Nhật thực toàn phần giúp chúng ta đo lường lịch sử cổ đại như thế nào?

Hoàng Trung Hiếu
Nhật thực toàn phần xảy ra theo một lịch trình đáng tin cậy mà chúng ta có thể tính toán trước từ lâu. Thông tin về nhật thực giúp các nhà nghiên cứu xác định niên đại của các sự kiện bí ẩn trong lịch sử cổ đại.
Theo dõi Baoquocte.vn trên
Nhật thực toàn phần giúp chúng ta đo lường lịch sử cổ đại như thế nào
Nhật thực toàn phần giúp các nhà khoa học nghiên cứu lịch sử cổ đại. (Ảnh minh họa. Nguồn: Space.com)

Vào năm 648 trước Công nguyên, nhà thơ Hy Lạp Archilochus đã viết về hiện tượng nhật thực rằng: “Không có gì đáng ngạc nhiên hơn nữa, không thể kỳ diệu hơn, giờ đây thần Zeus, người cha của các vị thần trên đỉnh Olympus, đã tạo ra màn đêm giữa ban ngày, che giấu ánh sáng của Mặt trời lấp lánh”.

Nhật thực toàn phần đã khiến con người mê mẩn và kính sợ nó trong nhiều thế kỷ. Ví dụ, đầu năm 585 trước Công nguyên, người Lydian và người Medes đang chiến đấu với nhau ở vùng đất là Thổ Nhĩ Kỳ ngày nay, thì có nhật thực toàn phần xuất hiện. Cả hai bên đều coi nhật thực là điềm báo chấm dứt chiến tranh, nên họ đã đồng ý đình chiến.

Ngày nay, chúng ta biết rằng, nhật thực toàn phần - giống như hiện tượng nhật thực sắp tới được dự báo xảy ra vào ngày 8/4 - là hiện tượng vũ trụ khi Mặt trăng đi vào khoảng cách giữa Trái đất và Mặt trời, tạm thời che khuất Mặt trời. Nhưng vào thời cổ đại, con người chưa biết nguyên nhân này.

Tuy nhiên, các dân tộc ở thời cổ đại đã lưu ý đến nhật thực toàn phần. Khắp nơi trên Trái đất, có rất nhiều câu chuyện thần thoại về ngày chuyển sang đêm hoặc Mặt trời bị tiêu diệt, và những ghi chép này đang mở ra một nhánh nghiên cứu mới - đó là khảo cổ học thiên văn.

Bộ môn khảo cổ học thiên văn sử dụng các ghi chép thiên văn để giúp xác định niên đại của những khoảnh khắc hoặc sự kiện quan trọng trong lịch sử. Trong tất cả các hiện tượng thiên văn, nhật thực toàn phần là một trong những thước đo tốt nhất vì chúng chỉ có thể nhìn thấy được ở một thời điểm và địa điểm nhất định .

Tin liên quan
Khám phá mới: Lõi Trái đất là một Khám phá mới: Lõi Trái đất là một 'hành tinh bên trong hành tinh'

Nhật thực toàn phần hiếm đến mức, ở một vị trí nhất định trên Trái đất chỉ có khả năng nhìn thấy hiện tượng này một lần trong mỗi 375 năm.

Việc tìm hiểu các tài liệu ghi chép cổ giúp các nhà nghiên cứu biết được chính xác ngày mà người cổ đại nhìn thấy nhật thực. Các manh mối bổ sung như thời điểm xảy ra nhật thực trong ngày (sáng, trưa hoặc tối), thời gian xảy ra trong năm (mùa) hoặc sự hiện diện của các hành tinh trên bầu trời cũng có thể giúp xác định chính xác ngày có nhật thực toàn phần.

Ví dụ, một ghi chép cổ về nhật thực toàn phần xảy ra gần lúc bình minh trong các văn bản cổ của Trung Quốc liên quan đến một vị vua nước Yên cổ đại đã giúp giới nghiên cứu xác định thời điểm trị vì của nhà vua này bắt đầu vào năm nào.

Những hồ sơ như thế đã và đang giúp cho các nhà khoa học xác định niên đại chính xác những sự kiện xảy ra trong thế giới cổ đại.

Google ra mắt Android O vào đúng ngày nhật thực toàn phần

Google ra mắt Android O vào đúng ngày nhật thực toàn phần

Sau khi có tên gọi, ngày ra mắt chính thức của hệ điều hành Android cũng đã được xác định.

Người Mỹ nóng lòng đón nhật thực toàn phần sau một thế kỷ

Người Mỹ nóng lòng đón nhật thực toàn phần sau một thế kỷ

Hàng triệu người Mỹ đang đổ xô tới các thành phố nằm trên đường đi của nhật thực vào ngày 21/8 để đón chờ sự ...

Mỹ thiệt hại gần 690 triệu USD do nhật thực

Mỹ thiệt hại gần 690 triệu USD do nhật thực

Trong ngày 21/8, trên toàn nước Mỹ sẽ diễn ra hiện tượng nhật thực toàn phần hy hữu, lần đầu tiên trên toàn nước Mỹ ...

Kỳ thú cảnh tượng Nam Cực chìm trong bóng tối bởi nhật thực toàn phần

Kỳ thú cảnh tượng Nam Cực chìm trong bóng tối bởi nhật thực toàn phần

Nhật thực toàn phần xảy ra ngày 4/12 đã khiến bầu trời mùa Hè tại Nam Cực chìm vào bóng tối. Chỉ một số ít ...

'Sao chổi Quỷ' hiện đang tiến gần đến Trái đất

'Sao chổi Quỷ' hiện đang tiến gần đến Trái đất

Trang sbs.com.au cho biết sau 71 năm, sao chổi có tên 12P/Pons-Brooks sẽ đi ngang qua Trái đất. Do sao chổi này rất sáng nên ...

(theo Live Science)

Đọc thêm

Một sự kiện lịch sử mới diễn ra ở châu Âu, Nga-Ukraine buông tay 'mối tình' 5 năm, EU vẫn ổn nhờ điều này

Một sự kiện lịch sử mới diễn ra ở châu Âu, Nga-Ukraine buông tay 'mối tình' 5 năm, EU vẫn ổn nhờ điều này

Ukraine đã dừng trung chuyển khí đốt của Nga cho một số nước châu Âu vào ngày đầu năm 2025.
Lịch âm hôm nay 2025: Xem lịch âm 4/1/2025, Lịch vạn niên ngày 4 tháng 1 năm 2025

Lịch âm hôm nay 2025: Xem lịch âm 4/1/2025, Lịch vạn niên ngày 4 tháng 1 năm 2025

Lịch âm 4/1. Lịch âm 4/1/2025? Âm lịch hôm nay 4/1. Lịch vạn niên 4/1/2025. Ngày hôm nay tốt hay xấu? Xem ngày giờ, hướng tốt xấu...
Tử vi hôm nay, xem tử vi 12 con giáp hôm nay ngày 4/1/2025: Tuổi Thân tài chính bình ổn

Tử vi hôm nay, xem tử vi 12 con giáp hôm nay ngày 4/1/2025: Tuổi Thân tài chính bình ổn

Xem tử vi 4/1 - tử vi 12 con giáp hôm nay 4/1/2025 - Tý, Sửu, Dần, Mão, Thìn, Tỵ, Ngọ, Mùi, Thân, Dậu, Tuất và Hợi về công việc, ...
Cài video làm màn hình khoá cho iPhone với vài thao tác đơn giản

Cài video làm màn hình khoá cho iPhone với vài thao tác đơn giản

Chỉ với vài thao tác đơn giản trên iPhone là bạn đã có thể biến màn hình khoá đơn điệu hàng ngày trở nên sống động, đẹp mắt và ấn ...
Cập nhật bảng giá xe hãng Subaru mới nhất tháng 1/2025

Cập nhật bảng giá xe hãng Subaru mới nhất tháng 1/2025

Bảng giá xe hãng Subaru của các dòng WRX 2022, Outback 2021, Forester 2021, Forester 2023, Outback 2023, BR-Z 2022 và Crosstrek 2024 sẽ được cập nhật chi tiết nhất ...
Sử dụng ChatGPT 4.0 miễn phí trên My Viettel đơn giản, tiện lợi

Sử dụng ChatGPT 4.0 miễn phí trên My Viettel đơn giản, tiện lợi

Giờ đây, bạn có thể thoải mái sử dụng ChatGPT 4.0 trên My Viettel hoàn toàn miễn phí. ChatGPT có thể giúp bạn làm được nhiều điều hơn bạn nghĩ ...
Thông điệp Năm mới 2025: Hy vọng về sự khởi đầu mới, cần một 'giải pháp chữa lành'

Thông điệp Năm mới 2025: Hy vọng về sự khởi đầu mới, cần một 'giải pháp chữa lành'

Thời điểm năm mới, cùng với màn pháo hoa rực rỡ và tiếng đồng hồ đếm ngược giục giã, nhân loại ngóng chờ thông điệp từ các nhà lãnh đạo thế giới.
Ấn Độ: ‘Hướng Đông’ và ‘Ngó Tây’

Ấn Độ: ‘Hướng Đông’ và ‘Ngó Tây’

Những thay đổi trong chính sách của Ấn Độ trong thời gian gần đây cho thấy New Dehli ngày càng quan tâm tới hướng Tây như vùng Vịnh.
Những con bài nặng ký của Thổ Nhĩ Kỳ

Những con bài nặng ký của Thổ Nhĩ Kỳ

Chuyến thăm của Chủ tịch EC Ursula von der Leyen tới Ankara là cơ hội để Thổ Nhĩ Kỳ nâng tầm ảnh hưởng và mở thêm cơ hội gia nhập EU.
Nga-Ấn Độ: Chiều sâu của quan hệ đối tác

Nga-Ấn Độ: Chiều sâu của quan hệ đối tác

Chuyến thăm Nga của Bộ trưởng Quốc phòng Ấn Độ một lần nữa cho thấy chiều sâu của mối quan hệ đối tác quân sự truyền thống giữa New Dehli và Moscow.
Thỏa thuận ngừng bắn Israel-Hezbollah: Con đường dài hòa giải

Thỏa thuận ngừng bắn Israel-Hezbollah: Con đường dài hòa giải

Việc Israel và Hezbollah chấp thuận thỏa thuận ngừng bắn làm dấy lên hy vọng có thể tạo hiệu ứng hòa giải cho các 'điểm nóng' xung đột dai dẳng khác.
Xung đột Nga-Ukraine: Tình thế 'bên miệng hố chiến tranh', nguy cơ Thế chiến III và kịch bản đàm phán

Xung đột Nga-Ukraine: Tình thế 'bên miệng hố chiến tranh', nguy cơ Thế chiến III và kịch bản đàm phán

Những ngày gần đây, xung đột Nga-Ukraine có bước leo thang mới khó lường, cuộc chiến tên lửa căng thẳng, rộ lên cảnh báo nguy cơ Thế chiến III.
Cuộc chiến cân não Nga-NATO dưới lòng đại dương

Cuộc chiến cân não Nga-NATO dưới lòng đại dương

Biển Baltic đang trở thành điểm nóng của cuộc cạnh tranh địa chính trị khi liên tiếp các vụ cắt cáp quang diễn ra, dấy lên nghi ngại Nga-NATO.
Thời điểm vàng cho bước ngoặt chính sách của Mỹ với Iran, chần chừ sẽ phải trả giá đắt

Thời điểm vàng cho bước ngoặt chính sách của Mỹ với Iran, chần chừ sẽ phải trả giá đắt

Căng thẳng giữa Mỹ và Iran có thể là một trong những thách thức chính sách đối ngoại lớn đầu tiên đối với chính quyền Trump 2.0.
Xung đột Nga-Ukraine năm 2024: Phát huy tối đa chiến thuật 'nắn gân' trên thực địa, nhưng lạ thay... không 'đau' như trước!

Xung đột Nga-Ukraine năm 2024: Phát huy tối đa chiến thuật 'nắn gân' trên thực địa, nhưng lạ thay... không 'đau' như trước!

Cả Nga và Ukraine đều 'tung chiêu' sử dụng các vũ khí tối tân, hiện đại - những bước đi 'rắn' trên thực địa.
Ngoại giao Ấn Độ khẳng định vị thế cường quốc chủ chốt trong kỷ nguyên đa cực

Ngoại giao Ấn Độ khẳng định vị thế cường quốc chủ chốt trong kỷ nguyên đa cực

Chính sách đối ngoại hiện đang là một chủ đề nóng tại Ấn Độ, thu hút sự quan tâm mạnh mẽ từ truyền thông, giới học thuật và toàn xã hội.
Bài toán Syria không khó, quan trọng ở người giải

Bài toán Syria không khó, quan trọng ở người giải

Trước mớ rối ren như hiện nay, Syria có thể đi chệch hướng theo nhiều cách và nhân tố có thể 'nắn chỉnh' đúng hướng chính là Mỹ.
Dư luận quốc tế đánh giá cao 'Công ước Hà Nội' về tội phạm mạng vừa được Đại hội đồng Liên hợp quốc thông qua

Dư luận quốc tế đánh giá cao 'Công ước Hà Nội' về tội phạm mạng vừa được Đại hội đồng Liên hợp quốc thông qua

Sau khi Đại hội đồng Liên hợp quốc thông qua Công ước LHQ về Tội phạm mạng (Công ước Hà Nội), nhiều quan chức LHQ đã lên tiếng đề cao văn kiện này.
Phiên bản di động