'Nên có điều tra khách quan hằng năm để biết người dân thích đọc sách gì, đọc sách thế nào?'

Phi Khanh
Đề cập chuyện làm sao để lan tỏa văn hóa đọc, nhà nghiên cứu, dịch giả Nguyễn Quốc Vương cho rằng, phải có các cuộc điều tra tổng thể, rộng lớn và khách quan hằng năm để biết chính xác người dân đọc sách thế nào, đọc sách gì...
Theo dõi Baoquocte.vn trên
GD
Dịch giả Nguyễn Quốc Vương nêu quan điểm, muốn hiểu sâu, có hệ thống, suy ngẫm sâu sắc và tạo ra nền tảng văn hóa chung thì phải đọc sách. (Ảnh: NVCC)

Ở Nhật Bản, trong đời sống thường ngày, cảnh người dân đọc sách trên tàu điện, xe bus, nhà ga, sân bay, trong công viên trở nên quen thuộc… Ông có thể chia sẻ về văn hóa đọc ở Nhật Bản hiện nay và bài học kinh nghiệm gì cho Việt Nam?

Nhật Bản đã từng đạt đỉnh cao trong văn hóa đọc. Những năm 1970-1980, các chỉ số liên quan đến văn hóa đọc của Nhật vô cùng ấn tượng. Sau này, khi Internet phổ cập, văn hóa đọc có chiều hướng giảm sút nhưng họ đã nhanh chóng có Luật khuyến khích hoạt động đọc sách của trẻ em (2001), Luật chấn hưng văn hóa đọc (2005) để ứng phó.

Trong trường học cũng có phong trào đọc sách 10 phút buổi sáng, thi hùng biện về sách… để “xốc” lại văn hóa đọc. Vì vậy, xét mọi mặt, họ vẫn tiến rất xa so với ta về văn hóa đọc. Chuyện đến thư viện mượn sách, đọc sách cho con nghe hay đọc sách ở công viên, trong tàu xe là rất bình thường, không có gì lạ lẫm.

Theo tôi, Việt Nam cần phải học Nhật Bản trong việc đề ra và thực hiện chính sách vĩ mô về khuyến đọc (các bộ luật, các chiến lược quốc gia, các phong trào rộng lớn). Song song đó, từng người dân, đoàn thể, tổ chức, cơ quan phải phát huy tối đa sự chủ động, sáng tạo khi tiến hành hoạt động khuyến đọc vi mô từ gia đình, tổ dân phố, công ty, cơ quan tới địa phương.

Đặc biệt, sự hợp tác giữa những cá nhân có cùng mối quan tâm và khát vọng phát triển văn hóa đọc cũng là một yếu tố quan trọng thúc đẩy văn hóa đọc trên toàn quốc. Những cá nhân này cần liên kết, hợp tác với nhau dưới nhiều hình thức phong phú như diễn đàn, câu lạc bộ, nhóm… để trao đổi thông tin, kinh nghiệm và hỗ trợ lẫn nhau.

Theo thống kê từ Cục Xuất bản (Bộ Thông tin và Truyền thông), bình quân mỗi năm một người Việt Nam đọc 2,8 cuốn sách. Con số này thấp hơn nhiều so với các nước trong khu vực và trên thế giới. Vậy chúng ta cần làm gì để xây dựng và phát triển văn hóa đọc?

Cả Nhà nước, các tổ chức, cơ quan và người dân phải cùng nỗ lực để cải thiện điều này bằng chính sách vĩ mô và các hoạt động cụ thể. Tuy nhiên, theo tôi, cũng cần phải có các cuộc điều tra tổng thể, rộng lớn và khách quan hằng năm hoặc ít nhất 2 năm một lần để biết chính xác người dân đọc sách thế nào, đọc sách gì.

Cách tính toán như hiện tại chỉ là lấy số bản sách đã xuất bản trong năm chia bình quân cho dân số. Cách tính đó tuy phản ánh ít nhiều xu hướng nhưng không chính xác.

Nhiều ý kiến cho rằng, thời đại công nghệ, truyền thông đa phương tiện, người ta có thể đọc bằng nhiều cách, lướt điện thoại xem tin tức cũng là một cách đọc, không nhất thiết cứ phải là sách. Đây có được xem là trở ngại của văn hóa đọc trong thời kỳ chuyển đổi số?

Đúng vậy, Internet và thiết bị kỹ thuật số đã làm thay đổi thói quen của người lớn và ảnh hưởng lớn đến lối sống của trẻ em, thanh thiếu niên. Đọc trên mạng xã hội cũng tốt nhưng nó chỉ giúp đọc để biết các mảnh tin tức vụn vặn, các tri thức rời rạc.

Muốn hiểu sâu, có hệ thống, suy ngẫm sâu sắc và tạo ra nền tảng văn hóa chung thì phải đọc sách. Sách điện tử, sách nói cũng rất tốt nhưng số lượng đầu sách còn hạn chế, nhất là sách phục vụ học tập, giáo dục.

Đối với trẻ nhỏ dưới 10 tuổi thì hiển nhiên sách giấy quan trọng hơn vì dùng các thiết bị điện tử có nguy cơ gây hại cho mắt, sức khỏe và sự tập trung…

Đối với phần đông người dân Nhật Bản, việc đọc sách đã trở thành một thói quen ăn sâu bén rễ mà không dễ dàng từ bỏ. Theo ông, văn hóa đọc phải bắt đầu từ đâu? Làm sao để đọc sách trở thành mục tiêu giáo dục?

Theo tôi, có mấy việc cần phải làm ngay. Trước hết, cải cách giáo dục phải tiến tới thực chất. Học giỏi phải dựa trên nền tảng đọc. Dạy tốt phải dựa trên nền tảng đọc, nghiên cứu, nghiền ngẫm.

Giáo dục không phải là luyện thi và trường học không được phép là trung tâm luyện thi toàn thời gian. Ở quy mô gia đình, cần phổ cập mô hình tủ sách gia đình và hoạt động đọc sách cho con nghe từ 0 tuổi.

Suy cho cùng, thành bại của mọi chính sách hay công cuộc cải cách đều nằm ở sự chuyển biến của từng người dân. Vậy trách nhiệm của các bên liên quan thế nào?

Từ Nhà nước tới người dân đều phải có trách nhiệm. Trong đó, trách nhiệm vĩ mô thuộc về Nhà nước và các cơ quan văn hóa, giáo dục, đứng đầu là các bộ.

Người dân cũng phải có trách nhiệm với con em mình trong việc chủ động tạo ra môi trường khuyến đọc từ chính gia đình và hỗ trợ nhà trường xây dựng thư viện, môi trường văn hóa đọc.

Ở Nhật Bản, thư viện trường học được quan tâm và chúng đã tạo ra môi trường tốt cho học sinh đọc sách. Bên cạnh đó, những thực tiễn giáo dục khuyến khích sự tìm tòi, sáng tạo đã thúc đẩy hoạt động đọc sách của học sinh.

Ngay từ khi học mẫu giáo, các cô giáo đã đọc sách cho học sinh nghe. Ở tiểu học, học sinh sẽ có giờ “đọc sách” bên cạnh các giờ học dành cho các môn giáo khoa. Những hoạt động này giúp cho học sinh có thói quen đọc sách và học theo kiểu nghiên cứu.

Là một người quan tâm đến giáo dục và nghiên cứu giáo dục, theo ông, cần làm gì để tạo ra môi trường văn hóa đọc trong cộng đồng chứ không phải là phong trào rầm rộ kêu gọi đọc sách để rồi cao điểm đi qua, đâu lại vào đấy?

Nhìn tổng thể, các bậc phụ huynh ở Nhật rất coi trọng việc giáo dục con cái. Họ ý thức được rằng, Nhật Bản là một nước nghèo về tài nguyên thiên nhiên và có môi trường cạnh tranh khắc nghiệt, vì vậy, để có thể tồn tại và sống tốt trong xã hội, cá nhân cần phải có trí tuệ thông qua học hành.

Do đó, việc xây dựng tủ sách gia đình, đọc sách cho con nghe, hướng dẫn con đọc sách tại gia đình trở thành lẽ đương nhiên. Trẻ em trong các gia đình Nhật Bản được đọc sách khá sớm. Bản thân con tôi khi sinh ra ở Nhật đã được tặng cuốn sách đầu tiên và tôi được hướng dẫn cách đọc sách cho con nghe khi cháu mới 3 tháng tuổi.

Như vậy, mọi thứ cần đi vào thực chất. Ở Việt Nam, muốn thực chất, người dân phải nhận thức sâu sắc và chủ động làm những việc mình có thể làm. Chỉ có như thế, các cơ quan, đoàn thể mới không đi vào lối khoa trương, hình thức hoặc giả dối. Sự giám sát của người dân là rất quan trọng.

Xin cảm ơn ông!

Nhà nghiên cứu giáo dục, dịch giả Nguyễn Quốc Vương đã dịch và viết khoảng 90 cuốn sách về giáo dục, lịch sử, văn hóa. Một số cuốn tiêu biểu như:

- Sách dịch: Cải cách giáo dục Việt Nam, Phẩm cách quốc gia, Hạnh phúc với cuộc sống thường ngày...

- Sách viết: Đọc sách và con đường gian nan vạn dặm, Giáo dục Việt Nam học gì từ Nhật Bản, Môn sử không chán như em tưởng, Đường xa nghĩ về giáo dục Việt Nam, Đi tìm triết lý giáo dục Việt Nam…

Giải thưởng: Giải Sách Hay 2020 dành cho cuốn Giáo dục Việt Nam học gì từ Nhật Bản.

Lễ hội Tri thức nền tảng: Đưa sách hàn lâm tới gần độc giả

Lễ hội Tri thức nền tảng: Đưa sách hàn lâm tới gần độc giả

Với mong muốn thúc đẩy phát triển văn hóa đọc, Lễ hội Tri thức nền tảng đã được tổ chức, thu hút rất nhiều sự ...

Phong phú hoạt động Ngày Sách và Văn hóa đọc Việt Nam lần thứ hai

Phong phú hoạt động Ngày Sách và Văn hóa đọc Việt Nam lần thứ hai

Các hoạt động Ngày Sách và Văn hóa đọc Việt Nam lần thứ hai sẽ được triển khai từ nay đến hết tháng 4, trọng ...

Hải Dương khai mạc Ngày Sách và Văn hoá đọc Việt Nam

Hải Dương khai mạc Ngày Sách và Văn hoá đọc Việt Nam

Sáng 31/3, Ngày Sách và Văn hóa đọc Việt Nam tỉnh Hải Dương năm 2023 và Trưng bày chuyên đề “Đồng chí Nguyễn Lương Bằng ...

Bắc Ninh khai mạc Ngày Sách và Văn hóa đọc Việt Nam năm 2023

Bắc Ninh khai mạc Ngày Sách và Văn hóa đọc Việt Nam năm 2023

Ngày 14/4, tại Công viên Hồ điều hòa Văn Miếu, thành phố Bắc Ninh, đã diễn ra lễ khai mạc Ngày Sách và Văn hóa ...

Phố Sách Hà Nội và chuỗi sự kiện chào mừng Ngày Sách và Văn hóa đọc Việt Nam lần thứ hai

Phố Sách Hà Nội và chuỗi sự kiện chào mừng Ngày Sách và Văn hóa đọc Việt Nam lần thứ hai

Ngày 21/4, Ban Quản lý Phố Sách Hà Nội sẽ khai mạc sự kiện 'Sách - Cho bạn, cho tôi' với sự tham gia hưởng ...

Đọc thêm

MC hải ngoại Đức Tiến kể chuyện con gái 4 tuổi đóng phim Đóa hoa mong manh

MC hải ngoại Đức Tiến kể chuyện con gái 4 tuổi đóng phim Đóa hoa mong manh

Bé Madison, con gái MC Đức Tiến, được nhận xét là điểm nhấn trong phim 'Đóa hoa mong manh' của nghệ sĩ Mai Thu Huyền.
HLV Mano Polking khen đội tuyển Việt Nam nhiều cầu thủ giỏi và muốn dẫn dắt đội bóng

HLV Mano Polking khen đội tuyển Việt Nam nhiều cầu thủ giỏi và muốn dẫn dắt đội bóng

HLV Mano Polking bày tỏ mong muốn được dẫn dắt tuyển Việt Nam thay ông Troussier nhưng chưa được Liên đoàn Bóng đá Việt Nam (VFF) đặt vấn đề.
Quỹ thiện nguyện Thanh niên Việt Nam tặng quà và học bổng cho học sinh gốc Việt hiếu học có hoàn cảnh khó khăn tại Campuchia

Quỹ thiện nguyện Thanh niên Việt Nam tặng quà và học bổng cho học sinh gốc Việt hiếu học có hoàn cảnh khó khăn tại Campuchia

Mỗi phần quà bao gồm đồ dùng học tập cùng học bổng trị giá 50 USD, góp phần động viên tinh thần của học sinh gốc Việt vượt qua khó ...
Cận cảnh Haval Jolion Sport vừa trình làng tại Thái Lan, giá 543 triệu đồng

Cận cảnh Haval Jolion Sport vừa trình làng tại Thái Lan, giá 543 triệu đồng

Haval Jolion Sport vừa trình làng tại Triển lãm Ô tô Quốc tế Bangkok (BIMS) 2024 với mức giá 799.000 Baht (khoảng 543 triệu đồng).
Tạo kênh thông báo trên Instagram siêu đơn giản

Tạo kênh thông báo trên Instagram siêu đơn giản

Kênh thông báo trên Instagram giúp người dùng có thể nhận thông báo về các hoạt động, tin nhắn mới hoặc các sự kiện khác liên quan một cách chuyên ...
Khủng hoảng ở Haiti: LHQ nói thảm họa, Hội đồng chuyển tiếp quyết giảm bớt nỗi thống khổ cho người dân

Khủng hoảng ở Haiti: LHQ nói thảm họa, Hội đồng chuyển tiếp quyết giảm bớt nỗi thống khổ cho người dân

Chỉ tính riêng từ đầu năm đến ngày 22/3, số người thiệt mạng vì bạo lực ở Haiti đã là 1.554 và 826 người bị thương.
Những điều cần biết về lỗi xe không chính chủ năm 2024

Những điều cần biết về lỗi xe không chính chủ năm 2024

Mượn xe người thân, bạn bè,… chạy trên đường thì có bị CSGT xử phạt lỗi xe không chính chủ không? Mức phạt của lỗi này là bao nhiêu?
Điện Biên 'thay áo mới'

Điện Biên 'thay áo mới'

Baoquocte.vn. Từ vùng đất từng chịu bao 'bom cày đạn xới', đến nay, Điện Biên đã vươn mình đổi mới, đạt được nhiều thành tựu trong phát triển và hội nhập.
Không bỏ thủ tục cấp giấy khám sức khỏe cho người lái xe

Không bỏ thủ tục cấp giấy khám sức khỏe cho người lái xe

Tôi nghe nói có thông tin đã bãi bỏ thủ tục cấp giấy khám sức khỏe cho người lái xe. Vậy thông tin này có chính xác không? – Độc giả Phương Thanh
'Suối ngọt' xuất hiện ở khu vực Lan Thương - Mekong

'Suối ngọt' xuất hiện ở khu vực Lan Thương - Mekong

Trung Quốc khởi xướng dự án thí điểm nguồn nước tại Lào, cho phép khoảng 2.000 cư dân địa phương có thể tiếp cận với nước uống an toàn.
Những tấm gương truyền cảm hứng cho giới trẻ thế giới

Những tấm gương truyền cảm hứng cho giới trẻ thế giới

Các nhà hoạt động trên khắp thế giới đang thúc đẩy các phong trào tích cực, truyền cảm hứng cho giới trẻ khắp thế giới.
Dự kiến tăng lương tối thiểu vùng từ ngày 1/7/2024 thì lương của người lao động có tăng không?

Dự kiến tăng lương tối thiểu vùng từ ngày 1/7/2024 thì lương của người lao động có tăng không?

Cho tôi hỏi nếu tăng lương tối thiểu vùng từ ngày 1/7/2024 thì lương của người lao động có tăng không? – Độc giả Thanh Hằng
Lý do thế hệ thuốc trị ung thư tiếp theo sẽ được sản xuất ngoài Trái đất

Lý do thế hệ thuốc trị ung thư tiếp theo sẽ được sản xuất ngoài Trái đất

Về mặt lý thuyết, các loại thuốc trị liệu miễn dịch có thể tiêm được có thể được tạo ra, nhưng trọng lực ngăn cản chúng kết tinh một cách chính xác. Một công ty ...
Bất ngờ những thực phẩm không nên ăn cùng với trứng

Bất ngờ những thực phẩm không nên ăn cùng với trứng

Là thực phẩm đơn giản và được yêu thích nhất trên toàn thế giới, nhưng trứng lại được cảnh báo không nên ăn cùng những thực phẩm này.
7 cách giúp phát triển sức khoẻ tinh thần

7 cách giúp phát triển sức khoẻ tinh thần

Xã hội ngày càng có sự thừa nhận về tầm quan trọng của sức khoẻ tinh thần, những vấn đề cảm xúc, tâm lý đã thực sự được quan tâm.
Tác động của thực phẩm dát vàng đối với sức khoẻ?

Tác động của thực phẩm dát vàng đối với sức khoẻ?

Việc thưởng thức món ăn dát vàng lộng lẫy hay đồ uống lấp lánh những vảy vàng xa xỉ liệu tác động như thế nào với sức khoẻ?
Tại sao nên tiêm phòng vaccine ngừa cúm mùa?

Tại sao nên tiêm phòng vaccine ngừa cúm mùa?

Cúm là một bệnh truyền nhiễm về đường hô hấp do virus. Các biến chứng của cúm có thể dẫn đến nhập viện và đôi khi thậm chí tử vong.
Chuyên gia y tế cảnh báo nhiều người trẻ bị nhồi máu cơ tim, đột quỵ do sử dụng thuốc lá điện tử

Chuyên gia y tế cảnh báo nhiều người trẻ bị nhồi máu cơ tim, đột quỵ do sử dụng thuốc lá điện tử

Các chuyên gia y tế đề nghị cấm thuốc lá điện tử vì có hại cho sức khỏe. Bệnh lý liên quan tới sản phẩm này đang có xu hướng gia tăng.
Vietlott 29/3, kết quả xổ số Vietlott Mega thứ 6 ngày 29/3/2024. xổ số Mega 645

Vietlott 29/3, kết quả xổ số Vietlott Mega thứ 6 ngày 29/3/2024. xổ số Mega 645

Vietlott 29/3 - xổ số Vietlott Mega 29/3. Trực tiếp xổ số Vietlott hôm nay 29/3/2024 nhanh nhất và chính xác nhất. Vietlott Mega 645 hôm nay.
XSMN 29/3, trực tiếp kết quả xổ số miền Nam hôm nay thứ Sáu 29/3/2024. xổ số hôm nay 29/3

XSMN 29/3, trực tiếp kết quả xổ số miền Nam hôm nay thứ Sáu 29/3/2024. xổ số hôm nay 29/3

XSMN 29/3 - kết quả xổ số ngày 29 tháng 3. trực tiếp kết quả xổ số miền Nam 29/3/2024. xổ số hôm nay 29/3. xo so mien nam. SXMN 29/3
XSMT 29/3, trực tiếp kết quả xổ số miền Trung hôm nay thứ Sáu ngày 29/3/2024. SXMT 29/3/2024

XSMT 29/3, trực tiếp kết quả xổ số miền Trung hôm nay thứ Sáu ngày 29/3/2024. SXMT 29/3/2024

XSMT 29/3 - xổ số hôm nay 29/3. trực tiếp xổ số miền Trung 29/3/2024. kết quả xổ số miền Trung hôm nay. xổ số miền Trung thứ 6. SXMT 29/3. dự đoán XSMT
XSMB 29/3, trực tiếp kết quả xổ số miền Bắc hôm nay thứ 6 ngày 29/3/2024. dự đoán XSMB 29/3/2024

XSMB 29/3, trực tiếp kết quả xổ số miền Bắc hôm nay thứ 6 ngày 29/3/2024. dự đoán XSMB 29/3/2024

XSMB 29/3 - Trực tiếp xổ số miền Bắc 29/3/2024. xổ số hôm nay 29/3. kết quả xổ số miền Bắc hôm nay. dự đoán xổ số miền Bắc thứ 6. SXMB 29/3
XSMN 28/3, kết quả xổ số miền Nam hôm nay thứ 5 ngày 28/3/2024. xổ số hôm nay 28/3. xổ số ngày 28 tháng 5

XSMN 28/3, kết quả xổ số miền Nam hôm nay thứ 5 ngày 28/3/2024. xổ số hôm nay 28/3. xổ số ngày 28 tháng 5

XSMN 28/3 - SXMN 28/3. Trực tiếp kết quả xổ số miền Nam hôm nay 28/3/2024. XSMN thứ 5. xổ số hôm nay 28/3. Kết quả xổ số ngày 28 tháng 3.
XSMB 28/3, trực tiếp kết quả xổ số miền Bắc hôm nay thứ 5 ngày 28/3/2024. dự đoán XSMB 28/3/2024

XSMB 28/3, trực tiếp kết quả xổ số miền Bắc hôm nay thứ 5 ngày 28/3/2024. dự đoán XSMB 28/3/2024

XSMB 28/3 - SXMB 28/3. Trực tiếp xổ số miền Bắc 28/3/2024. kết quả xổ số miền Bắc hôm nay. dự đoán xổ số miền Bắc thứ 5. xổ số hôm nay 28/3.
Phiên bản di động