Nhật Bản: Vùng đất mặt trời mọc

Hữu Ngọc
Nhật - có nghĩa là Mặt trời, còn Bản nghĩa là gốc. Nhật Bản là đất nước của mặt trời, nơi mặt trời mọc lên, xứ sở của mặt trời.
Theo dõi Baoquocte.vn trên
Hoa anh đào Nhật Bản nở rộ ở Tokyo. (Nguồn: Mainichi)
Nhật Bản còn có tên gọi là “xứ sở hoa anh đào”, vì cây hoa anh đào (sakura) mọc trên khắp đất nước, từ Bắc xuống Nam. (Nguồn: Mainichi)

Theo sử sách, tên Nhật Bản do nhà thám hiểm, thương gia người Italy thế kỷ XIII là Marco Polo ở Trung Quốc rất lâu phiên âm là Cipangu. Các thương nhân Bồ Đào Nha là những người đầu tiên mang từ này đến châu Âu, nó được ghi bằng tiếng Anh là Giapan. Sau đó, chuyển sang tiếng Anh và Đức là Japan, tiếng Pháp là Japon. Còn theo đúng thổ âm Nhật thì đọc là “Nihon” (Nippon hay Nippon Koku-nguồn gốc của mặt trời hay vùng đất mặt trời mọc).

Đến Nhật Bản, du khách chạnh nhớ đến truyền thuyết Hai hòn Trống mái đã tạo ra đất nước này. Chuyện kể trong tập Kojiki, cuốn sách cổ nhất còn lưu lại được ở Nhật Bản viết vào thế kỷ VIII. Sách ghi bằng chữ Hán những truyền thuyết dân gian xa xưa về thuở khai thiên lập địa, thế giới thần linh, sự hình thành của dân tộc Nhật Bản, sự xuất hiện dòng dõi Nhật hoàng.

Tin liên quan
Những lưu ý khi giao tiếp với người Nhật Những lưu ý khi giao tiếp với người Nhật

Chuyện kể rằng: Ngày xửa ngày xưa, khi chưa có trời đất, chỉ có một dải phù sa tách làm đôi. Phần trên là nơi ở của các thần linh. Phần dưới là nước mênh mông; có hai vị thần dùng giáo khuấy đại dương phù sa ấy cho đến khi bọt khí sủi lên thành nơi trú chân.

Vị thần nam tên là Izanagi (Y Trang Nặc), vị thần nữ là Izanami (Y Trang Sách) đều có nghĩa là “người đứng ra mời”. Hai bên nam nữ nhìn nhau, xúc cảm dạt dào. Thần nữ thốt lên: “Em cảm thấy trong người thiếu thiếu cái gì ấy!” . Thần nam đáp: “Anh lại cảm thấy trong người thừa thừa cái gì ấy!”. Thế là cặp nam nữ vào cuộc mây mưa.

Sau đó, Izanami sinh ra những hòn đảo là lãnh thổ Nhật Bản. Ngày nay, ở Vịnh Isê (Y Thế) thiêng liêng, gần thành phố Kobe (nằm trên đảo Honsu), vẫn còn hai hòn đảo đá nhỏ gọi là “đá vợ chồng”, “hòn trống” là chồng và “hòn mái” là vợ được buộc vào nhau bởi dây tơ hồng, là một sợi dây thừng; hàng năm, ngày mùng 5 tháng Giêng, có cử lễ thay sợi dây thừng ấy. Nếu trong năm thừng đứt là điềm gở, đất nước có nhiều tai họa.

Nữ thần Mặt trời (Amateraxu) là một giọt nước mắt của Izanagi khi chàng trở về dương thế, tắm ở suối để tống các chất dịch trong cơ thể ra. Truyền thuyết về nữ thần Mặt trời mang lại cho Nhật Bản cái tên “xứ gốc của mặt trời”.

Truyền thuyết về núi Fuji (Phú Sĩ) giải thích một hình tượng nữa của đất nước. Fuji có nghĩa là “thuốc trường sinh”. Truyện kể rằng, có vị hoàng đế mê một tiên nữ bị đày từ cung trăng xuống làm con nuôi vợ chồng một ông lão tiều phu. Mối tình không được đền đáp. Hết hạn lưu đày ở trần gian, tiên nữ bay về cung trăng, để lại cho bố nuôi một lá ngọc thư và thuốc trường sinh ném vào ngọn núi lửa cao gần Mặt trăng nhất. Đến nay, khói thiêng vẫn tỏa lên như một niềm lưu luyến từ núi thuốc trường sinh Fuji.

Nhật Bản còn có tên gọi là “xứ sở hoa anh đào”, vì cây hoa anh đào (sakura) mọc trên khắp đất nước, từ Bắc xuống Nam. Nhật Bản cũng được gọi là “đất nước hoa cúc”. Vì bông hoa cúc 16 cánh giống như Mặt trời tỏa sáng, là biểu tượng của hoàng gia, là quốc huy của Nhật Bản hiện nay.

Nhật Bản gồm bốn đảo lớn và trên nghìn đảo nhỏ rải ra theo hình cánh cung dài khoảng 3.800 km ở ngoài khơi phía đông lục địa châu Á. Đảo Honsu là đảo lớn nhất, rộng bằng Bắc bộ và Nam bộ của ta cộng lại.

Tính chất “đảo” là một yếu tố địa lý hết sức quan trọng đối với Nhật Bản, có lẽ hơn cả đối với nước Anh, vì quần đảo Anh sớm gắn với lục địa châu Âu, còn quần đảo Nhật Bản là “hạt kê ở xa tít bên rìa vũ trụ”.

Do sinh hoạt trên các đảo tách biệt lục địa nên các nhóm chủng tộc Nhật có điều kiện thuận lợi hòa trộn để sớm hình thành trong lịch sử một dân tộc với những nét riêng biệt. Có nhà xã hội học cho là tính chất “đảo” khiến cho tâm lý người Nhật có khuynh hướng “hướng nội” (introversion), cũng y như dân tộc Thụy Điển (vì những lý do khác).

Do giao thông giữa đảo và lục địa khó khăn, nên những yếu tố văn hóa ngoại lai không thấm dần mà có những lúc nhập vào ồ ạt. Có những thời gian Nhật Bản đóng cửa, không tiếp xúc với bên ngoài: thời kỳ Heian (Bình An), quan hệ với Trung Quốc bị gián đoạn trong ba trăm năm; thời kỳ từ 1630-1867, Nhật Bản đóng cửa, đặc biệt với các nước phương Tây, trong hơn hai trăm năm.

Vị trí quần đảo ở rìa lục địa cũng khiến cho Nhật Bản ít phải đối phó với nạn ngoại xâm liên miên như ở Việt Nam; trên thực tế, mãi đến năm 1945, hầu như Nhật Bản chưa bị nước ngoài chiếm đóng.

Các đảo của Nhật Bản là phần cao của một dải núi ngầm chìm sâu đến 6.000-8.000m ở đáy Thái Bình Dương, ở giữa mỗi đảo là phần cao của một rặng núi chìm sâu; đồi núi chiếm hai phần ba diện tích cả nước. Vì nằm tiếp xúc với một số mảng kiến tạo (Á - Âu, Bắc Mỹ, Thái Bình Dương và Philippines) và quá trình “tạo núi” còn “trẻ” nên Nhật Bản có hai đặc trưng tự nhiên, khiến cho nước này nổi tiếng thế giới là: có nhiều núi lửa, lắm động đất và sóng thần (do động đất ngoài khơi).

Thiên nhiên Nhật Bản tuy đẹp, nhưng quả thực ác nghiệt đối với con người. Đất trồng trọt ít, người đông (khoảng 125 triệu người trên 377,435 km2 – gần như Việt Nam - 100 triệu người trên 329.600km2), nguồn lợi thiên nhiên hiếm hoi, lại không được hưởng thiên thời và địa lợi.

Vậy mà ở nơi đây, một nền văn minh rực rỡ đã ra đời, một quốc gia từ lạc hậu đã vươn lên một cách độc đáo. Sau hơn một trăm năm biến thiên, một nền kinh tế hàng đầu thế giới đã xuất hiện. Sự thành công đó là thắng lợi của con người Nhật Bản đối với thiên nhiên.

Khai giảng lớp học ‘Tiếng Việt của em’ tại Fukuoka, Nhật Bản

Khai giảng lớp học ‘Tiếng Việt của em’ tại Fukuoka, Nhật Bản

Lớp dạy tiếng Việt và văn hoá Việt cho trẻ em gốc Việt đầu tiên tại khu vực Tây Nam Nhật Bản đã khai giảng ...

Thúc đẩy quan hệ hợp tác giữa thành phố Tokyo với các địa phương của Việt Nam

Thúc đẩy quan hệ hợp tác giữa thành phố Tokyo với các địa phương của Việt Nam

Ngày 12/6, Đại sứ Phạm Quang Hiệu đã có cuộc gặp với bà Koike Yuriko, Thống đốc thủ đô Tokyo tại trụ sở Chính quyền ...

Thắt chặt cơ hội giao thương giữa các nhà sản xuất công nghiệp hỗ trợ Việt Nam-Nhật Bản

Thắt chặt cơ hội giao thương giữa các nhà sản xuất công nghiệp hỗ trợ Việt Nam-Nhật Bản

Triển lãm Công nghiệp hỗ trợ Việt Nam – Nhật Bản (SIE) lần thứ 10 tại Hà Nội và Triển lãm quốc tế về Công ...

Sôi nổi Chương trình giao lưu văn hóa kỷ niệm 50 năm Ngày thiết lập quan hệ ngoại giao Việt Nam-Nhật Bản

Sôi nổi Chương trình giao lưu văn hóa kỷ niệm 50 năm Ngày thiết lập quan hệ ngoại giao Việt Nam-Nhật Bản

Ngày 25/3, tại Nhà hát lớn Hà Nội đã diễn ra Chương trình giao lưu văn hóa kỷ niệm 50 năm Ngày thiết lập quan ...

Giới thiệu gần 70 tác phẩm búp bê truyền thống và hiện đại được chế tác trực tiếp tại Nhật Bản

Giới thiệu gần 70 tác phẩm búp bê truyền thống và hiện đại được chế tác trực tiếp tại Nhật Bản

Trung tâm Giao lưu Văn hóa Nhật Bản tại Việt Nam phối hợp cùng Bảo tàng Mỹ thuật Đà Nẵng tổ chức triển lãm 'Búp ...

Xem nhiều

Đọc thêm

Đại sứ quán Việt Nam tại Hy Lạp tổ chức Lễ viếng và ghi sổ tang đồng chí Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng

Đại sứ quán Việt Nam tại Hy Lạp tổ chức Lễ viếng và ghi sổ tang đồng chí Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng

Đại sứ quán Việt Nam tại Hy Lạp tổ chức lễ viếng và mở sổ tang đồng chí Tổng Bí thư Ban Chấp hành Trung ương ĐCS Việt Nam Nguyễn ...
Quan hệ Việt Nam-Thụy Sỹ đang bước sang một giai đoạn hợp tác mới

Quan hệ Việt Nam-Thụy Sỹ đang bước sang một giai đoạn hợp tác mới

Quốc vụ khanh Bộ Ngoại giao Thụy Sỹ Alexandre Fasel nhấn mạnh trong cuộc làm việc với Thứ trưởng Thường trực Bộ Ngoại giao Nguyễn Minh Vũ.
Cách tìm kiếm bài hát YouTube trong ứng dụng Gemini dễ dàng nhất

Cách tìm kiếm bài hát YouTube trong ứng dụng Gemini dễ dàng nhất

Cùng tìm kiếm bài hát trên YouTube bằng ứng dụng Gemini và không bỏ lỡ bất kỳ giai điệu yêu thích nào. Bài viết này sẽ hướng dẫn cách làm ...
Thầy cô giáo ngoài 90 tuổi đến tiễn đưa 'người học trò xuất sắc' - Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng

Thầy cô giáo ngoài 90 tuổi đến tiễn đưa 'người học trò xuất sắc' - Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng

Nghe tin Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng từ trần, mặc dù tuổi cao, sức yếu nhưng bà Đặng Thị Phúc vẫn cố gắng để tiễn biệt.
Giá tiêu hôm nay 27/7/2024: Thị trường còn tăng trong trung và dài hạn, Việt Nam là nguồn cung hồ tiêu lớn nhất cho Ấn Độ

Giá tiêu hôm nay 27/7/2024: Thị trường còn tăng trong trung và dài hạn, Việt Nam là nguồn cung hồ tiêu lớn nhất cho Ấn Độ

Giá tiêu hôm nay 27/7/2024 tại thị trường trong nước tăng nhẹ ở các địa phương trọng điểm, giao dịch từ 149.000 – 150.000 đồng/kg.
Giá vàng hôm nay 27/7/2024: Giá vàng liên tiếp 'lao dốc'; Fed chắc chắn giảm lãi suất vào tháng 9, mốc 2.500 USD đang đến rất gần?

Giá vàng hôm nay 27/7/2024: Giá vàng liên tiếp 'lao dốc'; Fed chắc chắn giảm lãi suất vào tháng 9, mốc 2.500 USD đang đến rất gần?

Giá vàng hôm nay 27/7/2024: Giá vàng trên đà giảm mạnh; Fed chắc chắn giảm lãi suất vào tháng 9 khiến mốc 2.500 USD đang trở nên rất gần?
Ngắm cá heo và lặn biển Lovina: Hành trình khám phá đỉnh cao Bali

Ngắm cá heo và lặn biển Lovina: Hành trình khám phá đỉnh cao Bali

Bali - hòn đảo thiên đường từ lâu đã trở thành điểm đến mơ ước của du khách Việt Nam bởi vẻ đẹp say đắm lòng người, với những bãi biển hoang sơ...
Hà Nội lọt top 15 thành phố có nền ẩm thực hấp dẫn bậc nhất thế giới

Hà Nội lọt top 15 thành phố có nền ẩm thực hấp dẫn bậc nhất thế giới

Các món ăn của Hà Nội nổi tiếng với sự tinh tế, nhẹ nhàng và đa dạng về hương vị của các nguyên liệu, nước dùng thanh, cùng loại rau tươi và gia vị.
Trải nghiệm các món đặc sản độc đáo của vùng Tây Bắc

Trải nghiệm các món đặc sản độc đáo của vùng Tây Bắc

Những món ăn truyền thống nổi tiếng ở vùng Tây Bắc với hương vị đậm đà đặc trưng đã thu hút sự thèm ăn của thực khách, kể cả những người khó tính nhất.
Cuba được công nhận là điểm đến văn hóa số một thế giới

Cuba được công nhận là điểm đến văn hóa số một thế giới

Theo TripAdvisor, Cuba được xếp hạng là điểm đến văn hóa số một trên thế giới.
Thái Lan-Lào: Chuyến tàu hỏa đầu tiên từ thủ đô Bangkok tới Vientiane

Thái Lan-Lào: Chuyến tàu hỏa đầu tiên từ thủ đô Bangkok tới Vientiane

Sáng 20/7, chuyến tàu khách quốc tế di chuyển từ nhà ga Thep Aphiwat ở thủ đô Bangkok (Thái Lan) đã đến ga Khamsavath ở thủ đô Vientiane (Lào).
Ninh Bình đảm bảo an toàn cho du khách mùa mưa bão

Ninh Bình đảm bảo an toàn cho du khách mùa mưa bão

Mùa mưa bão khiến nhiều địa điểm xảy ra nguy cơ gây mất an toàn, tỉnh Ninh Bình đã chỉ đạo, tập trung triển khai việc đảm bảo an toàn cho khách du lịch.
Nét tương đồng thú vị giữa nghệ thuật múa truyền thống Việt Nam và Hàn Quốc

Nét tương đồng thú vị giữa nghệ thuật múa truyền thống Việt Nam và Hàn Quốc

Dù có những nét riêng, múa truyền thống Việt Nam và Hàn Quốc vẫn chia sẻ nhiều đặc điểm chung về cách thể hiện, miêu tả và truyền tải thông điệp nghệ thuật.
Huế chọn ẩm thực để tham gia Mạng lưới các thành phố sáng tạo của UNESCO

Huế chọn ẩm thực để tham gia Mạng lưới các thành phố sáng tạo của UNESCO

Dự kiến tháng 6 tới, TP. Huế sẽ nộp hồ sơ đề cử tham gia Mạng lưới các thành phố sáng tạo của UNESCO với lĩnh vực ẩm thực.
Thăm cụm di tích kiến trúc tại làng cổ Lại Đà, quê hương Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng

Thăm cụm di tích kiến trúc tại làng cổ Lại Đà, quê hương Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng

Làng Lại Đà, vùng quê yên bình của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng, vẫn còn bảo tồn nguyên vẹn không gian văn hóa cụm di tích kiến trúc nghệ thuật xưa.
Theo hành trình niên đại của các bảo vật quốc gia

Theo hành trình niên đại của các bảo vật quốc gia

Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch và Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thuật vừa xuất bản cuốn sách song ngữ Việt-Anh về bảo vật quốc gia Việt Nam.
Chùa Bà Đanh-núi Ngọc: Điểm tham quan ‘nổi tiếng’ của tỉnh Hà Nam

Chùa Bà Đanh-núi Ngọc: Điểm tham quan ‘nổi tiếng’ của tỉnh Hà Nam

Dân gian thường truyền tụng câu ‘vắng như chùa Bà Đanh’ để chỉ sự vắng vẻ, tuy nhiên, ít người biết đến địa danh được nhắc trong câu thành ngữ này.
Phát huy giá trị di tích Khu mộ bác sĩ A.Yersin thành điểm đến du lịch

Phát huy giá trị di tích Khu mộ bác sĩ A.Yersin thành điểm đến du lịch

Sở Văn hóa và Thể thao tỉnh Khánh Hòa đang triển khai phương án tu bổ, tôn tạo di tích Khu mộ bác sĩ A.Yersin tại xã Suối Cát, huyện Cam Lâm, tỉnh Khánh Hòa.
Phiên bản di động