Mở cánh cửa mới cho hợp tác Việt Nam - Ireland

Xin Đại sứ cho biết ý nghĩa và những nội dung trọng tâm trong chuyến thăm chính thức Ireland của Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn?

Chuyến thăm chính thức Ireland của Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn diễn ra ngay sau Tết Nguyên đán Giáp Thìn 2024 là chuyến thăm quan trọng, có ý nghĩa lớn trong việc thúc đẩy quan hệ Việt Nam – Ireland và cũng là chuyến thăm đầu tiên của Bộ trưởng Ngoại giao Việt Nam tới Ireland sau 20 năm. Chuyến thăm đánh dấu giai đoạn phát triển mới trong quan hệ giữa hai nước, đưa quan hệ song phương đi vào chiều sâu, hiệu quả và bên vững hơn, nhất là trong các lĩnh vực chính trị - ngoại giao, kinh tế, thương mại, đầu tư, chống biến đổi khí hậu, tăng trưởng xanh, giáo dục đào tạo và giao lưu nhân dân.

Trong chuyến thăm, Bộ trưởng Bùi Thanh Sơn sẽ chào xã giao Tổng thống Michael D. Higgins, Chủ tịch Hạ viện Seán Ó Fearghaíl và có cuộc hội đàm với Phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Ngoại giao và Bộ trưởng Quốc phòng Micheál Martin. Hai bên sẽ trao đổi nhiều vấn đề quan trọng trong quan hệ song phương cũng như những vấn đề khu vực và quốc tế nổi bật, trong đó có vấn đề Biển Đông.

Đặc biệt, chuyến thăm của Bộ trưởng Bùi Thanh Sơn sẽ góp phần đẩy mạnh tin cậy chính trị và thúc đẩy trao đổi đoàn cấp cao hai nước, trước mắt chuẩn bị chu đáo chuyến thăm cấp Nhà nước tới Ireland của Chủ tịch nước Võ Văn Thưởng; làm sâu sắc hơn hợp tác kinh tế thương mại, vận động Ireland sớm phê chuẩn Hiệp định EVIPA, ủng hộ Ủy ban châu Âu (EC) sớm gỡ bỏ thẻ vàng IUU đối với thủy sản Việt Nam và đẩy mạnh thu hút đầu tư chất lượng cao từ Ireland.

Đồng thời, chuyến thăm sẽ góp phần thúc đẩy và tăng cường hợp tác trong các lĩnh vực khác như quốc phòng – an ninh, khoa học – công nghệ, giáo dục – đào tạo, nông nghiệp. Ngoài ra, hai bên sẽ trao đổi về việc thúc đẩy hợp tác tại các diễn đàn đa phương, phối hợp chặt chẽ trong giải quyết các vấn đề khu vực và toàn cầu. Chuyến thăm cũng góp phần thúc đẩy vai trò cầu nối của Việt Nam và Ireland tại ASEAN và EU. Bên cạnh đó, Bộ trưởng Bùi Thanh Sơn còn có cuộc gặp với đại diện bà con cộng đồng, sinh viên, trí thức người Việt Nam tại Ireland.

Ireland có nhiều lĩnh vực phát triển thế mạnh như giáo dục - đào tạo, dịch vụ tài chính, bảo hiểm, công nghệ thông tin, công nghệ xanh, năng lượng tái tạo… Đại sứ có thể cho biết về hợp tác trong các lĩnh vực này giữa hai nước thời gian gần đây?

Với dân số chỉ 5,2 triệu dân nhưng nền kinh tế Ireland có qui mô trên 530 tỷ USD, là nền kinh tế lớn thứ 28 trên thế giới và nằm trong nhóm 7 quốc gia có GDP bình quân đầu người cao nhất toàn cầu. Là một nền kinh tế năng động, mở, Ireland rất thành công trong xuất khẩu hàng hóa và thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài. Lý do lớn giúp quốc gia này duy trì sức tăng trưởng là chiến lược phát triển kinh tế tri thức, coi trọng giáo dục, tập trung vào các ngành dịch vụ công nghệ cao, dược phẩm và khoa học đời sống, dịch vụ tài chính, nông nghiệp.

Hợp tác kinh tế - thương mại - đầu tư giữa Việt Nam và Ireland trong thời gian qua có nhiều kết quả tích cực. Tổng kim ngạch thương mại hai chiều hai nước năm 2023 đạt 3,5 tỷ USD, giá trị xuất khẩu từ Việt Nam sang thị trường này đạt hơn 340 triệu USD. Tính đến nay, Ireland có 41 dự án đầu tư tại Việt Nam với tổng số vốn đăng ký đạt 44,32 triệu USD, đứng thứ 61/141 quốc gia và vùng lãnh thổ có đầu tư tại Việt Nam.

Hiện hai nước đang thực hiện một số dự án hợp tác lớn như hợp tác giữa tập đoàn Phú Cường, công ty Mainstream Renewable Power và công ty General Electric Việt Nam về dự án điện gió công suất 800 MW tại Sóc Trăng, trị giá 2 tỷ USD; hợp tác giữa công ty Thái Bình Dương với công ty Mainstream Renewable Power về các dự án điện gió tại Bình Thuận; hợp tác giữa Tập đoàn FPT, Tổng công ty Bưu điện Việt Nam và Tập đoàn Escher về dự án “Thiết kế, cung cấp và triển khai hệ thống phần mềm bưu chính MPITS” trị giá 10 triệu USD...

Trong thời gian tới, Ireland sẽ tiếp tục tăng cường xúc tiến các dự án đầu tư vào Việt Nam, đặc biệt trong lĩnh vực Ireland có thế mạnh và Việt Nam có nhiều tiềm năng như công nghệ xanh, năng lượng tái tạo, nghiên cứu và phát triển, đổi mới sáng tạo, nông nghiệp, công nghệ cao, thu hút FDI, việc áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu của OECD cũng như các lĩnh vực hợp tác trọng tâm tại Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia của Việt Nam.

Giáo dục, đào tạo có vị trí quan trọng là điểm sáng trong quan hệ hợp tác giữa hai nước. Ireland có nền giáo dục tiên tiến với những trường đại học lớn, có uy tín trên thế giới. Đặc biệt, là nước nói tiếng Anh duy nhất trong Liên minh châu Âu, đây là lợi thế lớn trong việc thu hút sinh viên quốc tế, trong đó có sinh viên Việt Nam. Tháng 11/2016, hai nước đã ký Bản Ghi nhớ về hợp tác giáo dục đại học và Bản Ghi nhớ hợp tác trong lĩnh vực đào tạo công nghệ thông tin và truyền thông. Từ năm 2009, Chính phủ Ireland đã dành cho Việt Nam Chương trình học bổng toàn phần Chia sẻ kinh nghiệm phát triển Ireland-Việt Nam (IDEAS).

Đến nay đã có khoảng 200 lượt sinh viên Việt Nam được nhận học bổng thạc sỹ tại Ireland. Số lượng sinh viên sang Việt Nam sang Ireland học theo diện tự túc cũng ngày càng nhiều hơn. Chương trình trao đổi giáo dục song phương Việt Nam – Ireland (VIBE) đã thu hút sự tham gia của 15 trường Đại học trên khắp cả nước, được triển khai hiệu quả, hỗ trợ kỹ thuật, thúc đẩy liên kết giữa nhà trường và doanh nghiệp.

Hợp tác trong các lĩnh vực y tế, nông nghiệp, dược phẩm, phát triển bền vững, công nghệ thông tin cũng là thế mạnh đang được hai nước tích cực khai thác. Nông nghiệp và chế biến thực phẩm là những lĩnh vực nằm trong khuôn khổ hợp tác thuộc Chương trình Chia sẻ kinh nghiệm phát triển Ireland giữa các cơ quan Việt Nam với các đối tác Ireland.

Trong giai đoạn 2023-2027, Ireland tiếp tục ưu tiên tài trợ các lĩnh vực nông nghiệp, thực phẩm, dược phẩm, giáo dục đào tạo, chú trọng thúc đẩy thương mại song phương trên cơ sở tận dụng các cơ hội từ Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam - EU (EVFTA).

Có thể nói, tiềm năng hợp tác giữa Việt Nam và Ireland là rất lớn. Tuy nhiên, quan hệ hợp tác về thương mại, đầu tư, khoa học công nghệ, và các lĩnh vực thế mạnh khác còn khiêm tốn, chưa tương xứng với mối quan hệ chính trị cũng như tiềm năng, lợi thế của mỗi nước. Theo đó, trong thời gian tới, hai bên cần tăng cường hơn nữa trao đổi đoàn các cấp, các ngành, các doanh nghiệp, tăng chia sẻ thông tin để khai thác tốt hơn tiềm năng, lợi thế của từng nước nhằm thúc đẩy hơn nữa hợp tác song phương.

Được biết, Ireland đang triển khai chiến lược “Ireland toàn cầu: Triển khai hoạt động ở khu vực châu Á – Thái Bình Dương đến năm 2025”, theo Đại sứ, Việt Nam có vai trò như thế nào trong chiến lược này và hai bên cần nỗ lực như thế nào để đẩy mạnh hơn nữa các lĩnh vực hợp tác, đặc biệt là các lĩnh vực tiềm năng?

Chiến lược “Ireland toàn cầu: Triển khai hoạt động ở khu vực châu Á – Thái Bình Dương đến năm 2025” (Global Ireland: Delivering in the Asia Pacific region to 2025) được quốc đảo này đưa ra tháng 01/2020 khẳng định tầm quan trọng của khu vực châu Á – Thái Bình Dương đối với Ireland, tham vọng và cam kết của họ trong việc làm sâu sắc thêm mối quan hệ trên toàn khu vực năng động này. Việc Ireland cập nhật chiến lược này vào tháng 10/2023, trong đó khẳng định công nhận vai trò trung tâm của ASEAN tiếp tục thể hiện sự nhất quán và quan tâm sâu sắc của Dublin đối với khu vực.

Ireland cho biết việc triển khai Chiến lược trong giai đoạn sẽ bao gồm việc tăng cường quan hệ với ASEAN và nước các thành viên, trong đó có Việt Nam, thông qua ngoại giao và trao đổi song phương, đa phương một cách hiệu quả. Ireland coi Việt Nam là một trong những đối tác quan trọng trong khu vực châu Á – Thái Bình Dương nói chung và trong ASEAN nói riêng.

Việt Nam hiện là nước duy nhất trong khu vực được Ireland đưa vào chương trình hợp tác phát triển quốc tế Irish Aid nhằm đẩy mạnh hợp tác giữa hai nước trong các lĩnh vực như hành động vì khí hậu, bình đẳng giới, khắc phục hậu quả bom mìn, cộng đồng người dân tộc thiểu số, giáo dục, giao lưu nhân dân…

Trong thời gian tới, để đẩy mạnh hơn nữa các lĩnh vực hợp tác, đặc biệt là các lĩnh vực tiềm năng, hai bên cần tăng cường việc trao đổi đoàn, đặc biệt là đoàn cấp cao; tích cực tận dụng tốt các khuôn khổ hợp tác hiện có trên cả góc độ song phương và đa phương (với tư cách là thành viên EU, ASEAN và các tổ chức quốc tế khác); hợp tác giải quyết một số vấn đề còn tồn tại như việc Ireland phê chuẩn Hiệp định bảo hộ đầu tư giữa Việt Nam và EU (EVIPA) và vận động EU gỡ bỏ “thẻ vàng” IUU về hoạt động đánh bắt cá.

Bên cạnh đó, việc mở Đại sứ quán Việt Nam tại Ireland cũng đang được đưa vào kế hoạch thảo luận và triển khai trong tương lai gần. Việt Nam và Ireland là hai dân tộc có nhiều điểm tương đồng về từ lịch sử đấu tranh giành độc lập, nền văn hóa đa dạng, độc đáo cho đến nét tính cách vừa quật cường, vừa cởi mở nhân hậu của người dân hai nước. Đây là điểm quan trọng để hai nước tiếp tục gắn kết, hợp tác, hỗ trợ nhau cùng phát triển.

Cộng đồng người Việt Nam tại Ireland là một cộng đồng mới hình thành, nhưng được cho là cộng đồng đang có những bước phát triển nhanh cả về số lượng và chất lượng, thành công tại sở tại… Đại sứ đánh giá như thế nào về nhận định này?

Nhận định trên hoàn toàn chính xác. Cộng đồng người Việt Nam tại Ireland được hình thành từ khoảng những năm 1979 với khoảng hơn 200 người. Thời gian đầu, người Việt sống khá tách biệt, nhưng về sau có thêm nhiều người Việt từ các nơi khác chuyển đến cùng các du học sinh trong nước sang nên cộng đồng người Việt ngày càng mở rộng.

Đến nay, số người Việt ở Ireland đã lên đến khoảng gần 6.000 người, phần lớn sống tại khu vực thủ đô Dublin. Nhìn chung, cộng đồng người Việt Nam tại Ireland đa phần có cuộc sống ổn định, chăm lo làm ăn và luôn hướng về quê hương đất nước.

Hiện nay mỗi năm có khoảng 120 sinh viên Việt Nam sang du học dưới nhiều hình thức với các bậc học từ cử nhân, thạc sỹ đến tiến sỹ. Ngày 4/9/2023, Ban chấp hành lâm thời và Ban cố vấn Hội sinh viên Việt Nam tại Ireland đã chính thức ra mắt, hoạt động trên cơ sở định hướng của Trung ương Hội sinh viên Việt Nam và Đại sứ quán.

Hiện ở Ireland cũng đã hình thành mạng lưới trí thức (trực thuộc Hội trí thức Việt Nam tại Anh và Ireland) với các giáo sư, phó giáo sư, giảng viên cao cấp, nghiên cứu sinh Việt Nam đang công tác và giảng dạy tại các trường có uy tín như University College Dublin, Technological University Dublin, Trinity College Dublin, Dublin City University...

Điều này cho thấy bên cạnh sự phát triển về số lượng, thì chất lượng cộng đồng người Việt Nam tại Ireland ngày càng được nâng cao, cộng đồng người Việt Nam tại đây ngày càng có uy tín đối với chính quyền và người dân sở tại, là cầu nối quan trọng, đóng góp thiết thực vào mối quan hệ tốt đẹp giữa hai nước.

Xin trân trọng cảm ơn Đại sứ!