Nghĩa tình sắt son đặc biệt Việt Nam - Cuba

"Trong lịch sử thế giới đương đại, hiếm có mối quan hệ nào đặc biệt như quan hệ giữa hai Đảng, hai Nhà nước và nhân dân hai nước Việt Nam-Cuba", Đại sứ Việt Nam tại Cuba Lê Quang Long khẳng định trong bài viết nhân kỷ niệm 66 năm Quốc khánh Cuba (1/1/1959-2025) và 65 năm ngày thiết lập quan hệ ngoại giao hai nước (2/12/1960-2025).

Vũ điệu ballet tôn vinh tình hữu nghị Việt Nam-Cuba Cục Lễ tân Nhà nước tiếp nhận bản sao Uỷ nhiệm thư bổ nhiệm Đại sứ Cuba tại Việt Nam Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn tiếp Đại sứ Cuba tại Việt Nam Tổng Bí thư Tô Lâm tiếp Đại sứ Cuba tại Việt Nam

Khai mạc Lễ kỷ niệm 50 năm Lãnh tụ Fidel Castro thăm Vùng Giải phóng miền Nam tại tỉnh Quảng Trị.

Hình ảnh Chủ tịch Hồ Chí Minh và Lãnh tụ Fidel Castro trong Lễ kỷ niệm 50 năm Chủ tịch Fidel Castro thăm Vùng giải phóng miền Nam tại tỉnh Quảng Trị, tháng 9/2023. (Ảnh: Đức Khải)

Ngày 2/12/1960 đã đi vào lịch sử như một mốc son chói lọi, đánh dấu sự hội ngộ của hai dân tộc tuy cách xa nhau về địa lý nhưng những nét tương đồng trong tiến trình lịch sử đấu tranh dựng nước, giữ nước và khát vọng, lý tưởng cách mạng đã trở thành mối lương duyên kết nối trái tim người dân hai nước, tạo nền tảng vững chắc cho quan hệ nghĩa tình sắt son đặc biệt Việt Nam - Cuba.

Thuỷ chung từ gian khó

Bắt nguồn từ những tình cảm cao đẹp của José Martí và Hồ Chí Minh, trong suốt 65 năm qua, tình hữu nghị thủy chung và đoàn kết bền vững Việt Nam – Cuba được Đảng, Nhà nước và nhân dân hai nước ra sức vun đắp đã không ngừng được củng cố và phát triển tốt đẹp trên tất cả các lĩnh vực vì lợi ích của nhân dân hai nước, và vì lợi ích của hòa bình, tiến bộ trên thế giới.

Đại sứ Việt Nam tại Cuba kiêm nhiệm Cộng hòa Dominica Lê Quang Long. (Nguồn: ĐSQ Việt Nam tại Cuba)

Trên con đường cách mạng gian khổ và vinh quan của mình, nhân dân hai nước luôn sát cánh bên nhau, cùng chia sẻ gian nan thử thách và cùng vui mừng thắng lợi của sự nghiệp cách mạng hai nước. Nhân dân Việt Nam không bao giờ quên lời tuyên bố bất hủ của lãnh tụ Fidel Castro, vị lãnh tụ kính yêu của nhân dân Cuba, người bạn lớn của nhân dân Việt Nam: “Vì Việt Nam, Cuba sẵn sàng hiến dâng cả máu của mình”.

Đoàn kết với Việt Nam không chỉ thể hiện trên lời nói mà trước hết là trên hành động. Cuba là nước đầu tiên công nhận Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam, tiếp nhận phái đoàn thường trực của Mặt trận tại La Habana (7/1962). Cuba là nước đầu tiên thành lập Ủy ban đoàn kết với Việt Nam (9/1963). Cuba cũng là một trong những nước đầu tiên công nhận Chính phủ Cách mạng lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam và lập Đại sứ quán trong Vùng giải phóng miền Nam Việt Nam (7/1967).

Bí thư thứ Nhất Đảng Cộng sản Cuba, Chủ tịch Cuba Miguel Diaz Canel Bermudez tiễn Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Tô Lâm và phu nhân tại Sân bay quốc tế Jose Marti ở thủ đô La Habana, trưa 27/9/2024. (Nguồn: TTXVN)

Đặc biệt, Lãnh tụ Fidel Castro Ruz là vị nguyên thủ nước ngoài duy nhất đã đến thăm vùng giải phóng miền Nam Việt Nam năm 1973, mang lại sự cổ vũ và động viên mạnh mẽ cho đồng bào và chiến sĩ cả nước. Cuba luôn đi đầu trong các phong trào quốc tế đoàn kết, ủng hộ Việt Nam. Trong những năm tháng chiến đấu ác liệt, nhân dân Việt Nam không bao giờ quên nhiều người con ưu tú của nhân dân Cuba đã chia lửa với nhân dân Việt Nam. Đó là những thầy thuốc trong các đội y tế lăn lộn giữa khói lửa để cứu chữa các nạn nhân của bom đạn Mỹ. Đó là những thủy thủ kiên cường trên các tàu biển Cuba có mặt ở Cảng Hải Phòng bị thủy lôi phong tỏa năm 1972. Đó là những chiến sĩ công binh Cuba không chỉ dũng cảm dưới bom đạn Mỹ mà còn đóng góp trí tuệ của mình trên đường mòn Hồ Chí Minh.

Trong khó khăn, Cuba đã cử hàng nghìn kỹ sư, công nhân, bác sĩ và chuyên gia sang giúp Việt Nam; giúp đào tạo hàng nghìn sinh viên Việt Nam; viện trợ cho Việt Nam nhiều trang thiết bị, vật tự máy móc, lương thực thực phẩm; viện trợ không hoàn lại giúp Việt Nam xây dựng nhiều công trình kinh tế - xã hội quan trọng mà cho đến ngày nay, các công trình đó vẫn đang phát huy đầy đủ tác dụng và giá trị đối với người dân Việt Nam [1].

Chủ tịch Hồ Chí Minh từng khẳng định: Việt Nam và Cuba cách xa nhau hàng vạn dặm nhưng lòng dân hai nước gần gũi như anh em một nhà. Thực hiện di huấn của Người, các thế hệ lãnh đạo và nhân dân Việt Nam luôn khẳng định “Đoàn kết, ủng hộ Cuba là lương tâm và trách nhiệm của những người cộng sản và toàn thể nhân dân Việt Nam!”, là truyền thống uống nước nhớ nguồn, đạo lý của dân tộc Việt Nam, thủy chung với bạn bè, đồng chí, anh em.

Sát cánh cùng tái thiết

Bước vào tái thiết đất nước từ đổ nát, hoang tàn sau chiến tranh, dẫu còn rất nhiều khó khăn và bị bao vây cấm vận khắc nghiệt, nhưng Việt Nam đã luôn đồng lòng, sẻ chia những nguồn lực còn hạn chế để góp phần giúp Cuba vượt qua khó khăn, nhất là trong “Thời kỳ đặc biệt”, hợp tác cung ứng lương thực, hàng hóa tiêu dùng, chung tay giúp Cuba sản xuất lúa gạo, cà phê, lương thực thực phẩm.

Chủ tịch nước Lương Cường tiếp Đại sứ Cộng hòa Cuba tại Việt Nam Rogelio Polanco Fuentes. (Ảnh: Lâm Khánh/ TTXVN)

Chủ tịch nước Lương Cường tiếp Đại sứ Cộng hòa Cuba tại Việt Nam Rogelio Polanco Fuentes sau lễ trình Quốc thư, ngày 26/12/2024.

Trong bối cảnh quốc tế phức tạp với nhiều âm mưu, hành động chống phá, lật đổ của các thế lực thù địch, nhưng quan hệ hai nước luôn vững vàng, cùng trao đổi, học tập kinh nghiệm của nhau. Việt Nam đã chia sẻ tổng kết kinh nghiệm về thắng lợi của “Chiến tranh nhân dân bảo vệ Tổ quốc chống xâm lược” và mở rộng hợp tác phát triển kinh tế - xã hội, hội nhập quốc tế. Tình đoàn kết và sự ủng hộ của Việt Nam đối với Cuba luôn được thể hiện nhất quán và mạnh mẽ, nhất là qua những phát biểu với lập trường kiên định của lãnh đạo Đảng, Nhà nước Việt Nam trên các diễn đàn của Liên hợp quốc, diễn đàn quốc tế và khu vực.

Nếu như trong cuộc chiến đấu hôm qua của Việt Nam, Cuba hết lòng vì Việt Nam thì giờ đây, trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc ở mỗi nước, quan hệ hai nước đã bước sang một trang sử mới. Đó là mối quan hệ đoàn kết, hữu nghị và hợp tác toàn diện. Những hiệp định, thỏa thuận song phương về thương mại hợp tác kinh tế, văn hóa, khoa học, giáo dục, y tế, thể thao, an ninh – quốc phòng…, trong những năm qua đã thể hiện rõ và phát huy tốt truyền thống đoàn kết, gắn bó giữa hai Đảng, hai Nhà nước và nhân dân hai nước.

Trong thời kỳ mới của cách mạng mỗi nước, Việt Nam tiếp tục giành được những thành tựu quan trọng trong công cuộc đổi mới, hội nhập quốc tế và Cuba tiếp tục nỗ lực trong công cuộc xây dựng và phát triển đất nước. Cuba vẫn phải đối mặt với những khó khăn chồng chất. Là những người anh em, Việt Nam luôn coi việc đoàn kết và ủng hộ hợp tác với những người anh em Cuba là nguyên tắc, là mệnh lệnh trái tim của mỗi người dân Việt Nam.

Trong suốt hơn 65 năm qua, dù tình hình thế giới có nhiều thách thức, thăng trầm, song mối quan hệ đoàn kết, anh em giữa Việt Nam-Cuba ngày càng được củng cố và phát triển. Lãnh đạo cấp cao hai nước nhiều lần khẳng định mối quan hệ hữu nghị đặc biệt và đoàn kết gắn bó giữa Việt Nam và Cuba là biểu tượng của thời đại và là tài sản vô giá của hai Đảng và nhân dân hai nước. Các chuyến thăm lịch sử của Lãnh đạo cấp cao hai nước góp phần quan trọng củng cố, thúc đẩy mối quan hệ song phương ngày càng tin cậy, gắn bó, hiệu quả; tạo động lực cho hợp tác toàn diện trong nhiều lĩnh vực; quyết tâm từng bước đưa quan hệ hợp tác kinh tế - thương mại và đầu tư song phương lên ngang tầm mối quan hệ chính trị tốt đẹp; tăng cường hợp tác và ủng hộ lẫn nhau tại các tổ chức quốc tế và diễn đàn đa phương.

Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính chủ trì lễ đón chính thức Thủ tướng Cộng hòa Cuba Marrero Cruz thăm hữu nghị chính thức Việt Nam (29/9/2022). Prime Minister Pham Minh Chinh hosted the official welcoming ceremony for Prime Minister of the Republic of C

Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính chủ trì lễ đón chính thức Thủ tướng Cộng hòa Cuba Marrero Cruz thăm hữu nghị chính thức Việt Nam, ngày 29/9/2022.

Biểu tượng của thời đại

Trong lĩnh vực ngoại giao đa phương, Việt Nam và Cuba duy trì quan hệ hợp tác và ủng hộ lẫn nhau tại các tổ chức quốc tế và diễn đàn đa phương, nhất là tại Liên hợp quốc. Việt Nam tích cực thúc đẩy, hỗ trợ Cuba ký kết Hiệp ước Thân thiện và hợp tác ở Đông Nam Á (TAC, tháng 11-2020); ủng hộ Cuba ứng cử vào Hội đồng Nhân quyền Liên hợp quốc nhiệm kỳ 2021-2023. Cuba ủng hộ Việt Nam ứng cử vào vị trí Ủy viên không thường trực Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc nhiệm kỳ 2020-2021.

Hợp tác liên nghị viện Việt Nam-Cuba trong thời gian qua đóng vai trò là một kênh hợp tác rất hiệu quả. Quốc hội hai nước đã ký Nghị định thư hợp tác giai đoạn 2023-2028 và tổ chức thành công phiên họp lần thứ nhất Ủy ban hợp tác liên nghị viện vào tháng 9/2024 thể hiện quyết tâm của hai Cơ quan lập pháp của hai nước trong việc chú trọng công tác phối hợp, nhất trí tăng cường hợp tác trong lĩnh vực pháp luật và tư pháp, tạo hành lang pháp lý cho hoạt động kinh tế, thương mại và đầu tư song phương, đảm bảo các cam kết có thể được triển khai khả thi và bền vững trên thực tế.

Hợp tác kinh tế - thương mại giữa hai nước trong những năm gần đây đã có những bước tiến quan trọng. Đặc biệt là, Hiệp định thương mại Việt Nam-Cuba được ký kết vào tháng 11/2018, chính thức có hiệu lực kể từ ngày tháng 4/2020, là cơ sở pháp lý quan trọng để doanh nghiệp hai bên thúc đẩy hợp tác, nâng cao kim ngạch thương mại trong thời gian tới. Hiện nay, Việt Nam là đối tác thương mại lớn thứ hai của Cuba tại khu vực châu Á, với các mặt hàng xuất khẩu chính sang Cuba là gạo, than đá, thiết bị điện tử, điện gia dụng, quần áo, giày dép; các mặt hàng nhập khẩu từ Cuba chủ yếu là dược phẩm, nguyên liệu sản xuất trong ngành dược.

Chủ tịch Quốc hội Cuba Esteban Lazo Hernandez cùng các đại biểu thăm Khu Di tích Quốc gia Đặc biệt Đôi bờ Hiền Lương-Bến Hải, chiều 26/9.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn và Chủ tịch Quốc hội Cuba Esteban Lazo Hernandez cùng các đại biểu thăm Khu Di tích Quốc gia Đặc biệt Đôi bờ Hiền Lương-Bến Hải, ngày 26/9/2023. (Ảnh: Đức Khải)

Về hợp tác đầu tư, đến nay, Việt Nam là nhà đầu tư nước ngoài lớn nhất khu vực châu Á - Thái Bình Dương tại Cuba. Nhiều doanh nghiệp Việt Nam đang thúc đẩy các dự án đầu tư tại Cuba, như các dự án đầu tư/liên doanh của Tổng công ty Viglacera, Công ty Thái Bình và Công ty Agri VMA tại ZED Mariel... Hiện nay, mặc dù còn khó khăn từ sự khác biệt về cơ chế giữa hai nước, tác động tiêu cực của nền kinh tế thế giới, song các dự án này vẫn được duy trì sản xuất, kinh doanh. Trong đó, có 7 dự án do doanh nghiệp Việt Nam đầu tư tại ZED Mariel trong các lĩnh vực: kết cấu hạ tầng khu công nghiệp, sản xuất vật liệu xây dựng, sản xuất bột giặt, bỉm tã lót, năng lượng mặt trời, thức ăn chăn nuôi và sản xuất lúa gạo; góp phần cung cấp hàng hóa cho thị trường Cuba và tạo việc làm cho người dân địa phương.

Ngoài ra, nhiều doanh nghiệp Việt Nam đang quan tâm, nghiên cứu đầu tư vào lĩnh vực nông nghiệp và sản xuất hàng tiêu dùng tại Cuba – phù hợp với ưu tiên của Cuba trong “Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội đến năm 2030”. Lãnh đạo cấp cao Cuba đều khẳng định sẽ tạo mọi điều kiện thuận lợi, cơ chế chính sách ưu đãi cho doanh nghiệp Việt Nam đầu tư vào lĩnh vực nông nghiệp nhằm tăng cường sản xuất tại Cuba, đảm bảo an ninh lương thực và hướng tới xuất khẩu.

Trong lĩnh vực nông nghiệp, Việt Nam hỗ trợ Cuba về kỹ thuật trồng lúa, ngô và cải tiến công nghệ canh tác, góp phần nâng cao năng suất nông nghiệp của Cuba, trong đó có thể kể đến dự án hợp tác hỗ trợ Cuba phát triển sản xuất lúa gạo quy mô hộ gia đình giai đoạn 2011-2015 với tổng số vốn đầu tư 43 triệu USD đã đạt kết quả tích cực. Về phía Cuba, với thế mạnh trong canh tác mía, cà phê và thuốc lá, Cuba đã hỗ trợ đắc lực cho Việt Nam phát triển các ngành này. Hiện nay, trên cơ sở dự án phát triển sản xuất lúa gạo giai đoạn 2019-2023, hai nước tiếp tục triển khai dự án sản xuất lúa gạo giai đoạn mở rộng 2023-2025. Bên cạnh đó, hoàn tất thủ tục để triển khai các dự án hợp tác nuôi trồng thủy sản, sản xuất ngô tại Cuba...

Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Bùi Thanh Sơn gặp Bộ trưởng Ngoại giao Cuba Bruno Rodriguez bên lề Hội nghị thượng đỉnh Tương lai và Phiên thảo luận chung cấp cao Đại hội đồng Liên hiệp quốc khóa 79 tại New York, ngày 22/9/2024.

Trong tương lai, Việt Nam và Cuba có nhiều tiềm năng mở rộng hợp tác, nhất là trong các lĩnh vực mới mà hai bên có thế mạnh và có nhu cầu, như công nghiệp, nông nghiệp, chế biến lương thực - thực phẩm, năng lượng tái tạo, công nghệ sinh học, phát triển công nghệ xanh, công nghệ sinh học, dược phẩm, dịch vụ y tế, xây dựng, du lịch, chuyển đổi số… nhằm đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững của hai nước và ứng phó với các thách thức toàn cầu.

Tiếp nối cho tương lai

Chuyến thăm cấp Nhà nước tới Cuba của Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Tô Lâm theo lời mời của Bí thư thứ nhất, Chủ tịch nước Cuba Miguel Diaz-Canel Bermudez (25-27/9/2024) mang ý nghĩa biểu tượng, mở ra một giai đoạn mới trong quan hệ hợp tác và hữu nghị đặc biệt hai nước. Trong chuyến thăm, lãnh đạo cao nhất của hai nước đã trao đổi sâu về các nội dung mang tính chiến lược và có ý nghĩa thiết thực. Theo đó, quan hệ giữa hai Đảng là nền tảng chính trị, quan hệ ngoại giao – đối ngoại, quốc phòng – an ninh là các trụ cột, quan hệ kinh tế - thương mại, đầu tư là động lực, quan hệ hợp tác giữa các địa phương, giao lưu nhân dân là chất xúc tác, gắn kết. Lãnh đạo hai nước quan tâm tăng cường hợp trên các lĩnh vực ưu tiên, đặc biệt coi trọng hợp tác sản xuất nông nghiệp nhằm hỗ trợ Cuba gia tăng năng lực sản xuất lúa gạo tại chỗ, bảo đảm an ninh lương thực. Các cơ quan hữu quan của hai bên nỗ lực tìm giải pháp tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, tạo dựng môi trường đầu tư thuận lợi cho doanh nghiệp, dự án hợp tác của hai nước.

Chuyến thăm thể hiện sự tiếp nối mối quan hệ đoàn kết, truyền thống, thủy chung, trước sau như một của Đảng, Nhà nước và nhân dân Việt Nam với Đảng, Nhà nước và nhân dân Cuba anh em. Đây là hoạt động đối ngoại hết sức quan trọng giữa hai nước, khẳng định sự coi trọng và tình cảm bạn bè thân thiết của Việt Nam đối với Cuba, sẵn sàng đồng hành, hợp tác, cùng phát triển với Cuba để không ngừng củng cố, thắt chặt hơn nữa mối quan hệ hữu nghị đặc biệt Việt Nam-Cuba.

Doanh nghiệp Việt Nam thử nghiệm mô hình sản xuất lúa mới tại Cuba

Đại sứ Lê Quang Long cùng đoàn doanh nghiệp Việt Nam và Cuba khảo sát, thử nghiệm mô hình sản xuất lúa mới tại Cuba. (Nguồn: ĐSQ Việt Nam tại Cuba)

Trải qua 65 năm thiết lập quan hệ ngoại giao, Việt Nam và Cuba đứng trước những cơ hội và thách thức mới. Trong bối cảnh thế giới biến động không ngừng, tình đoàn kết giữa hai nước tiếp tục là ngọn đuốc soi sáng con đường hợp tác, vì lợi ích của chính đáng của mỗi nước, đóng góp vào các nỗ lực chung vì hòa bình, ổn định, hợp tác và phát triển ở khu vực và trên thế giới.

Lãnh đạo cấp cao hai nước ấn định năm 2025 là “Năm Hữu nghị Việt Nam – Cuba”, nhất trí phối hợp tổ chức các hoạt động thiết thực kỷ niệm 65 năm thiết lập quan hệ ngoại giao (2/12/1960 - 2/12/2025), tăng cường thông tin, tuyên truyền về ý nghĩa, tầm quan trọng của mối quan hệ đoàn kết truyến thống, hữu nghị đặc biệt và hợp tác toàn diện Việt Nam-Cuba; quan tâm bồi dưỡng, giáo dục thế hệ trẻ hai nước luôn trân trọng, gìn giữ và phát triển hơn nữa mối quan hệ đặc biệt, mẫu mực và thủy chung giữa hai dân tộc.

Với nền tảng vững chắc được xây dựng trong suốt 65 năm qua, hai nước sẽ tiếp tục đồng hành, phát huy những thành tựu đã đạt được, mở rộng hợp tác trên các lĩnh vực mới như công nghệ cao, năng lượng tái tạo và ứng phó với biến đổi khí hậu. 65 năm qua, quan hệ Việt Nam-Cuba đã chứng minh sức mạnh của tình đoàn kết và sự tin cậy lẫn nhau giữa hai quốc gia xã hội chủ nghĩa.

Nhìn về tương lai, với sự dẫn dắt của các thế hệ lãnh đạo và sự ủng hộ của nhân dân hai nước, mối quan hệ Việt Nam-Cuba sẽ càng ngày vững mạnh, trở thành biểu tượng sáng ngời của tình hữu nghị quốc tế trong thế kỷ 21.

[1] 05 công trình lớn Cuba tặng Việt Nam: Khách sạn Thắng Lợi, Tuyến đường Sơn Tây – Xuân Mai; Trại bò giống Ba Vì; Xí nghiệp gà Lương Mỹ; Bệnh viện Hữu nghị Việt Nam – Cuba tại Đồng Hới, Quảng Bình.