Những đại dịch góp phần thay đổi lịch sử (kỳ 1)

Kha Ninh
TGVN. Khi một dịch bệnh xuất hiện trên toàn cầu hoặc trên một khu vực địa lý rộng lớn, vượt qua biên giới quốc gia, ảnh hưởng đến cuộc sống và sức khoẻ của nhiều người, nó sẽ trở thành đại dịch. Trên thực tế, sự ảnh hưởng của dịch bệnh cũng góp phần lớn thay đổi lịch sử nhân loại.
Theo dõi Baoquocte.vn trên
TIN LIÊN QUAN
nhung dai dich gop phan thay doi lich su ky 1 Đại dịch nCoV có thể gây tổn hại cho Trung Quốc đến mức nào?
nhung dai dich gop phan thay doi lich su ky 1 Đại dịch châu chấu tồi tệ nhất đang tấn công châu Phi
nhung dai dich gop phan thay doi lich su ky 1
Bức tranh "Bệnh dịch thành Athens" của cố hoạ sỹ nổi tiếng người Bỉ Michiel Sweerts (1652-1654).

Cuộc sống của con người ngày càng văn minh hơn, các tuyến giao thương hay các cuộc chiến mở rộng lãnh thổ đã khiến các loại dịch bệnh dễ dàng lây lan nhiều hơn. Cùng điểm lại những đại dịch tồi tệ nhất đã góp phần thay đổi lịch sử nhân loại.

Dịch bệnh Athens (năm 430 trước Công nguyên)

Dịch bệnh Athens là đại dịch đã tàn phá thành phố Athens, Hy Lạp cổ đại trong Chiến tranh Peloponnesian (430 TCN). Khi bị Sparta tấn công, nhiều người từ nông thôn kéo về thành Athens lánh nạn. Quá tải về dân số, các khu vực cư dân nghèo, vệ sinh kém, thiếu hụt thực phẩm và y tế... là các điều kiện thuận lợi để một loại bệnh truyền nhiễm phát sinh và nhanh chóng lây lan khắp thành.

Dịch bệnh Athens có các triệu chứng giống thương hàn, bao gồm, sốt, khát nước, cổ họng và lưỡi chảy máu, da đỏ và bị tổn thương. Dịch bệnh đã làm suy giảm đáng kể dân số thành Athens, trở thành một trong những nguyên nhân quan trọng gây nên thất bại của họ trước người Sparta.

Trước khi gây ra cái chết cho hơn 2/3 dân số Athens, dịch bệnh này đã xuất hiện ở Libya, Ethiopia và Ai Cập.

Bệnh dịch hạch Antonine (năm 165 sau Công nguyên)

Bệnh dịch hạch Antonine còn được gọi là bệnh dịch hạch Galen, đặt theo tên của một bác sĩ Hy Lạp sống ở La Mã, người đã mô tả lại biểu hiện của căn bệnh này. Các học giả đã nghi ngờ đây là sự xuất hiện sớm của bệnh đậu mùa. Căn bệnh xuất hiện đầu tiên ở người Huns, sau đó lây nhiễm cho các binh sỹ La Mã và tiếp tục lan rộng khắp đế chế La Mã qua các cuộc chiến.

Các triệu chứng bệnh bao gồm sốt, đau họng, tiêu chảy và xuất hiện các vết loét đầy mủ. Bệnh dịch này thường xuyên bùng phát trở lại đến năm 180 sau Công nguyên.

Cho đến nay, người ta vẫn chưa tìm ra được nguyên nhân thực sự gây ra căn bệnh này. Dịch bệnh đã khiến khoảng hơn 5 triệu người tử vong, tàn sát quân đội La Mã, trong đó có Hoàng đế La Mã Marcus Aurelius.

nhung dai dich gop phan thay doi lich su ky 1
Hình ảnh Tử thần đang phá một cánh cửa trong thời gian bệnh dịch hạch hoành hành ở Rome (Italy) được khắc bởi hoạ sỹ Jules-Elie Delaunay. (Nguồn: Wikipedia)

Bệnh dịch hạch Cyprian (năm 250 sau Công nguyên)

Bệnh được đặt theo tên của vị Thánh Cyprian, người được cho là trường hợp đầu tiên mắc bệnh. Ông đã ghi chép lại những biểu hiện của căn bệnh này như tiêu chảy, nôn mửa, loét cổ họng, sốt, hoại tử tay và chân.

Các nhà nghiên cứu cho rằng, bệnh dịch hạch Cyprian xuất phát từ Ethiopia, vượt qua Bắc Phi vào Rome và lan tới Ai Cập. Người dân ở vùng bị ảnh hưởng đã di cư đi để tránh dịch bệnh, nhưng họ không hề biết rằng, hành động đó đã làm cho căn bệnh ngày càng lan rộng.

Trong khoảng 3 thế kỉ sau đó, những đợt bùng phát dịch định kỳ vẫn tiếp tục diễn ra. Năm 444, bệnh đã xuất hiện tại Anh và cản trở các nỗ lực phòng thủ chống lại người Picts và người Scotland của người Anh, khiến họ phải tìm sự giúp đỡ từ người Saxon - những người thống trị lãnh địa này về sau.

Bệnh dịch hạch Justinian (năm 541 sau Công nguyên)

Xuất hiện đầu tiên ở Ai Cập, bệnh dịch hạch Justinian lây lan khắp Palestine và Đế quốc Byzantine (nằm ở phía Đông của đế quốc La Mã sau này) rồi tiến thẳng về Địa Trung Hải.

Bệnh dịch hạch Justinian được ghi nhận là đợt dịch hạch đầu tiên của nhân loại. Bệnh lây lan nhanh chóng vì mầm bệnh nằm trong chuột và bọ chét, những con vật có mặt ở khắp nơi. Theo ước tính, căn bệnh này có thể là nguyên nhân gây tử vong cho 40% dân số trong thành phố Constantiople và 1/4 dân số ở phía Đông Địa Trung Hải, khiến tổng số nạn nhân lên đến hơn 50 triệu người (chiếm 26% dân số thế giới).

Dịch bệnh này đã cản trở kế hoạch thống nhất Đế chế La Mã của Hoàng đế Justinian, đồng thời khiến nền kinh tế của Đế quốc Byzantine thiệt hại nặng nề.

Sự lây lan nhanh chóng của dịch bệnh khiến nhiều người chết đã tạo ra một bầu không khí tận thế ảm đạm. Trước sự bất lực và tuyệt vọng, con người đã đặt niềm tin và thần linh, đây cũng là một trong những nguyên nhân khiến đạo Cơ Đốc giáo phát triển trong giai đoạn này.

Bệnh phong (thế kỷ XI)

Bệnh phong (còn gọi là bệnh hủi, cùi hay bệnh Hansen) do vi khuẩn Mycobacterium leprae gây ra. Vào thời kì trung cổ ở châu Âu, bệnh phong đã trở thành một đại dịch. Để có thể chữa trị số lượng lớn nạn nhân bị nhiễm bệnh và tránh sự lây lan, nhiều nơi đã phải xây dựng các bệnh viện đặc trị căn bệnh này.

Trước kia, người ta cho rằng, căn bệnh này là một hình phạt từ Chúa giáng xuống các gia đình, bởi bệnh phong là bệnh nan y (không có thuốc chữa), các triệu chứng của nó khi ở giai đoạn nặng rất đáng sợ (rụng ngón tay ngón chân, mặt mũi biến dạng). Chính sự mê tín này đã dẫn đến những đánh giá không đúng về đạo đức của người bệnh. Họ bị xa lánh, thậm chí còn ngược đãi như thả trôi sông, chôn sống, bỏ vào rừng cho thú dữ ǎn thịt.

Ngày nay, tuy có thể chữa khỏi một cách dễ dàng mà không tốn kém nhiều chi phí nhưng căn bệnh này vẫn khiến hàng chục ngàn người mắc phải mỗi năm trên toàn thế giới và có thể gây tử vong nếu không được điều trị bằng kháng sinh.

Cái chết Đen (The Black Plague, năm 1350)

nhung dai dich gop phan thay doi lich su ky 1
Bức tranh "Miniature" của hoạ sỹ Pierart dou Tielt miêu tả cảnh người dân ở Tournai (Bỉ) chôn cất các nạn nhân của dịch bệnh Cái chết đen. (Nguồn: Wikipedia)

Là nguyên nhân gây ra tử vong của 75 triệu người (1/3 dân số thế giới), lần xuất hiện thứ hai của bệnh dịch hạch được đặt tên là Cái chết đen này bắt nguồn từ châu Á, sau đó mầm bệnh theo đoàn người di cư, thương nhân và các đoàn lữ hành về phía Tây rồi lây lan sang khắp châu Âu và cả châu Phi một cách nhanh chóng.

Trong ba năm liên tục (1347-1350) số nạn nhân tử vong nhiều đến nỗi người ta không kịp xử lý các thi thể, khiến chúng bị thối rữa bốc mùi hôi thối. Ước tính, hơn 25 triệu dân châu Âu đã thiệt mạng trong đại dịch này.

Dịch bệnh cũng khiến Anh và Pháp tạm thời đình chiến vì không thể kiểm soát được sự lây lan. Căn bệnh này đã giết chết 1/3 dân số nước Anh, để lại một sự thiếu hụt nghiêm trọng về lao động nông nghiệp và binh sỹ quân đội. Người Viking cũng đã mất đi nguồn lực để tham gia cuộc chiến chống lại dân bản địa, đồng thời, họ cũng phải dừng lại cuộc thám hiểm Bắc Mỹ.

Thời kì trao đổi Columbus (năm 1492)

Người Tây Ban Nha xuất hiện tại vùng Caribbean đã mang theo những căn bệnh từ châu Âu như đậu mùa, sởi và nhiều bệnh dịch khác. Vì trước đây chưa từng mắc những căn bệnh này nên người dân bản địa không có sẵn kháng thể miễn dịch. Gần 90% dân số ở phía Bắc và Nam vùng Caribbean đã thiệt mạng bởi các dịch bệnh.

Khi Columbus đặt chân lên hòn đảo Hispaniola, có khoảng 60.000 người Taino sinh sống tại đây. Đến năm 1548, con số này còn ít hơn 500 người. Một "nạn nhân" khác của các dịch bệnh là đế chế Aztec. Năm 1520, đế chế này đã bị tận diệt bởi căn bệnh đậu mùa do lây nhiễm từ những nô lệ châu Phi.

Một nghiên cứu vào năm 2019 kết luận rằng, khoảng 56 triệu dân châu Mỹ bản địa đã chết vào thế kỉ thứ XVI - XVII, nguyên nhân chính là do các bệnh dịch hay sự biến đổi khí hậu do phá rừng.

nhung dai dich gop phan thay doi lich su ky 1 Dịch bệnh do virus corona: 'Công xưởng thế giới' đình trệ, 'đòn' giáng mạnh vào kinh tế toàn cầu

TGVN. Hoạt động kinh doanh ở Trung Quốc dự kiến sẽ tiếp tục bị đình trệ bởi dịch viêm đường hô hấp cấp do chủng mới ...

nhung dai dich gop phan thay doi lich su ky 1 Dịch virus corona: Ba suy ngẫm từ đại dịch

TGVN. Ngay hai tháng đầu năm 2020, đại dịch viêm phổi do virus corona đặt ra vô số thách thức lớn với các quốc gia, song ...

nhung dai dich gop phan thay doi lich su ky 1 Dịch virus corona: Hệ luỵ từ đại dịch mới

TGVN. Với đại dịch do virus corona chủng mới gây ra, Trung Quốc, các quốc gia và thế giới nói chung chịu tác động gì? ...

(theo History)

Xem nhiều

Đọc thêm

Tử vi 12 cung hoàng đạo Chủ Nhật 3/11/2024: Bọ Cạp đừng quá tự mãn

Tử vi 12 cung hoàng đạo Chủ Nhật 3/11/2024: Bọ Cạp đừng quá tự mãn

Tử vi hôm nay 3/11/2024 của 12 cung hoàng đạo - Ma Kết, Bảo Bình, Song Ngư, Bạch Dương, Kim Ngưu, Song Tử, Cự Giải, Sư Tử, Xử Nữ, Thiên ...
Lịch âm hôm nay 2024: Xem lịch âm 3/11/2024, Lịch vạn niên ngày 3 tháng 11 năm 2024

Lịch âm hôm nay 2024: Xem lịch âm 3/11/2024, Lịch vạn niên ngày 3 tháng 11 năm 2024

Lịch âm 3/11. Lịch âm hôm nay 3/11/2024? Âm lịch hôm nay 3/11. Lịch vạn niên 3/11/2024. Ngày hôm nay tốt hay xấu? Xem ngày giờ, hướng tốt xấu...
Tử vi hôm nay, xem tử vi 12 con giáp hôm nay ngày 3/11/2024: Tuổi Dậu nhân duyên tốt lành

Tử vi hôm nay, xem tử vi 12 con giáp hôm nay ngày 3/11/2024: Tuổi Dậu nhân duyên tốt lành

Xem tử vi 3/11 - tử vi 12 con giáp hôm nay 3/11/2024 - Tý, Sửu, Dần, Mão, Thìn, Tỵ, Ngọ, Mùi, Thân, Dậu, Tuất và Hợi về công việc, ...
Thêm 9 quốc gia được Trung Quốc miễn thị thực trong nỗ lực thúc đẩy du lịch và ngoại giao

Thêm 9 quốc gia được Trung Quốc miễn thị thực trong nỗ lực thúc đẩy du lịch và ngoại giao

Công dân Hàn Quốc và Slovakia đã được thêm vào danh sách những người không cần thị thực để đến thăm trong tối đa 15 ngày
Giá tiêu hôm nay 3/11/2024: Thị trường giảm, nguy cơ mất mùa do thời tiết không thuận, nhiều đại lý, doanh nghiệp nhỏ trữ hàng chờ giá

Giá tiêu hôm nay 3/11/2024: Thị trường giảm, nguy cơ mất mùa do thời tiết không thuận, nhiều đại lý, doanh nghiệp nhỏ trữ hàng chờ giá

Giá tiêu hôm nay 3/11/2024 tại thị trường trong nước tiếp tục giảm ở một số địa phương trọng điểm, giao dịch từ 140.000 – 141.200 đồng/kg.
Giá vàng hôm nay 3/11/2024: Giá vàng rung lắc giữa sóng bầu cử Mỹ, lời khuyên cho nhà đầu tư thông minh, vàng nhẫn ‘dấn’ thêm một bước

Giá vàng hôm nay 3/11/2024: Giá vàng rung lắc giữa sóng bầu cử Mỹ, lời khuyên cho nhà đầu tư thông minh, vàng nhẫn ‘dấn’ thêm một bước

Giá vàng hôm nay 3/11/2024, giá vàng chao đảo trước một cuộc bầu cử Mỹ nhiều biến số. Thị trường trong nước biến động cùng chiều thế giới.
Lịch nghỉ tết Nguyên đán 2025 của học sinh TP. Hồ Chí Minh

Lịch nghỉ tết Nguyên đán 2025 của học sinh TP. Hồ Chí Minh

Lịch nghỉ Tết Nguyên đán 2025 của học sinh TP. Hồ Chí Minh sẽ chỉ kéo dài 9 ngày, từ 25/1 đến hết 2/2 (Dương lịch), dự kiến ít hơn năm ngoái 7 ngày.
Điều kiện xét thăng hạng giáo viên công lập các cấp từ ngày 15/12/2024

Điều kiện xét thăng hạng giáo viên công lập các cấp từ ngày 15/12/2024

Điều kiện xét thăng hạng giáo viên công lập từ 15/12/2024 được quy định tại Thông tư 13/2024/TT-BGDĐT, có hiệu lực từ ngày 15/12/2024.
Tỷ lệ đỗ tốt nghiệp THPT liên tục tăng với con số gần tuyệt đối

Tỷ lệ đỗ tốt nghiệp THPT liên tục tăng với con số gần tuyệt đối

Năm 2024 là năm có tỷ lệ thí sinh đỗ tốt nghiệp THPT cao nhất 10 năm qua, với tỷ lệ 99,4% thí sinh đỗ tốt nghiệp.
Bộ GD&ĐT ban hành quy định tiêu chuẩn thăng hạng chức danh nghề nghiệp giáo viên

Bộ GD&ĐT ban hành quy định tiêu chuẩn thăng hạng chức danh nghề nghiệp giáo viên

Bộ GD&ĐT vừa thông tin những điểm mới về quy định tiêu chuẩn, điều kiện xét thăng hạng chức danh nghề nghiệp giáo viên mầm non...
Thi vào lớp 10: Môn thứ 3 sẽ thay đổi hàng năm để tránh học lệch, học tủ

Thi vào lớp 10: Môn thứ 3 sẽ thay đổi hàng năm để tránh học lệch, học tủ

Thứ trưởng Bộ GDĐT Phạm Ngọc Thưởng cho biết, việc thay đổi môn thi thứ 3 vào lớp 10 hằng năm giúp học sinh học đều các môn, tránh học lệch, học tủ.
Nhiều trường đại học dự kiến bỏ xét tuyển học bạ từ năm 2025

Nhiều trường đại học dự kiến bỏ xét tuyển học bạ từ năm 2025

Nhiều trường đại học dự kiến sẽ bỏ xét tuyển học bạ từ năm 2025. Trong khi, hàng loạt trường đã không sử dụng phương thức này từ năm trước.
Khám phá bí mật đằng sau Hello Kitty: Từ biểu tượng đến siêu sao toàn cầu

Khám phá bí mật đằng sau Hello Kitty: Từ biểu tượng đến siêu sao toàn cầu

Nhân vật Hello Kitty, do công ty Nhật Bản Sanrio sở hữu, đã trở thành một biểu tượng văn hóa toàn cầu. Kể từ khi ra đời đã tạo ra tổng doanh thu ước tính ...
Quy định quan trọng từ năm 2025: Người dùng CMND, CCCD cần biết

Quy định quan trọng từ năm 2025: Người dùng CMND, CCCD cần biết

Bài viết dưới đây sẽ cung cấp nội dung quy định quan trọng từ năm 2025 mà người dùng CMND, CCCD cần biết.
Một hòn đảo ở Bắc Cực hoàn toàn biến mất do băng tan chảy

Một hòn đảo ở Bắc Cực hoàn toàn biến mất do băng tan chảy

Ngày 31/10, Hiệp hội địa lý LB Nga thông báo hòn đảo Mesyatsev biến mất khỏi quần đảo Franz Josef của Nga ở Bắc Cực.
Đầu tháng 11, núi Phú Sĩ không có tuyết sau 130 năm

Đầu tháng 11, núi Phú Sĩ không có tuyết sau 130 năm

Lần đầu tiên sau 130 năm, núi Phú Sĩ - biểu tượng của Nhật Bản - không có tuyết tới đầu tháng 11 do biến đổi khí hậu.
Khung cảnh ngổn ngang sau trận lũ quét kinh hoàng ở Tây Ban Nha

Khung cảnh ngổn ngang sau trận lũ quét kinh hoàng ở Tây Ban Nha

Trận lũ quét mới đây ở vùng Valencia (Tây Ban Nha) đã khiến 158 người thiệt mạng, ô tô dồn thành đống ngổn ngang trên đường phố ngập ngụa bùn đất.
Bác sĩ trẻ Đỗ Trung Kiên trở thành Tiktoker, viết sách dạy tiếng Anh cho sinh viên Y khoa

Bác sĩ trẻ Đỗ Trung Kiên trở thành Tiktoker, viết sách dạy tiếng Anh cho sinh viên Y khoa

Đam mê dịch thuật, bác sĩ Đỗ Trung Kiên (27 tuổi, sinh sống tại Hà Nội) đã quyết định lập kênh TikTok nhằm phổ cập tiếng Anh cho các sinh viên Y khoa.
8 lợi ích sức khỏe khi uống trà matcha hằng ngày

8 lợi ích sức khỏe khi uống trà matcha hằng ngày

Tiêu thụ trà matcha mỗi ngày giúp não bộ tỉnh táo, giảm căng thẳng, kiểm soát cân nặng và đường huyết, hỗ trợ sức khỏe đường ruột và giảm cân.
Chuyên gia tư vấn về nguyên nhân và biện pháp giảm nguy cơ thiếu máu lên não

Chuyên gia tư vấn về nguyên nhân và biện pháp giảm nguy cơ thiếu máu lên não

Thiếu máu lên não là tình trạng máu lên não không đủ, khiến tế bào não không được nuôi dưỡng, là một dấu hiệu cảnh báo nhồi máu não.
Những loại vitamin là 'cứu tinh' của da khô, lão hóa nhanh

Những loại vitamin là 'cứu tinh' của da khô, lão hóa nhanh

Thiếu hụt vitamin C hay E ảnh hưởng đến khả năng giữ ẩm, bảo vệ tế bào da khỏi tổn thương do môi trường, khiến da khô, lão hóa nhanh.
Lấy ý kiến đóng góp cho dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Dược

Lấy ý kiến đóng góp cho dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Dược

Để đáp ứng nhu cầu cấp thiết và phù hợp với sự thay đổi của bối cảnh kinh tế - xã hội thì việc xây dựng Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số ...
Hơn 2.000 người tham gia đi bộ vì bệnh nhân ung thư Việt Nam

Hơn 2.000 người tham gia đi bộ vì bệnh nhân ung thư Việt Nam

Ngày 20/10, hơn 2.000 người đã tham dự sự kiện '5.000 bước chân hạnh phúc - Ngày hội đi bộ vì bệnh nhân ung thư Việt Nam 2024'.
Đau cổ vai gáy ngày càng trẻ hoá

Đau cổ vai gáy ngày càng trẻ hoá

Đau cổ vai gáy là tình trạng cơ vùng vai gáy co cứng gây đau, kèm theo các hạn chế vận động khi quay cổ hoặc quay đầu.
Phiên bản di động