Tổng thống Israel thăm Bahrain và UAE: Không chỉ là chuyến thăm lịch sử

Tổng thống Israel Isaac Herzog và Tổng thống UAE Mohammed bin Zayed Al Nahyan trong cuộc gặp ngày 5/12 tại Abu Dhabi. (Nguồn: AFP)

Ngày 4-6/12, Tổng thống Israel Isaac Herzog đã có chuyến thăm tới Bahrain và các Tiểu vương quốc Arab thống nhất (UAE).

Ngày 4/12, tại Bahrain, ông đã gặp Quốc vương Bahrain Hamad bin Isa Al Khalifa và Ngoại trưởng nước này. Tổng thống Israel nhấn mạnh: “Bahrain đang đi đầu trong tạo nên lịch sử ở khu vực, để người Do Thái và người Hồi giáo có thể chung sống với nhau như những người con nhà tiên tri Abraham và chúng ta sẽ tiến về phía trước trong hòa bình”.

Một ngày sau, ông Herzog đã hội đàm với người đồng cấp UAE Mohammed bin Zayed Al Nahyan trước khi tham dự, phát biểu tại Diễn đàn Hàng không vũ trụ quốc tế Abu Dhabi. Đây là chuyến thăm UAE thứ hai trong năm của Tổng thống Israel, sau chuyến thăm nhân dịp Expo 2020 Dubai hồi đầu năm.

Nhìn từ bên ngoài, điểm nổi bật hiếm hoi là việc Tổng thống Isaac Herzog trở thành nguyên thủ Israel đầu tiên thăm cấp nhà nước Bahrain. Tuy nhiên, cần nhớ rằng chuyến thăm của ông diễn ra trong bối cảnh Israel sắp có chính phủ mới. Ông Benjamin Netanyahu sẽ làm Thủ tướng thêm một lần nữa, nỗ lực kéo dài thành tích là Thủ tướng tại nhiệm lâu nhất trong lịch sử của Israel với 15 năm.

Trong bối cảnh đó, chuyến thăm của ông Herzog sẽ góp phần trấn an đồng minh và đối tác, nhất là các nước Arab vùng Vịnh vừa cải thiện quan hệ với Israel.

Thực tế cho thấy Hiệp ước Abraham được ký kết năm 2020, khi ông Benjamin Netanyahu vẫn đang làm Thủ tướng. Mặc dù vậy, ông Naftali Bennet và ông Yair Lapid, bất chấp lập trường khác biệt với người tiền nhiệm, vẫn duy trì và thúc đẩy Hiệp ước Abraham. Tuy nhiên, một số nhà quan sát cho rằng tiến trình thúc đẩy triển khai Hiệp ước Abraham đang có xu hướng chậm lại thời gian qua.

Chính vì thế, chuyến thăm Trung Đông của ông Isaac Herzog sẽ góp phần tái khẳng định chủ trương nhất quán của Nhà nước Do Thái về cải thiện quan hệ với các nước Arab vùng Vịnh, bất kể chính phủ mới của Israel do đảng nào lãnh đạo.

Điều có thể giúp Israel xích lại gần hơn các nước Arab vùng Vịnh là đồng minh kinh tế và có lập trường chung về Iran.

Về khía cạnh kinh tế, sau Hiệp ước Abraham năm 2020, kim ngạch thương mại Israel và UAE đã tăng lên 2,5 tỷ USD và được dự báo sẽ tiếp tục gấp đôi, đạt 5 tỷ USD trong hai năm tới. Trong bối cảnh giá dầu giảm và các nước vùng Vịnh chịu áp lực từ phương Tây về tăng sản lượng dầu mỏ và gây áp lực tới kinh tế Nga, các hợp tác kinh tế với Nhà nước Do Thái rõ ràng là một giải pháp tích cực.

Tuy nhiên, chất keo kết dính Israel và các nước Arab vùng Vịnh vững chắc hơn cả lại đến từ lập trường chung với Iran. Viết trên Al-Jaazera (Qatar), ông Giorgio Cafiero, Giám đốc Viện Phân tích vùng Vịnh tại Washington D.C. (Mỹ) nhận định động lực quan trọng khiến Bahrain đồng ý bình thường hóa quan hệ với Israel, bất chấp nhiều phản đối trong nước liên quan tới vấn đề Palestine, là mối đe dọa an ninh đến từ Iran.

Những diễn biến gần đây cho thấy, căng thẳng giữa Iran với Israel và các nước vùng Vịnh chưa hạ nhiệt. Trong bối cảnh đó, Israel và các nước vùng Vịnh sẽ hợp tác chặt chẽ hơn, nhất là về vấn đề an ninh.

Dù vậy, lập trường của Israel trong vấn đề Palestine tiếp tục là rào cản lớn nhất trong hợp tác giữa hai bên. Đối tác liên minh trong chính phủ mới, đảng cực hữu Chủ nghĩa phục quốc tôn giáo (RZP), dự kiến có thể nắm Bộ Tài chính và Bộ Quốc phòng.

Đảng này phản đối tư cách nhà nước của Palestine và muốn sáp nhập khu Bờ Tây chiếm đóng. Trong khi đó, đảng cực hữu Otzma Yehudit với lập trường chống Arab có thể kiểm soát Bộ An ninh Quốc gia. Bởi vậy, không ít người lo ngại chính phủ mới sẽ khiến đối đầu Israel-Palestine sẽ căng thẳng hơn.

Đây chắc chắn là bài toán không hề đơn giản đối với chính phủ đang dần thành hình của ông Benjamin Netanyahu và liên minh cầm quyền tại Israel hiện nay.