| Khâu phục hồi và làm sạch phóng xạ tại Fukushima vẫn còn gặp nhiều khó khăn. (Nguồn: Japan Times) |
Mọi thứ bắt đầu bằng một trận động đất cách đảo Honshu, hòn đảo đông dân nhất Nhật Bản khoảng 70km về phía Đông Bắc. Trận động đất có cường độ 9,1 độ richter, được ghi nhận là trận động đất mạnh nhất trong lịch sử Nhật Bản và là một trong năm trận động đất mạnh nhất được ghi nhận trên toàn cầu.
Gần một tiếng sau, ảnh hưởng của động đất đã tạo thành một trận sóng thần kinh hoàng, những con sóng cao tới 40 mét so với mặt biển, cuốn trôi các tòa nhà ở Fukushima. Nguy hiểm hơn, sóng thần đã phá hỏng những bức tường của nhà máy điện hạt nhân Fukishima Daiichi, đánh sập nguồn cung điện, bao gồm cả các máy phát điện dự phòng, làm ngập tất cả các khu vực của nhà máy. Ba lò phản ứng hạt nhân tan chảy, phun các hạt phóng xạ vào không khí.
Khoảng 20.000 người thiệt mạng, hơn 2.500 người mất tích, hơn 6.000 người bị thương nặng, thiệt hại về tài sản và cơ sở hạ tầng ước tính khoảng 235 tỷ USD, chưa kể toàn bộ chi phí dọn dẹp Fukushima Daiichi.
Sau vụ tai nạn hạt nhân, chính phủ đã ra lệnh cho người dân ở các thành phố lân cận rời đi, đồng thời, thiết lập các khu vực loại trừ phóng xạ xung quanh nhà máy. Gần 165.000 cư dân đã phải sơ tán vào lúc cao điểm nhất vào năm 2012.
Phục hồi khó khăn
Thảm họa năm 2011 tại Nhà máy điện hạt nhân Fukushima Daiichi là tai nạn hạt nhân tồi tệ nhất kể từ sau thảm họa ở Chernobyl, Liên Xô cũ 25 năm trước. Nhật Bản buộc phải đóng cửa tất cả nhà máy điện hạt nhân. Thế nhưng, một thập kỷ sau, ngành công nghiệp hạt nhân vẫn chưa hoàn toàn giải quyết được những lo ngại về bảo đảm an toàn.
Mười năm qua, việc phục hồi Fukushima được coi là một trong những nhiệm vụ quan trọng nhất của chính phủ Nhật Bản. Ngày 6/3 vừa qua, Thủ tướng Suga Yoshihide đã có chuyến thăm tới Fukushima. Phát biểu với báo giới, Thủ tướng Suga Yoshihide cam kết đẩy mạnh công tác tái thiết các khu vực bị ảnh hưởng của thảm họa động đất và sóng thần. Chính phủ muốn thúc đẩy tái thiết với đầy đủ trách nhiệm, với một chương trình để hỗ trợ người dân vùng thiên tai nhiều nhất có thể.
Để khuyến khích người sơ tán quay trở lại, chính phủ ước tính đầu tư 27 tỷ USD vào các nỗ lực khử độc để làm sạch đường, tường, mái nhà, máng xối, ống thoát nước và các bề mặt và lưu vực khác. Điều này bao gồm việc loại bỏ hàng triệu mét vuông đất và thảm thực vật nhiễm phóng xạ. Theo báo cáo từ Bộ Môi trường Nhật Bản, các nỗ lực khử nhiễm đã làm giảm 76% mức độ phóng xạ tại các khu dân cư.
Nỗi lo về ô nhiễm phóng xạ vẫn đang rình rập nơi đây. Nhiều năm trước, Công ty Điện lực Tokyo (TEPCO) đã bơm hàng chục nghìn tấn nước để làm mát lõi nhiên liệu ở nhà máy điện hạt nhân Fukushima. Sau khi sử dụng, số nước này được lưu trữ trong các bể chứa đặc biệt. Tuy nhiên, thể tích lưu trữ của các bể này gặp hạn chế và chính phủ vẫn đang tìm cách xử lý số nước làm mát nhiễm xạ trên.
Hướng tới năng lượng sạch
Ngày 3/3, đài NHK đã công bố một khảo sát với sự tham gia của hơn 2.300 người. Khi được hỏi về tương lai của điện hạt nhân ở Nhật Bản, chỉ có 3% người tham gia cho rằng, nước này cần có thêm nhà máy điện hạt nhân và 29% muốn duy trì số lượng nhà máy hiện tại, trong khi có tới 50% khẳng định cần phải giảm bớt số lượng nhà máy điện hạt nhân và 17% muốn xóa bỏ hoàn toàn các nhà máy này.
Trước đó, ngày 1/3, các cựu Thủ tướng Nhật Bản như Naoto Kan và Junichiro Koizumi đã kêu gọi dừng sử dụng điện hạt nhân, cho rằng, nước này cần phải rút ra bài học từ cuộc khủng hoảng hạt nhân Fukushima và chuyển sang sử dụng năng lượng tái tạo
Trong “Chiến lược tăng trưởng xanh” của chính quyền Thủ tướng Suga Yoshihide, Nhật Bản đặt mục tiêu tăng tỷ trọng năng lượng tái tạo từ 50% lên 60%. Phần còn lại sẽ được bù đắp bằng nhiệt điện và điện hạt nhân.
Nhưng con đường phía trước còn rất dài. Các số liệu thống kê sơ bộ của Bộ Kinh tế, Thương mại và Công nghiệp Nhật Bản (METI) cho thấy, trong tài khóa 2019, nhiệt điện chiếm 76% trong tổng nguồn cung điện năng của Nhật Bản, trong khi năng lượng tái tạo chỉ chiếm 18%.
Với mong muốn biến sự phục hồi của Fukushima thành biểu tượng của sự phục hưng quốc gia trước Thế vận hội Olympic Tokyo dự kiến diễn ra vào mùa Hè năm nay, chính phủ Nhật Bản đang khuyến khích người dân quay trở lại Fukushima và cung cấp các khoản hỗ trợ tài chính.
Mười năm sau thảm họa, rất nhiều người dân tại Fukushima vẫn chưa hoàn toàn yên tâm khi quay trở về. Họ lo lắng về nhà máy hạt nhân gần đó có thể tiếp tục đối mặt với một thảm họa khác, thiếu việc làm và cơ sở hạ tầng yếu kém.
Ngoài ra, những lo ngại về sức khỏe vẫn còn hiện hữu tại nơi đây. Đến lúc này, nhiều người đặt ra câu hỏi rằng: liệu năng lượng hạt nhân có thực sự là năng lượng sạch và an toàn?