Kinh tế Việt Nam giai đoạn 2021-2025: Triển vọng sáng

Tại Hội thảo Triển vọng kinh tế Việt Nam giai đoạn 2021-2025: Cơ hội và thách thức từ các Hiệp định thương mại tự do thế hệ mới diễn ra gần đây, các chuyên gia khẳng định, để kinh tế giai đoạn 2021-2025 khởi sắc, Việt Nam cần tận dụng triệt để các Hiệp định thương mại tự do (FTA) thế hệ mới, cải thiện năng lực nội tại của nền kinh tế và thúc đẩy các động lực tăng trưởng mới.

Đòn bẩy từ các FTA

Kinh tế Việt Nam giai đoạn 2021-2025 sẽ có thuận lợi và khó khăn đan xen. Cách mạng Công nghiệp (CMCN) 4.0 lan rộng và sự “góp mặt” của các FTA như Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) và Hiệp định Thương mại Tự do Việt Nam - Liên minh châu Âu (EVFTA) được kỳ vọng sẽ mang lại nhiều cơ hội phát triển cho nền kinh tế Việt Nam thông qua việc mở rộng xuất khẩu, đầu tư và ứng dụng khoa học công nghệ.

CPTPP và EVFTA có lĩnh vực cam kết tương đối rộng, không chỉ nằm trong lĩnh vực trao đổi, xuất nhập khẩu mà còn liên quan đến cách thức sản xuất hàng hóa. Hai FTA này giúp tăng xuất khẩu vào các thị trường của đối tác, tăng đầu tư vào các lĩnh vực thượng nguồn nhằm khai thác cam kết về tỷ lệ xuất xứ, giúp cải thiện chuỗi cung ứng của Việt Nam.

Bên cạnh đó, các FTA này tác động tích cực tới lao động, trong đó những ngành thâm dụng lao động như dệt may, da giày... dự báo sẽ được hưởng lợi nhiều nhất. Ngoài ra, tác động từ CPTPP và EVFTA còn có thể đến từ việc tạo sức ép cải thiện thể chế và môi trường kinh doanh, từ đó, kỳ vọng tạo ra tác động tích cực trong trung và dài hạn.

Vì vậy, EVFTA và CPTPP có thể giúp GDP Việt Nam tăng thêm lần lượt 4,3% và 1,3% vào năm 2030. Kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang EU đến năm 2030 dự kiến sẽ tăng thêm 44,4%; xuất khẩu sang các nước CPTPP đến năm 2035 tăng 14,3%.

Trên cơ sở đó, các chuyên gia đưa ra hai kịch bản dự báo tăng trưởng kinh tế giai đoạn 2021-2025. Kịch bản 1, tốc độ tăng trưởng GDP Việt Nam sẽ đạt khoảng 7%/năm; kinh tế vĩ mô cơ bản ổn định, lạm phát ở mức 3,5-4,5%/năm. Năng suất lao động được cải thiện hơn với tốc độ tăng trưởng khoảng 6,3%/năm. Với kết quả này, đến năm 2025, GDP bình quân đầu người của Việt Nam đạt khoảng 4.688 USD, đưa Việt Nam gia nhập nhóm nước có thu nhập trung bình cao. Kịch bản 2, nếu Việt Nam có thể tận dụng được công nghệ trong CMCN 4.0 và thu hút đầu tư có sự cải thiện chất lượng, phát triển tốt nền tảng kinh tế hiện tại thì kỳ vọng GDP tăng trưởng có thể lên tới 7,5%/năm.

Cần thêm nhiều đột phá

Để đạt mức tăng trưởng GDP ở mức 7%/năm trong giai đoạn 2021-2025, các chuyên gia khuyến cáo, nếu Việt Nam không có đột phá về đầu tư sẽ khó vượt ra khỏi quy mô như hiện nay.

Bởi nhìn vào mô hình tăng trưởng giai đoạn 2016-2020, tăng trưởng vẫn chủ yếu phụ thuộc vào vốn (tỷ lệ vốn đầu tư/GDP vẫn ở mức cao, trung bình 33,5%), đóng góp của nhân tố vốn trong tăng trưởng vẫn chiếm tỷ lệ lớn (trên 55%).

Cũng ở giai đoạn này, Việt Nam đã có bước chuyển dịch khá nhanh từ nông nghiệp sang công nghiệp. Song, sự dịch chuyển này chưa tỷ lệ thuận với chất lượng, các ngành dịch vụ có giá trị gia tăng cao đóng góp còn thấp, chi phí dịch vụ logistic tương đối cao. Ngoài ra, xuất khẩu vẫn phụ thuộc vào nhóm hàng do doanh nghiệp FDI dẫn dắt, kim ngạch xuất khẩu tăng nhưng hàm lượng nội địa không tăng tương ứng và vẫn còn khoảng cách với các nước trong khu vực.

Muốn khắc phục điểm yếu trên, TS. Trần Toàn Thắng, Trưởng ban Kinh tế Thế giới, Trung tâm Thông tin và Dự báo Kinh tế Xã hội Quốc gia (Bộ Kế hoạch và Đầu tư) cho rằng, thời gian tới, Việt Nam cần tập trung vào ba vấn đề cốt lõi là nâng cao năng lực nội tại của nền kinh tế; đổi mới mô hình tăng trưởng, thúc đẩy gia tăng các động lực tăng trưởng mới; tận dụng hiệu quả các cơ hội từ hội nhập quốc tế, các xu thế phát triển khoa học công nghệ và CMCN 4.0.

Đồng thời, Việt Nam cần đẩy nhanh quá trình cải cách thể chế và cải thiện môi trường; thúc đẩy mạnh mẽ sự phát triển của khu vực tư nhân; thúc đẩy phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, nâng cao năng suất lao động; chú trọng phát triển công nghiệp chế biến chế tạo theo chiều sâu và tận dụng tối đa các lợi ích để bắt kịp xu hướng CMCN 4.0.

Tăng trưởng kinh tế giai đoạn 2021-2025 có ý nghĩa quan trọng bởi đây vừa là giai đoạn mở đầu của Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội thứ ba (2021-2030), vừa là giai đoạn tạo nền tảng cho phát triển kinh tế trong bối cảnh Việt Nam đang nỗ lực chuyển đổi mô hình tăng trưởng và thoát bẫy thu nhập trung bình. Vì vậy, Việt Nam cần tạo dựng nền tảng cho tăng trưởng cao ngay từ những năm đầu của thời kỳ chiến lược mới để đẩy nhanh quá trình vượt bẫy thu nhập trung bình và vượt qua sự phát triển của một số nền kinh tế châu Á.