủ và nhiều Hiệp định thương mại tự do (FTA) được ký kết, cơ hội cho ngành nông nghiệp rất lớn.

Chúng tôi hy vọng, nông nghiệp tiếp tục là “hoa tiêu” cho tăng trưởng GDP của Việt Nam.

Việc chuyển mình sang chuyển đổi xanh và chuyển đổi số được kỳ vọng giúp Việt Nam thu hút FDI nhiều hơn. Ông nhận định ra sao về tiềm năng này?

Việt Nam vẫn luôn là điểm đến hấp dẫn cho FDI nhờ chi phí cạnh tranh, sự hỗ trợ ổn định và xuyên suốt từ Chính phủ, nhiều thỏa thuận FTA có hiệu lực và tinh thần lao động của người dân Việt Nam.

Trong khoảng một thập kỷ qua, Việt Nam đã vươn mình trở thành cứ điểm sản xuất của nhiều tập đoàn công nghệ lớn như Samsung, Apple, Google, LG…

Chỉ tính riêng hai tháng đầu năm 2025, số liệu từ Cục Thống kê (Bộ Tài chính), tổng vốn FDI đăng ký đã đạt mức cao kỷ lục là 6,9 tỷ USD, tương đương mức tăng đáng chú ý 35,5% so với cùng kỳ năm trước, bất chấp bối cảnh toàn cầu còn nhiều bất định, một minh chứng cho thấy Việt Nam vẫn là “thỏi nam châm” thu hút đầu tư nước ngoài.

Kể từ năm 2019, các dòng vốn FDI đã tập trung nhiều hơn vào lĩnh vực công nghệ cao và xanh. Nguyên nhân bởi Nghị quyết số 50-NQ/TW ngày 20/8/2019 của Bộ Chính trị về định hướng hoàn thiện thể chế, chính sách, nâng cao chất lượng, hiệu quả hợp tác đầu tư nước ngoài đến năm 2030.

Đất nước đã chứng kiến thêm nhiều “ông lớn” ngành công nghệ như Amkor, Hana Micron, Luxshare, Quanta… nâng cao vị thế trong chuỗi giá trị. Cuối năm 2024, tỷ phú Jensen Huang còn nhắc đến Việt Nam như “ngôi nhà thứ hai” của NVIDIA, nêu bật nhiều thế mạnh như sở hữu số lượng kỹ sư phần mềm nhiều thứ hai trên thế giới.

Theo Bộ phận Nghiên cứu toàn cầu HSBC, Việt Nam được xếp hạng là điểm đến đầu tư tốt nhất cho năng lượng tái tạo ở ASEAN nhờ một số yếu tố như nguồn tài nguyên sẵn có, nhu cầu về điện tăng và mục tiêu đầy tham vọng của chính phủ đạt mức phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050, cũng như mục tiêu tuyệt đối về năng lượng tái tạo.

Theo dữ liệu từ Hội nghị Liên hợp quốc về thương mại và phát triển (UNCTAD), trong giai đoạn 2015-2022, Việt Nam xếp thứ hai trong nhóm các nước đang phát triển về thu hút FDI vào lĩnh vực năng lượng tái tạo, với tổng vốn khoảng 106,8 tỷ USD. Còn theo Công cụ theo dõi cơ sở hạ tầng Mekong, 58% dự án năng lượng tái tạo tại Việt Nam do các doanh nghiệp trong nước phát triển hoàn toàn.

Trong số các dự án năng lượng tái tạo tại Việt Nam, 27% được phát triển bởi doanh nghiệp trong nước hợp tác với đối tác quốc tế, trong khi chỉ 12% (khoảng 13 dự án) do các công ty nước ngoài thực hiện mà không có đối tác Việt Nam. Điều này cho thấy tiềm năng FDI trong lĩnh vực năng lượng tái tạo tại Việt Nam còn lớn và chưa được khai thác hết.

Trong tương lai, chuyển đổi kép sẽ là một động lực quan trọng để giúp Việt Nam thu hút thêm nhiều vốn FDI vào các dự án xanh và công nghệ cũng như đặt đất nước vào vị thế tốt hơn để ưu tiên các dự án chất lượng cao trong hai lĩnh vực này, từ đó đóng góp cho tăng trưởng bền vững.

Để đạt được mục tiêu này, Việt Nam cần xem xét chất lượng và khả năng tiếp cận nguồn lao động cũng như nhu cầu liên tục cải thiện năng suất. Ngoài ra, chỉ số hiệu quả logistics của Việt Nam cũng bị tụt lại phía sau Trung Quốc, Malaysia và Thái Lan với nhiều thiếu hụt trong năng lực logistics, thời gian giao hàng, khả năng truy suất…

Hạ tầng logistics hiện chưa đáp ứng được tiêu chuẩn quốc tế và vận tải đường bộ chiếm tới 74% tổng các phương tiện vận tải trong khi nhu cầu lại nghiêng về vận tải đường biển và cảng biển vốn hỗ trợ cho xuất khẩu từ Việt Nam.

Bên cạnh đó, Việt Nam sẽ cần nhiều cơ sở vật chất và khu công nghệ cao tiên tiến hơn, cung cấp các trung tâm R&D hàng đầu, phòng thí nghiệm tiên tiến và vườn ươm doanh nghiệp đáp ứng nhu cầu cụ thể của các công ty công nghệ.

Cuối cùng không kém phần quan trọng, thích ứng với môi trường pháp lý tiếp tục là yếu tố quan trọng cần cân nhắc đối với nhà đầu tư tìm kiếm cơ hội ở Việt Nam.

Theo khảo sát HSBC Global Connection mới nhất, các thay đổi về luật pháp là một trong hai thách thức lớn nhất đối với doanh nghiệp nước ngoài đang hoạt động ở Việt Nam, trong đó 30% công ty tham gia khảo sát nhắc đến khó khăn trong việc thích nghi với các chính sách và quy định thay đổi nhanh chóng ở đây. Xây dựng khung pháp lý ổn định và dễ vận dụng sẽ là bước tích cực trong thu hút thêm các bên tham gia đầu tư vào thị trường.

Chúng ta có thể học được nhiều điều từ câu chuyện thành công của Singapore. Một trong những yếu tố hàng đầu là môi trường hiệu quả và thuận lợi cho doanh nghiệp của Singapore, trong đó, minh chứng dễ thấy chính là thủ tục và quy trình hành chính thông suốt. Các chính sách ưu đãi hấp dẫn khác bao gồm cơ chế ưu đãi thuế và thị thực.

Trên hành trình “vừa xanh, vừa số”, ông đánh giá thế nào về những khó khăn mà Việt Nam gặp phải? Đề xuất để hóa giải những khó khăn đó?

Hành trình của Việt Nam vẫn còn đó nhiều thách thức. Trước hết, làm thế nào để nâng cao trình độ hiểu biết về chuyển đổi số của Việt Nam. Đây cần được coi là một trong những ưu tiên hàng đầu trong thời gian tới. Điều đáng khích lệ là Chương trình Chuyển đổi số quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030 của Chính phủ đã cho thấy sự nỗ lực tạo điều kiện cho quá trình chuyển đổi số của nền kinh tế.

Chuyển đổi xanh đòi hỏi mức đầu tư khổng lồ mà ở đó ngành tài chính đóng một vai trò trọng yếu. Theo Cục Biến đổi khí hậu (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), Việt Nam cần khoảng 400 tỷ USD tới năm 2040 (gần 6,8% GDP hàng năm) trong cuộc chiến chống biến đổi khí hậu. Tuy nhiên, vốn từ ngân sách nhà nước dự kiến cho ứng phó với biến đổi khí hậu ở Việt Nam chỉ đáp ứng được khoảng 130 tỷ USD - chưa đến một nửa vốn đầu tư cần thiết. Cải thiện khung pháp lý và quy định liên quan phát triển bền vững, đặc biệt thông qua thuế bảo vệ mội trường các tạo thêm điều kiện thuận lợi có thể giúp khuyến khích đầu tư “chảy” vào lĩnh vực này.

Bên cạnh đó, Việt Nam chưa có hệ thống phân loại chi tiết tài chính bền vững để định nghĩa chính xác “xanh” và “bền vững”. Việc thiếu vắng những quy định rõ ràng dẫn đến tâm lý chần chừ khi tiến hành dự án bền vững quy mô lớn vốn đòi hỏi phải tuân thủ quy trình tài chính phức tạp.

Công bố thông tin ESG (Môi trường, xã hội và quản trị) cũng là thách thức không thể không nhắc đến ở đây. Hiện chỉ các công ty niêm yết mới phải cung cấp thông tin chiến lược và hiệu quả hoạt động ESG trong báo cáo thường niên. Đồng thời, các tiêu chuẩn bền vững chung hiện nay đối với doanh nghiệp Việt Nam cũng là thách thức với việc tiếp cận nguồn vốn vay.

Cuối cùng, nhưng không kém phần quan trọng, Việt Nam cần tiếp tục tập trung đầu tư cho hạ tầng, vì đây là nền tảng quan trọng cho tăng trưởng kinh tế và thu hút FDI. Chính phủ cam kết thúc đẩy đầu tư công, tập trung vào nhiều dự án hạ tầng chiến lược kết nối các trung tâm kinh tế. Đây là sẽ bệ phóng quan trọng đưa Việt Nam bước vào kỷ nguyên vươn mình.

Từ ngày 14-17/4, Việt Nam sẽ đăng cai tổ chức Hội nghị thượng đỉnh lần thứ tư Diễn đàn Đối tác vì tăng trưởng xanh và mục tiêu toàn cầu (P4G). Theo ông, Việt Nam có thể tận dụng cơ hội tại Hội nghị này thế nào để tăng cường hợp tác, kết nối, hướng tới một tương lai xanh hơn?

Thứ nhất, việc Việt Nam đăng cai tổ chức một sự kiện tầm cỡ như Hội nghị thượng đỉnh lần thứ tư P4G là minh chứng cho thấy quyết tâm chung tay cùng cộng đồng quốc tế giải quyết các thách thức mang tính toàn cầu như biến đổi khí hậu. Điều này giúp Việt Nam ngày càng được thế giới đánh giá cao và ghi dấu ấn trên trường quốc tế. Hội nghị cũng là bước đi vững chắc của Chính phủ nhằm nâng cao vị thế và tầm ảnh hưởng của Việt Nam.

Thứ hai, Hội nghị sẽ quy tụ các lãnh đạo toàn cầu, chuyên gia và các đại diện có tầm ảnh hưởng đến từ khối doanh nghiệp cũng như dân sự để chia sẻ thông tin, kiến thức chuyên sâu, giới thiệu sáng kiến, phát triển chiến lược khả thi hỗ trợ đổi mới, sáng tạo, tinh thần làm chủ, thúc đẩy tài chính khí hậu và triển khai các hoạt động chuyển đổi khí hậu ở cấp quốc gia.

Đây là cơ hội lớn để Việt Nam học hỏi thêm kiến thức, kinh nghiệm, đồng thời, tranh thủ sự hỗ trợ của quốc tế cho hành trình chuyển đổi xanh.

Trong bối cảnh tài chính vẫn là một trong những thách thức lớn đối với hành trình chuyển dịch hướng tới cân bằng phát thải của Việt Nam, sự kiện lần này mở ra “cánh cửa” mới để Việt Nam huy động nguồn lực từ bên ngoài.