Khu vực Mekong đang đứng trước cơ hội và thách thức chưa từng có

Phiên họp có sự tham dự của lãnh đạo các nước thuộc hợp tác GMS: Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc, Thủ tướng Campuchia Samdech Techo Hun Sen, Thủ tướng Lào Thongloun Sisoulith, Thủ tướng Thái Lan Prayut Chan-o-cha, Phó Tổng thống Myanmar U Henry Van Thio và Ủy viên Quốc vụ, Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Vương Nghị.

Đồng thời, sự kiện có sự góp mặt của bộ trưởng và quan chức SOM các nước GMS, đại diện các tổ chức lớn như Chủ tịch Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) Takehiko Nako, Tổng Thư ký Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) Lim Jock Hoi, Giám đốc điều hành kiêm Giám đốc Tài chính Ngân hàng Thế giới (WB) Joaquim Levy và đại diện các Đại sứ quán, tổ chức quốc tế tại Việt Nam, đại diện khu vực tư nhân, đối tác phát triển…

Với chủ đề “Phát huy 25 năm hợp tác xây dựng GMS hội nhập, bền vững và thịnh vượng”, Hội nghị GMS 6 đánh dấu 25 thành lập hợp tác GMS, đồng thời xác định hướng đi cho hợp tác nhằm xây dựng khu vực Mekong bền vững, hội nhập và thịnh vượng.

GMS trước giai đoạn phát triển mới

Phát biểu khai mạc phiên toàn thể Hội nghị Thượng đỉnh Tiểu vùng Mekong mở rộng lần thứ 6 (GMS 6), Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc khẳng định, trong 1/4 thế kỷ vừa qua, hợp tác GMS đã không ngừng mở rộng về quy mô, đi sâu về nội dung, khẳng định được bản sắc riêng là một cơ chế hợp tác khu vực có uy tín với chiến lược 3C "Kết nối, Cộng đồng và Cạnh tranh". Hàng trăm dự án với tổng vốn trên 21 tỷ USD đã được triển khai trong nhiều lĩnh vực từ giao thông, năng lượng, viễn thông đến thương mại, nông nghiệp và môi trường. Nhiều chiến lược hợp tác tổng thể có tầm nhìn dài hạn, như hành lang kinh tế Đông – Tây (EWEC), Bắc – Nam (NSEC) và phía Nam (SEC).

Từng là khu vực của những quốc gia nghèo, chậm phát triển và biệt lập trong thế kỷ trước, đến nay GMS đã vươn lên và tự hào có những nền kinh tế tăng trưởng nhanh nhất thế giới, mở cửa, tích cực hội nhập và có các thị trường rộng lớn, sôi động với tầng lớp trung lưu ngày càng phát triển. Thành công của GMS minh chứng cho khát vọng và quyết tâm xây dựng khu vực Mekong hoà bình, thịnh vượng, phát triển bền vững, vì người dân.

Thủ tướng khẳng định, trong 25 năm qua, Việt Nam luôn coi trọng và tích cực tham gia hợp tác GMS, nỗ lực thuận lợi hóa thương mại và đầu tư, bảo vệ môi trường, tài nguyên, ứng phó biến đổi khí hậu. Đã có nhiều công trình kết nối hiệu quả bước đầu giữa Việt Nam và khu vực GMS ( như hành lang kinh tế Đông - Tây, hệ thống cầu đường kết nối Đồng bằng sông Cửu Long, hành lang ven biển phía Nam SEC, cao tốc Nội Bài - Lào Cai…). “Chúng tôi sẽ tiếp tục hợp tác thúc đẩy GMS hoạt động ngày càng hiệu quả, phát huy hơn nữa tiềm năng của khu vực Mekong”, Thủ tướng nói.

Thủ tướng cho rằng, GMS đang bước sang một giai đoạn phát triển mới với những cơ hội và thách thức chưa từng có, đòi hỏi chúng ta phải có cách tiếp cận sáng tạo và tầm nhìn dài hạn, tổng thể, nhằm phát huy nội lực của từng quốc gia; đồng thời liên kết hiệu quả tạo nên sự cộng hưởng về sức mạnh của cả khu vực GMS trong tăng trưởng nhanh, phát triển đồng đều cả kinh tế, xã hội và bảo vệ môi trường.

Thủ tướng đánh giá cao việc xây dựng Kế hoạch hành động Hà Nội 2018 – 2022 cùng với Khung đầu tư khu vực 2022 RIF-22 (bao gồm hơn 220 chương trình, dự án đầu tư và hỗ trợ kỹ thuật với tổng trị giá khoảng 66 tỷ USD); đồng thời đề nghị khởi động việc xây dựng Tầm nhìn Hợp tác GMS đến 2030, với nhiệm vụ chính là nâng cao năng lực cạnh tranh, hỗ trợ các nước GMS tham gia ngày càng sâu, hiệu quả vào chuỗi giá trị toàn cầu, tăng cường phối hợp ứng phó với thách thức chung của khu vực, đặc biệt là biến đổi khí hậu, bảo vệ môi trường.

Những hướng hợp tác lớn

Nhấn mạnh một số nội dung hợp tác lớn cần chú trọng, Thủ tướng nêu rõ, thứ nhất, phát triển hạ tầng cơ sở, đẩy mạnh kết nối khu vực, bảo đảm thông suốt trong khu vực GMS và giữa GMS với các khu vực bên ngoài, bao gồm 3 nội dung chính là: Xây dựng cơ sở hạ tầng "chất lượng, xanh và thông minh", sử dụng nguyên vật liệu và công nghệ tiên tiến thân thiện môi trường; gắn yếu tố môi trường, xã hội vào thiết kế và xây dựng; bảo đảm bền vững về tài chính; ứng dụng tiến bộ khoa học vào vận hành và quản lý.

Phát huy tối đa hình thức kết nối đa phương thức kết hợp hài hòa vận tải đường bộ, đường sắt, hàng không, hàng hải và đường thủy để các hành lang kinh tế của GMS đạt hiệu quả cao nhất trong giai đoạn mới.

Chú trọng kết nối thông tin – viễn thông và năng lượng để nâng cao hiệu quả sử dụng tài nguyên và quản lý sản xuất kinh doanh. Theo Ủy ban kinh tế xã hội Châu Á – Thái Bình Dương của Liên Hợp Quốc (UNESCAP), khi đạt 10% tăng trưởng về thông tin viễn thông sẽ tăng thêm khoảng 1,34% giá trị GDP bình quân đầu người. Kết nối hiệu quả mạng lưới truyền tải điện và sử dụng công nghệ mới về lưu trữ điện sẽ giảm sức ép phải xây nhà máy điện mới.

Thứ hai, thúc đẩy "kết nối tương hỗ" về thương mại - đầu tư. Các nước GMS khá tương đồng về nhiều mặt hàng, sản phẩm, nhất là nông lâm thủy sản, đây là cơ sở để kết nối tốt hơn giữa các nhà đầu tư, cơ sở sản xuất, kinh doanh để giảm sự cạnh tranh lẫn nhau, nâng cao năng lực cạnh tranh khu vực GMS.

Thứ ba, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, đặc biệt là đào tạo mới, đào tạo lại nguồn nhân lực. Đây là yêu cầu cấp bách trong bối cảnh lan tỏa của Cách mạng công nghiệp 4.0 trong khi lực lượng lao động giản đơn, năng suất thấp vẫn chiếm tỷ lệ cao trong khu vực.

Thứ tư, xây dựng GMS thực sự là một cộng đồng cùng chung lợi ích, cùng nhau ứng phó, giải quyết các thách thức chung. Điều này rất cần sự hợp tác chân thành, thẳng thắn, từ đó tạo niềm tin để cùng nhau hành động hiệu quả hơn.

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã đề xuất một số hướng hợp tác cụ thể: tăng cường chia sẻ thông tin, tiến hành nghiên cứu chung về quản lý, khai thác sử dụng hiệu quả bền vững các nguồn tài nguyên trong đó có nguồn nước sông Mekong;các nước GMS và các đối tác phát triển cần mở rộng, nâng cao hiệu quả hợp tác về phát triển bền vững và bảo vệ môi trường; lồng ghép chiến lược tăng trưởng xanh và chính sách phát triển quốc gia của từng nước thành viên, thực hiện tốt chương trình môi trường trọng điểm 2018 – 2022 của GMS; thúc đẩy việc lượng giá dịch vụ hệ sinh thái để làm rõ lợi ích của môi trường sinh thái khoẻ mạnh cho cả phát triển bền vững và nhiệm vụ cùng nhau bảo vệ môi trường.

Thứ năm, GMS cần phát huy cơ chế hợp tác mở với sự tham gia của quốc gia, các đối tác phát triển, các định chế tài chính quốc tế, và cộng đồng doanh nghiệp nhằm mang lại lợi ích cho các nước trong khu vực. Hơn thế sự phối hợp của GMS với các cơ chế hợp tác tiểu vùng khác như Sáng kiến hạ vùng sông Mekong, Hợp tác Mekong-Lan Thương…với ASEAN, Liên hợp quốc để giúp chia sẻ kinh nghiệm, kiến thức nhằm tối ưu nguồn lực phát triển.

“Với những thành tựu đáng tự hào mà GMS đã đạt được bên dòng Mekong trong các năm qua, với quyết tâm của các chính phủ, sự đồng lòng của người dân cùng sự đồng hành của ADB và các đối tác phát triển, nhất là sự tham gia chủ động, sáng tạo của cộng đồng doanh nghiệp, GMS hoàn toàn tự tin tiếp tục tiến bước với vai trò là cơ chế hợp tác đầu tiên có vai trò chủ chốt khu vực Mekong, vì hoà bình phát triển bền vững, mang lại thịnh vượng cho mọi người dân của chúng ta”, Thủ tướng nói.

Sau phiên toàn thể, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc cũng chủ trì việc Hội nghị xem xét và thông qua các văn kiện bao gồm Tuyên bố chung của Hội nghị, Kế hoạch Hà Nội giai đoạn 2018-2022; Khung đầu tư khu vực tới năm 2022…