Cuộc giao duyên giữa toán và văn
"Ai và Ky ở xứ sở những con số tàng hình" được hai tác giả thống nhất gọi là thể loại "tiểu thuyết toán hiệp". Lựa chọn hình thức cổ tích, cuốn sách là cuộc phiêu lưu của hai nhân vật Ai và Ky trong thế giới những con số và phép dựng, của trường và chiều. Chặng đường Ai và Ky dấn bước trong câu chuyện bắt đầu từ buổi sơ khai của toán học với Euclid và những tiên đề đầu tiên về điểm và đường thẳng, Cartesius với hệ tọa độ và phương pháp tư duy trừu tượng… cho tới cả những lý thuyết toán học hiện đại. Từ đây, họ trò chuyện cùng những danh nhân toán học của nhiều thời đại, được giảng giải và hiểu ra những quy luật, định lý cũng như vẻ đẹp của toán học.
Theo GS. Hà Huy Khoái, cuốn sách là một câu chuyện cổ tích đẹp, với nắng vàng trên bãi cát, với bầu không khí trong vắt của trí tuệ và tình người, với những nghịch lý và âm mưu. Người đọc chợt nhận ra rằng, thế giới của những con số cũng huyền ảo, kỳ bí và lãng mạn như cuộc đời. Cũng theo ông, GS. Ngô Bảo Châu là một người hiểu rõ bản chất toán học nên đã biến những vấn đề hết sức phức tạp trở nên dễ hiểu, đưa con người trở lại sự ngây thơ để nhìn nhận toán học.
Trong 8 tháng viết sách, Ngô Bảo Châu ở Mỹ, Nguyễn Phương Văn ở Việt Nam, vì thế phần lớn họ trao đổi qua internet. Cuốn sách đã được viết bằng một văn phong mạch lạc và trong sáng, tất cả những gì rườm rà, diễn đạt hoa mỹ, dài dòng đều được Ngô Bảo Châu cắt bỏ bằng tư duy của một nhà toán học. Tác phẩm này mang đến cho người đọc tình yêu với toán học, để nhìn nhận toán học không phải một công cụ đo đếm hay công cụ cho các ngành khoa học khác mà là thứ cần cho đời sống như văn thơ, nhạc họa. Nhà thơ Trần Đăng Khoa cho rằng, cái tài của hai tác giả là đã đồng nhất giữa văn chương và toán học, lấy văn chương để truyền tải toán học, giản dị hóa những vấn đề phức tạp của toán học.
Trăn trở về phát triển Viện Toán
Say mê với những con số của mình, ngày 9/8 mới đây, trong cuộc gặp gỡ Phó Thủ tướng Nguyễn Thiện Nhân tại Viện nghiên cứu cao cấp về Toán, GS Ngô Bảo Châu với tư cách là giám đốc khoa học Viện đã có dịp bày tỏ ước vọng. Viện nghiên cứu cao cấp về Toán (VIASM) sau hơn 1 năm hoạt động đã thu hút rất nhiều nhà toán học, sinh viên trong và ngoài nước tới đăng ký nghiên cứu và học tập hiện đang thuê tại Thư viện Tạ Quang Bửu, ĐH Bách khoa Hà Nội. Trong tháng 6 và tháng 7/2012, Viện thường xuyên có khoảng 50 học viên tới dự các bài giảng; nhiều hội thảo khoa học chuyên biệt về các chủ đề trong toán do Viện tổ chức cũng thu hút nhiều nhà khoa học, sinh viên tham gia.
Khẳng định đây là cơ sở nghiên cứu đặc biệt với nhiệm vụ đẩy mạnh, phát huy tiềm năng lợi thế tư duy sáng tạo trong nghiên cứu khoa học cơ bản, nâng cao chất lượng đào tạo nghiên cứu về toán ở Việt Nam, thay mặt Chính phủ, Phó Thủ tướng Nguyễn Thiện Nhân đồng ý sẽ cùng Hà Nội quan tâm đến việc xây dựng trụ sở mới và tìm những đơn đặt hàng cho Viện toán. Như vậy, trong thời gian tới, GS Ngô Bảo Châu và Viện sẽ có điều kiện để triển khai nghiên cứu thêm một số ứng dụng Toán như Toán trong vũ trụ học, Toán trong khoa học chất lỏng; Toán trong truyền thông…
HẢI THANH