Nhật thực toàn phần giúp chúng ta đo lường lịch sử cổ đại như thế nào?

Hoàng Trung Hiếu
Nhật thực toàn phần xảy ra theo một lịch trình đáng tin cậy mà chúng ta có thể tính toán trước từ lâu. Thông tin về nhật thực giúp các nhà nghiên cứu xác định niên đại của các sự kiện bí ẩn trong lịch sử cổ đại.
Theo dõi Baoquocte.vn trên
Nhật thực toàn phần giúp chúng ta đo lường lịch sử cổ đại như thế nào
Nhật thực toàn phần giúp các nhà khoa học nghiên cứu lịch sử cổ đại. (Ảnh minh họa. Nguồn: Space.com)

Vào năm 648 trước Công nguyên, nhà thơ Hy Lạp Archilochus đã viết về hiện tượng nhật thực rằng: “Không có gì đáng ngạc nhiên hơn nữa, không thể kỳ diệu hơn, giờ đây thần Zeus, người cha của các vị thần trên đỉnh Olympus, đã tạo ra màn đêm giữa ban ngày, che giấu ánh sáng của Mặt trời lấp lánh”.

Nhật thực toàn phần đã khiến con người mê mẩn và kính sợ nó trong nhiều thế kỷ. Ví dụ, đầu năm 585 trước Công nguyên, người Lydian và người Medes đang chiến đấu với nhau ở vùng đất là Thổ Nhĩ Kỳ ngày nay, thì có nhật thực toàn phần xuất hiện. Cả hai bên đều coi nhật thực là điềm báo chấm dứt chiến tranh, nên họ đã đồng ý đình chiến.

Ngày nay, chúng ta biết rằng, nhật thực toàn phần - giống như hiện tượng nhật thực sắp tới được dự báo xảy ra vào ngày 8/4 - là hiện tượng vũ trụ khi Mặt trăng đi vào khoảng cách giữa Trái đất và Mặt trời, tạm thời che khuất Mặt trời. Nhưng vào thời cổ đại, con người chưa biết nguyên nhân này.

Tuy nhiên, các dân tộc ở thời cổ đại đã lưu ý đến nhật thực toàn phần. Khắp nơi trên Trái đất, có rất nhiều câu chuyện thần thoại về ngày chuyển sang đêm hoặc Mặt trời bị tiêu diệt, và những ghi chép này đang mở ra một nhánh nghiên cứu mới - đó là khảo cổ học thiên văn.

Bộ môn khảo cổ học thiên văn sử dụng các ghi chép thiên văn để giúp xác định niên đại của những khoảnh khắc hoặc sự kiện quan trọng trong lịch sử. Trong tất cả các hiện tượng thiên văn, nhật thực toàn phần là một trong những thước đo tốt nhất vì chúng chỉ có thể nhìn thấy được ở một thời điểm và địa điểm nhất định .

Tin liên quan
Khám phá mới: Lõi Trái đất là một Khám phá mới: Lõi Trái đất là một 'hành tinh bên trong hành tinh'

Nhật thực toàn phần hiếm đến mức, ở một vị trí nhất định trên Trái đất chỉ có khả năng nhìn thấy hiện tượng này một lần trong mỗi 375 năm.

Việc tìm hiểu các tài liệu ghi chép cổ giúp các nhà nghiên cứu biết được chính xác ngày mà người cổ đại nhìn thấy nhật thực. Các manh mối bổ sung như thời điểm xảy ra nhật thực trong ngày (sáng, trưa hoặc tối), thời gian xảy ra trong năm (mùa) hoặc sự hiện diện của các hành tinh trên bầu trời cũng có thể giúp xác định chính xác ngày có nhật thực toàn phần.

Ví dụ, một ghi chép cổ về nhật thực toàn phần xảy ra gần lúc bình minh trong các văn bản cổ của Trung Quốc liên quan đến một vị vua nước Yên cổ đại đã giúp giới nghiên cứu xác định thời điểm trị vì của nhà vua này bắt đầu vào năm nào.

Những hồ sơ như thế đã và đang giúp cho các nhà khoa học xác định niên đại chính xác những sự kiện xảy ra trong thế giới cổ đại.

Google ra mắt Android O vào đúng ngày nhật thực toàn phần

Google ra mắt Android O vào đúng ngày nhật thực toàn phần

Sau khi có tên gọi, ngày ra mắt chính thức của hệ điều hành Android cũng đã được xác định.

Người Mỹ nóng lòng đón nhật thực toàn phần sau một thế kỷ

Người Mỹ nóng lòng đón nhật thực toàn phần sau một thế kỷ

Hàng triệu người Mỹ đang đổ xô tới các thành phố nằm trên đường đi của nhật thực vào ngày 21/8 để đón chờ sự ...

Mỹ thiệt hại gần 690 triệu USD do nhật thực

Mỹ thiệt hại gần 690 triệu USD do nhật thực

Trong ngày 21/8, trên toàn nước Mỹ sẽ diễn ra hiện tượng nhật thực toàn phần hy hữu, lần đầu tiên trên toàn nước Mỹ ...

Kỳ thú cảnh tượng Nam Cực chìm trong bóng tối bởi nhật thực toàn phần

Kỳ thú cảnh tượng Nam Cực chìm trong bóng tối bởi nhật thực toàn phần

Nhật thực toàn phần xảy ra ngày 4/12 đã khiến bầu trời mùa Hè tại Nam Cực chìm vào bóng tối. Chỉ một số ít ...

'Sao chổi Quỷ' hiện đang tiến gần đến Trái đất

'Sao chổi Quỷ' hiện đang tiến gần đến Trái đất

Trang sbs.com.au cho biết sau 71 năm, sao chổi có tên 12P/Pons-Brooks sẽ đi ngang qua Trái đất. Do sao chổi này rất sáng nên ...

(theo Live Science)

Đọc thêm

EU điều tra Facebook và Instagram trước cuộc bầu cử Nghị viện châu Âu

EU điều tra Facebook và Instagram trước cuộc bầu cử Nghị viện châu Âu

EU mở cuộc điều tra đối với Facebook và Instagram do nghi ngờ không thực hiện đầy đủ các biện pháp chống tin giả.
Nga bắn bắn hạ 6 tên lửa ATACMS của Ukraine trong một ngày

Nga bắn bắn hạ 6 tên lửa ATACMS của Ukraine trong một ngày

Ngày 30/4, Bộ Quốc phòng Nga thông báo quân đội nước này trong 24 giờ qua đã bắn hạ 6 tên lửa chiến thuật ATACMS của Ukraine do Mỹ sản ...
Vietlott 1/5, kết quả xổ số Vietlott Mega thứ 4 ngày 1/5/2024. xổ số Mega 645

Vietlott 1/5, kết quả xổ số Vietlott Mega thứ 4 ngày 1/5/2024. xổ số Mega 645

Vietlott 1/5 - Cập nhật trực tiếp kết quả xổ số Vietlott Mega hôm nay 1/5/2024 từ trường quay tầng 19, tòa nhà VTC số 23 Lạc Trung, Hà Nội.
Estonia tố Nga vi phạm quy định về không phận quốc tế

Estonia tố Nga vi phạm quy định về không phận quốc tế

Estonia cáo buộc Nga vi phạm các quy định về không phận quốc tế khi can thiệp vào tín hiệu GPS ngày 29/4.
XSCT 1/5, Trực tiếp kết quả xổ số Cần Thơ hôm nay 1/5/2024. KQXSCT thứ 4

XSCT 1/5, Trực tiếp kết quả xổ số Cần Thơ hôm nay 1/5/2024. KQXSCT thứ 4

XSCT 1/5 - Trực tiếp kết quả xổ số Cần Thơ hôm nay - XSCT 1/5/2024. KQXSCT thứ 4. Ket qua xo so can tho. kết quả xổ số Cần ...
XSDN 1/5, Trực tiếp kết quả xổ số Đồng Nai hôm nay 1/5/2024. KQXSDN thứ 4

XSDN 1/5, Trực tiếp kết quả xổ số Đồng Nai hôm nay 1/5/2024. KQXSDN thứ 4

XSDN 1/5 - Trực tiếp kết quả xổ số Đồng Nai nhanh nhất hôm nay - XSDN 1/5/2024. KQXSDN thứ 4. Ket qua xo so dong nai. kết quả xổ ...
Điều ẩn sau khủng hoảng ở Trung Đông và xung đột Israel-Iran

Điều ẩn sau khủng hoảng ở Trung Đông và xung đột Israel-Iran

Trung Đông chồng chất mâu thuẫn, kéo dài từ lịch sử đến đương đại, hiện vẫn chưa thấy lối thoát. Tình hình ngày càng khó kiểm soát.
Iran-Pakistan: Tình thân láng giềng

Iran-Pakistan: Tình thân láng giềng

Sau những sóng gió, tình thân láng giềng giữa Iran và Pakistan đang nồng ấm trở lại.
Bầu cử Hạ viện Ấn Độ: Khẳng định ‘con đường Modi’

Bầu cử Hạ viện Ấn Độ: Khẳng định ‘con đường Modi’

Dù cuộc bầu cử Hạ viện Ấn Độ phải đến 4/6 mới công bố kết quả, nhưng đương kim Thủ tướng Narendra Modi được dự báo nắm chắc chiến thắng...
Xung đột Iran-Israel trước nguy cơ leo thang, toan tính và những kịch bản nguy hiểm

Xung đột Iran-Israel trước nguy cơ leo thang, toan tính và những kịch bản nguy hiểm

Đằng sau cuộc tấn công của Iran, khả năng Israel trả đũa và ngày càng nhiều lời kêu gọi kiềm chế từ cộng đồng quốc tế...
Thủ tướng New Zealand công du Đông Nam Á: Đánh thức quan hệ tiềm năng

Thủ tướng New Zealand công du Đông Nam Á: Đánh thức quan hệ tiềm năng

Để đánh thức tiềm năng của ASEAN, Thủ tướng New Zealand sẽ tìm cách khai thác những ưu thế trong quan hệ với từng nước mà ông sẽ đến thăm.
Trung Quốc-Pháp: Đối tác chứ không phải đối thủ

Trung Quốc-Pháp: Đối tác chứ không phải đối thủ

Chuyến thăm Bắc Kinh của Ngoại trưởng Pháp Stephane Sejourne đã mở ra những cơ hội mới trong quan hệ giữa hai nước.
Phao cứu sinh của Mỹ giúp Ukraine đi được bao xa?

Phao cứu sinh của Mỹ giúp Ukraine đi được bao xa?

Gói viện trợ mới nhất của Mỹ cho Ukraine sẽ không đủ để tạo ra bước ngoặt lớn khi Kiev phải đối mặt với muôn vàn khó khăn.
Ngày 30/4/1975: Dấu mốc huy hoàng của lịch sử Việt Nam, biểu tượng cổ vũ thế giới

Ngày 30/4/1975: Dấu mốc huy hoàng của lịch sử Việt Nam, biểu tượng cổ vũ thế giới

Ngày 30/4/1975 không chỉ là dấu mốc huy hoàng trong lịch sử dân tộc Việt Nam mà còn là biểu tượng cổ vũ các dân tộc dũng cảm đấu tranh.
Đại diện cấp cao EU: Thừa nhận cái giá phũ phàng từ ‘chảo lửa’ Trung Đông, EU chìm trong ‘ảo tưởng’ quá lâu, đặt an ninh vào tay Mỹ quá lâu

Đại diện cấp cao EU: Thừa nhận cái giá phũ phàng từ ‘chảo lửa’ Trung Đông, EU chìm trong ‘ảo tưởng’ quá lâu, đặt an ninh vào tay Mỹ quá lâu

Liên minh châu Âu (EU) cần thay đổi mô hình về sự hội nhập và mối quan hệ với phần còn lại của thế giới.
Liên minh Mỹ-Nhật: Tăng cường an ninh và mở rộng hợp tác

Liên minh Mỹ-Nhật: Tăng cường an ninh và mở rộng hợp tác

Nhật Bản và Mỹ nhất trí tăng cường liên minh an ninh ở khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương, đồng thời cam kết trở thành đối tác toàn cầu.
Những điểm nhấn trong chuyến thăm Trung Quốc của Ngoại trưởng Nga

Những điểm nhấn trong chuyến thăm Trung Quốc của Ngoại trưởng Nga

Trong chuyến thăm Trung Quốc từ ngày 8-9/4, Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov đã thảo luận nhằm tăng cường hợp tác an ninh trước nhiều thách thức.
Sẽ thế nào nếu NATO vắng bóng Mỹ?

Sẽ thế nào nếu NATO vắng bóng Mỹ?

Liệu NATO có thể củng cố quốc phòng và an ninh tập thể để thích ứng với chiến thắng có thể xảy ra của ông Donald Trump tại bầu cử Mỹ 2024 không?
Phiên bản di động