Nhật thực toàn phần giúp chúng ta đo lường lịch sử cổ đại như thế nào?

Hoàng Trung Hiếu
Nhật thực toàn phần xảy ra theo một lịch trình đáng tin cậy mà chúng ta có thể tính toán trước từ lâu. Thông tin về nhật thực giúp các nhà nghiên cứu xác định niên đại của các sự kiện bí ẩn trong lịch sử cổ đại.
Theo dõi Baoquocte.vn trên
Nhật thực toàn phần giúp chúng ta đo lường lịch sử cổ đại như thế nào
Nhật thực toàn phần giúp các nhà khoa học nghiên cứu lịch sử cổ đại. (Ảnh minh họa. Nguồn: Space.com)

Vào năm 648 trước Công nguyên, nhà thơ Hy Lạp Archilochus đã viết về hiện tượng nhật thực rằng: “Không có gì đáng ngạc nhiên hơn nữa, không thể kỳ diệu hơn, giờ đây thần Zeus, người cha của các vị thần trên đỉnh Olympus, đã tạo ra màn đêm giữa ban ngày, che giấu ánh sáng của Mặt trời lấp lánh”.

Nhật thực toàn phần đã khiến con người mê mẩn và kính sợ nó trong nhiều thế kỷ. Ví dụ, đầu năm 585 trước Công nguyên, người Lydian và người Medes đang chiến đấu với nhau ở vùng đất là Thổ Nhĩ Kỳ ngày nay, thì có nhật thực toàn phần xuất hiện. Cả hai bên đều coi nhật thực là điềm báo chấm dứt chiến tranh, nên họ đã đồng ý đình chiến.

Ngày nay, chúng ta biết rằng, nhật thực toàn phần - giống như hiện tượng nhật thực sắp tới được dự báo xảy ra vào ngày 8/4 - là hiện tượng vũ trụ khi Mặt trăng đi vào khoảng cách giữa Trái đất và Mặt trời, tạm thời che khuất Mặt trời. Nhưng vào thời cổ đại, con người chưa biết nguyên nhân này.

Tuy nhiên, các dân tộc ở thời cổ đại đã lưu ý đến nhật thực toàn phần. Khắp nơi trên Trái đất, có rất nhiều câu chuyện thần thoại về ngày chuyển sang đêm hoặc Mặt trời bị tiêu diệt, và những ghi chép này đang mở ra một nhánh nghiên cứu mới - đó là khảo cổ học thiên văn.

Bộ môn khảo cổ học thiên văn sử dụng các ghi chép thiên văn để giúp xác định niên đại của những khoảnh khắc hoặc sự kiện quan trọng trong lịch sử. Trong tất cả các hiện tượng thiên văn, nhật thực toàn phần là một trong những thước đo tốt nhất vì chúng chỉ có thể nhìn thấy được ở một thời điểm và địa điểm nhất định .

Tin liên quan
Khám phá mới: Lõi Trái đất là một Khám phá mới: Lõi Trái đất là một 'hành tinh bên trong hành tinh'

Nhật thực toàn phần hiếm đến mức, ở một vị trí nhất định trên Trái đất chỉ có khả năng nhìn thấy hiện tượng này một lần trong mỗi 375 năm.

Việc tìm hiểu các tài liệu ghi chép cổ giúp các nhà nghiên cứu biết được chính xác ngày mà người cổ đại nhìn thấy nhật thực. Các manh mối bổ sung như thời điểm xảy ra nhật thực trong ngày (sáng, trưa hoặc tối), thời gian xảy ra trong năm (mùa) hoặc sự hiện diện của các hành tinh trên bầu trời cũng có thể giúp xác định chính xác ngày có nhật thực toàn phần.

Ví dụ, một ghi chép cổ về nhật thực toàn phần xảy ra gần lúc bình minh trong các văn bản cổ của Trung Quốc liên quan đến một vị vua nước Yên cổ đại đã giúp giới nghiên cứu xác định thời điểm trị vì của nhà vua này bắt đầu vào năm nào.

Những hồ sơ như thế đã và đang giúp cho các nhà khoa học xác định niên đại chính xác những sự kiện xảy ra trong thế giới cổ đại.

Google ra mắt Android O vào đúng ngày nhật thực toàn phần

Google ra mắt Android O vào đúng ngày nhật thực toàn phần

Sau khi có tên gọi, ngày ra mắt chính thức của hệ điều hành Android cũng đã được xác định.

Người Mỹ nóng lòng đón nhật thực toàn phần sau một thế kỷ

Người Mỹ nóng lòng đón nhật thực toàn phần sau một thế kỷ

Hàng triệu người Mỹ đang đổ xô tới các thành phố nằm trên đường đi của nhật thực vào ngày 21/8 để đón chờ sự ...

Mỹ thiệt hại gần 690 triệu USD do nhật thực

Mỹ thiệt hại gần 690 triệu USD do nhật thực

Trong ngày 21/8, trên toàn nước Mỹ sẽ diễn ra hiện tượng nhật thực toàn phần hy hữu, lần đầu tiên trên toàn nước Mỹ ...

Kỳ thú cảnh tượng Nam Cực chìm trong bóng tối bởi nhật thực toàn phần

Kỳ thú cảnh tượng Nam Cực chìm trong bóng tối bởi nhật thực toàn phần

Nhật thực toàn phần xảy ra ngày 4/12 đã khiến bầu trời mùa Hè tại Nam Cực chìm vào bóng tối. Chỉ một số ít ...

'Sao chổi Quỷ' hiện đang tiến gần đến Trái đất

'Sao chổi Quỷ' hiện đang tiến gần đến Trái đất

Trang sbs.com.au cho biết sau 71 năm, sao chổi có tên 12P/Pons-Brooks sẽ đi ngang qua Trái đất. Do sao chổi này rất sáng nên ...

(theo Live Science)

Đọc thêm

Cận cảnh Perodua QV-E ra mắt thị trường Đông Nam Á

Cận cảnh Perodua QV-E ra mắt thị trường Đông Nam Á

Perodua vừa giới thiệu mẫu xe điện đầu tiên QV-E tại Đông Nam Á, đánh dấu bước tiến quan trọng trong chiến lược điện khí hóa và hướng tới tương ...
Khu đền tháp Mỹ Sơn được số hóa bằng công nghệ quét 3D để bảo tồn di sản bền vững

Khu đền tháp Mỹ Sơn được số hóa bằng công nghệ quét 3D để bảo tồn di sản bền vững

Khu đền tháp Mỹ Sơn đang được triển khai số hóa toàn diện bằng công nghệ quét 3D, nhằm nâng cao hiệu quả quản lý, bảo tồn và quảng bá ...
Canada đẩy mạnh mua nhiều vũ khí quân sự do Mỹ sản xuất

Canada đẩy mạnh mua nhiều vũ khí quân sự do Mỹ sản xuất

Ngày 4/12, Mỹ cho biết Canada tăng cường mua vũ khí quân sự do cường quốc số 1 thế giới sản xuất.
Kỳ họp thứ 10, Quốc hội Khóa XV: Quốc hội biểu quyết thông qua 3 dự án luật liên quan đến lĩnh vực tư pháp

Kỳ họp thứ 10, Quốc hội Khóa XV: Quốc hội biểu quyết thông qua 3 dự án luật liên quan đến lĩnh vực tư pháp

Sáng 5/12, Quốc hội họp phiên toàn thể tại Hội trường, thảo luận về chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia về nông thôn mới, giảm nghèo ...
Nhiều trường bỏ tổ hợp truyền thống trong tuyển sinh năm 2026

Nhiều trường bỏ tổ hợp truyền thống trong tuyển sinh năm 2026

Năm 2026, hàng loạt trường đại học dự kiến điều chỉnh tổ hợp xét tuyển, trong đó bỏ một số tổ hợp truyền thống như C00, A01, A00…
MU chia điểm với West Ham, Bruno Fernandes nối dài hai thống kê không mong muốn

MU chia điểm với West Ham, Bruno Fernandes nối dài hai thống kê không mong muốn

West Ham một lần nữa cho thấy đội bóng này chính là giới hạn đối với Bruno Fernandes.
Phép thử với G20

Phép thử với G20

Lần này tại Johannesburg, bất bình đẳng trong phát triển sẽ là phép thử với nỗ lực của G20.
Tổng thống Kazakhstan thăm Nga: Tìm thế đứng cân bằng

Tổng thống Kazakhstan thăm Nga: Tìm thế đứng cân bằng

Tổng thống Kazakhstan Kassym-Jomart Tokayev thăm Nga từ 11-12/11 nhằm củng cố quan hệ với láng giềng thân thiết, đồng thời là đồng minh chiến lược.
Hội nghị cấp cao ASEAN 47: Tạo dấu mốc với ASEAN

Hội nghị cấp cao ASEAN 47: Tạo dấu mốc với ASEAN

Hội nghị cấp cao ASEAN lần thứ 47 được kỳ vọng tạo dấu mốc phát triển mới cho khu vực.
Đau đầu với cam kết

Đau đầu với cam kết

Chi tiêu quốc phòng là các chủ đề chính tại Hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng khối quân sự NATO đang diễn ra tại Brussels.
Thỏa thuận ngừng bắn giữa Israel và Hamas, bước ngoặt lịch sử hay khoảng lặng tạm thời

Thỏa thuận ngừng bắn giữa Israel và Hamas, bước ngoặt lịch sử hay khoảng lặng tạm thời

Tình hình Trung Đông đột biến. Israel và Hamas đồng ý thỏa thuận ngừng bắn, hướng tới chấm dứt xung đột kéo dài 2 năm.
Thử thách với ‘bà đầm thép’ Nhật Bản

Thử thách với ‘bà đầm thép’ Nhật Bản

Đưa Nhật Bản bước vào một kỷ nguyên mới đang thử thách 'bà đầm thép' Takaichi Sanae.
Nước Đức loay hoay vực dậy vị thế kinh tế đang 'rơi tự do'

Nước Đức loay hoay vực dậy vị thế kinh tế đang 'rơi tự do'

Đức đang trải qua cuộc khủng hoảng sâu sắc, khiến Berlin phải tìm kiếm giải pháp để vực dậy vị thế kinh tế vốn đang 'rơi tự do' này.
‘Sứ mệnh Genesis’: Bí mật cạnh tranh Mỹ-Trung trong lĩnh vực AI

‘Sứ mệnh Genesis’: Bí mật cạnh tranh Mỹ-Trung trong lĩnh vực AI

Việc Mỹ công bố 'Sứ mệnh Genesis' được đánh giá là hành động vén bức màn bí mật trong cạnh tranh Mỹ-Trung trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo (AI).
Quan hệ với Mỹ 'căng như dây đàn', Nam Phi chuyển hướng đa dạng hóa thị trường, Trung Quốc nhanh tay 'chớp thời cơ'

Quan hệ với Mỹ 'căng như dây đàn', Nam Phi chuyển hướng đa dạng hóa thị trường, Trung Quốc nhanh tay 'chớp thời cơ'

Trung Quốc hưởng lợi đáng kể khi Nam Phi tìm cách đa dạng hóa thị trường và dần tách khỏi sự phụ thuộc vào thị trường Mỹ.
Thấy gì qua chuyến thăm Ấn Độ của Tổng thống Nga Vladimir Putin?

Thấy gì qua chuyến thăm Ấn Độ của Tổng thống Nga Vladimir Putin?

Theo nhận định của học giả Saima Afzal, chuyến thăm Ấn Độ của Tổng thống Nga Vladimir Putin sẽ thu hút sự chú ý của phương Tây.
Tại sao mô hình đất hiếm của Trung Quốc không dễ bị phá vỡ hay sao chép?

Tại sao mô hình đất hiếm của Trung Quốc không dễ bị phá vỡ hay sao chép?

Việc kiểm soát tinh chế và sản xuất nam châm đặt Trung Quốc vào một vị thế không thể bị thách thức trong thương mại toàn cầu, ít nhất là trong tương lai gần.
Truyền thông quốc tế đánh giá cao nỗ lực ứng phó, tinh thần đoàn kết khắc phục thiên tai của Việt Nam

Truyền thông quốc tế đánh giá cao nỗ lực ứng phó, tinh thần đoàn kết khắc phục thiên tai của Việt Nam

Truyền thông quốc tế đưa tin sát sao và đánh giá cao nỗ lực ứng phó quyết liệt của Việt Nam trước tình hình mưa lớn kéo dài và lũ quét diện rộng.
Phiên bản di động