Khởi nghiệp từ bán kẹo cao su cho trẻ em năm 1948, trải qua gần 7 thập kỷ, Lotte Group đã dần trở thành đế chế kinh doanh khổng lồ, với hơn 60 doanh nghiệp thành viên, 60.000 nhân viên, những công trình, dự án lớn trên thế giới, với mức định giá khoảng 106 tỷ USD.
Sóng gió không bất ngờ
Dư luận cho rằng, vận đen đang ám Tập đoàn Lotte có lẽ bắt nguồn từ cuộc đấu đá, tranh quyền đoạt chức trong chính nội bộ gia tộc nhà sáng lập Lotte - Shin Kyuk Ho. Cách đây 2 năm, đương kim Chủ tịch Lotte Shin Dong-bin đã đẩy chính cha đẻ của mình là Shin Kyuk Ho ra khỏi chiếc ghế Chủ tịch, vượt quyền anh trai ruột là Shin Dong Joo để hoàn tất “kế hoạch” kế nhiệm với tư cách người đứng đầu tập đoàn.
Sau đó, vì không chấp nhận được việc bị đánh úp, ông Shin Kyuk Ho cùng con trai cả là Shin Dong Joo đã kiện con trai thứ và các thành viên Hội đồng quản trị khác của Tập đoàn Lotte nhưng không thành. Nhờ sự ủng hộ của người cha, ông Shin Dong Joo cũng đã tiến hành một loạt nỗ lực nhằm lật đổ người em trai nhưng đều thất bại. Kết quả là ông Shin Dong Joo còn bị em trai trục xuất khỏi Ban Giám đốc chi nhánh chính của Lotte và cắt bớt quyền trong Tập đoàn.
| Lời xin lỗi của Chủ tịch Lotte Shin Dong-bin không thể làm dịu sự giận dữ của công chúng. (Nguồn: Yonhap). |
Ngày 26/9 các công tố viên Hàn Quốc đã gửi yêu cầu đề nghị tòa phát lệnh bắt Chủ tịch tập đoàn Lotte Shin Dong-bin để phục vụ điều tra. Đây là diễn biến mới nhất trong cơn “bão tố” ập đến tập đoàn lớn thứ 5 Hàn Quốc. Các nhà điều tra bắt đầu cuộc khám xét chính thức tại các trụ sở của tập đoàn này từ tháng 6.
Theo các công tố viên, Chủ tịch Shin Dong-bin bị tình nghi là chủ mưu của hàng loạt giao dịch mờ ám giữa các chi nhánh của tập đoàn trong quá trình sáp nhập và mua lại. Ngoài ra, ông cũng bị cáo buộc bán tài sản của một số chi nhánh với mức giá thấp hơn giá thị trường. Giới chức cũng đang xem xét việc khởi tố hình sự với tội danh biển thủ vì những nghi vấn về việc nhận 10 tỷ Won (8,88 triệu USD) hàng năm với danh nghĩa tiền lương cho chức vụ thành viên hội đồng quản trị chi nhánh Lotte tại Nhật Bản.
Trước đó, con gái cả của nhà sáng lập Tập đoàn Lotte Shin Young Jia cũng đã bị bắt bởi những cáo buộc liên quan đến lập quỹ đen hối lộ và đấu đá nội bộ gia đình khiến tập đoàn này rơi vào khủng hoảng. Ông Shin Kyuk Ho và Shin Dong Joo cũng bị các công tố viên lần lượt triệu tập thẩm vấn vì những cáo buộc liên quan đến biển thủ công quỹ và hối lộ. Cuộc điều tra gặp khó khăn sau cái chết hồi cuối tháng trước của Phó Chủ tịch Lee In Won - người được cho là quan trọng số 2 ở Lotte.
Khi chaebol bị điều tra
Như vậy, tiếp sau Keangnam và Posco, thêm một chaebol quyền lực bậc nhất ở xứ sở kim chi trở thành tâm điểm của những bê bối liên quan tới các cáo buộc lập quỹ đen và tham nhũng. Việc bắt giữ bà Jia có thể xem là “phát súng” đầu tiên của giới chức Hàn Quốc nhắm vào Lotte.
Trong bối cảnh rối ren, nhiều mảng kinh doanh béo bở của Lotte đã không thể giữ được. Đầu năm ngoái, Chính phủ Hàn Quốc cản trở kế hoạch xây tòa nhà chọc trời cao 123 tầng tại Seoul của Lotte, với lý do quan ngại về độ an toàn. Cuối năm, giới chức nước này từ chối gia hạn giấy phép đối với mảng kinh doanh miễn thuế của Hotel Lotte. Hàn Quốc cũng đã cấm một công ty con khác của Lotte Group là Lotte Shopping phát sóng chương trình mua sắm tại nhà vào giờ vàng, sau khi công ty này bị cáo buộc che giấu tên của hai nhà điều hành bị buộc tội hối lộ khi làm thủ tục xin cấp phép.
Lotte đã phải tạm gác vụ phát hành cổ phiếu lần đầu ra công chúng (IPO) trị giá khoảng 4,5 tỷ USD cho mảng khách sạn. Nếu được tiến hành, đây sẽ là vụ IPO lớn nhất Hàn Quốc từ trước đến nay và lớn nhất thế giới từ đầu năm đến nay… Trên thị trường vốn, cổ phiếu của Lotte đã sụt giảm 15 đến 20% trong năm nay.
Theo tờ Korea Herald, Lotte Group bị cáo buộc đã sử dụng các công ty ma để lập quỹ đen, có tình tiết mờ ám trong dự án Tổ hợp trung tâm thương mại, khách sạn, văn phòng 65 tầng - Lotte Center Hanoi. Một nghi vấn khác được chỉ ra là có thể Lotte đã khai khống chi phí xây dựng Lotte Center Hanoi để che giấu tài sản.
Không chỉ vậy, Lotte liên tục thành lập các công ty tại các thiên đường trốn thuế ở nước ngoài như đảo Cayman và thường xuyên thực hiện các thương vụ mua bán sáp nhập không rõ ràng. Theo một nguồn tin, Ủy ban thương mại và công tố viên xác định 5-6 công ty ma đã tham gia vào các phi vụ của Lotte.
Từ niềm tự hào của Hàn Quốc, tấm gương gia tộc kinh doanh đi lên từ nghèo khó, nay hình ảnh của Lotte đang bị nhạt nhòa bởi chiến tranh huynh đệ, những nghi án về việc kinh doanh phạm pháp, tham ô, hối lộ và quỹ đen…
Chaebol được coi là “công thần” kéo Hàn Quốc ra khỏi tình trạng nghèo khó sau chiến tranh. Các chaebol với sự hậu thuẫn đặc biệt của Chính phủ hiện vẫn nhận được ủng hộ của công chúng Hàn Quốc bởi họ tin rằng chính các chaebol đã và đang dẫn dắt nền kinh tế nước này.
Nhưng gần đây, cùng với Lotte, một loạt tên tuổi một thời lừng lẫy khác như Keangnam, Hanjin… đang làm đau đầu Chính phủ Hàn Quốc. Những lời xin lỗi muộn màng của họ về những bê bối chưa đủ để xoa dịu sự giận dữ của công chúng.