Nobel Y học 2017: Khám phá cơ chế kiểm soát nhịp sinh học

Chủ nhân của Nobel Y học 2017 đã được trao cho các nhà khoa học Jeffrey C. Hall, Michael Rosbash và Michael W. Young cho những khám phá về cơ chế phân tử kiểm soát nhịp sinh học.
Theo dõi Baoquocte.vn trên
TIN LIÊN QUAN
nobel y hoc 2017 kham pha co che kiem soat nhip sinh hoc Sách mới viết về chủng tộc của nhà văn nữ gốc Phi đoạt giải Nobel
nobel y hoc 2017 kham pha co che kiem soat nhip sinh hoc Giải Nobel 2017 tăng giá trị tiền thưởng thêm 120.000 USD

Cả ba nhà khoa học hiện đều đang làm việc ở các đại học ở Mỹ. Giáo sư Jeffrey C. Hall đang dạy ở ĐH Maine trong khi Michael Rosbash đang dạy ở ĐH Brandeis ở Waltham còn giáo sư Michael Young dạy ở ĐH Rockefeller ở New York. 

Cơ chế khó xác định

Trong nhiều năm, các nhà khoa học đã biết rằng các cơ thể sống có nhịp sinh học giúp cơ thể dự đoán và thích nghi với nhịp sống hàng ngày.

nobel y hoc 2017 kham pha co che kiem soat nhip sinh hoc
Thông báo của giải Nobel Y học của Viện Karolinska. (Nguồn: Nobelprize.org)

Nhưng cơ chế của nhịp sinh học này từ trước tới giờ chưa được xác định rõ. Các nhà khoa học Jeffrey C. Hall, Michael Rosbash và Michael W. Young đã tìm hiểu cơ chế này và cách thức vận hành của nó. 

Nghiên cứu của cả ba giải thích cách mà cây cối, động vật và con người thích nghi nhịp sinh học của mình để phù hợp với những tiến hoá trên trái đất.

nobel y hoc 2017 kham pha co che kiem soat nhip sinh hoc
Tiến sĩ Michael Rosbash. (Nguồn: Brandeis.edu)

Dùng ruồi giấm như là mô hình cơ thể, các nhà khoa học được giải năm nay đã tách được các gen điều khiển nhịp sinh học hàng ngày này. Họ chỉ ra rằng chính gen này đã mã hoá protein tích tụ trong tế bào vào buổi đêm và suy giảm dần vào ban ngày. 

Từ đó, họ phát hiện ra phần protein thêm của cơ chế này, chỉ ra cơ chế điều khiển đồng hồ sinh học trong tế bào. “Chúng ta giờ nhận ra đồng hồ sinh học vận hành như các tế bào trong cơ thể đa bào khác, trong đó có người”, thông cáo của Viện Karolinska nói. 

Nghiên cứu từ thế kỷ 18

Từ thế kỷ 18, nhà thiên văn học Jean Jacques d'Ortous de Mairan khi nghiên cứu cây mimosa phát hiện ra rằng lá cây thường mở hướng về mặt trời lúc ban ngày và khép lại vào buổi tối.

Ông đặt câu hỏi là điều gì xảy ra nếu cây đặt trong bóng tối và phát hiện ra rằng khi không có mặt trời thì lá sẽ chỉ giữ cơ chế vận động bình thường hàng ngày. Thực vật theo ông dường như có đồng hồ sinh học riêng của mình. 

nobel y hoc 2017 kham pha co che kiem soat nhip sinh hoc
Tiến sĩ Michael W. Young. (Nguồn: rockefeller.edu)

Các nhà nghiên cứu khác phát hiện ra rằng không chỉ thực vật mà động vật và con người cũng có đồng hồ sinh học này để chuẩn bị cơ thể cho những biến chuyển trong ngày.

Sự thích nghi thường xuyên này được gọi là nhịp độ hàng ngày (circadian rhythm) nhưng cơ chế hoạt động của nó vẫn là bí ẩn. 

Xác định yếu tố gen

Việc xác định loại gen “đồng hồ sinh học” xuất phát từ nghiên cứu của Seymour Benzer và sinh viên của ông hồi thập niên 1970.

Khi đó họ muốn xác định loại gen kiểm soát nhịp sinh học của ruồi giấm. Họ xác định rằng những phần đột biến trong một đoạn gen chưa từng biết đến đã phá vỡ chu kỳ sinh học của con vật này, nhưng chưa thể biết rõ cơ chế gây tác động của chúng.

Năm 1984, ông Jeffrey Hall, Michael Rosbash và Michael Young hợp tác với nhau và cuối cùng thành công trong việc cô lập phần gọi là “gene giai đoạn”.

Ông Hall và Rosbash sau đó tiếp tục khám phá ra rằng PER, loại protein được mã hoá theo chu kỳ, được tích luỹ trong suốt thời gian ban đêm và phân rã vào ban ngày. Do vậy, mức protein PER dao động trong chu kỳ 24 giờ là đồng bộ với nhịp sinh học.

nobel y hoc 2017 kham pha co che kiem soat nhip sinh hoc
Nhà khoa học Jeffrey C. Hall. (Nguồn: Brandeis.edu)

Nhà khoa học Jeffrey C. Hall sinh năm 1945 tại Mỹ. Ông nhận bằng tiến sĩ năm 1971 tại Đại học Washington ở Seattle, làm sau tiến sĩ tại Viện Công nghệ California từ năm 1971-1973. Từ năm 2002, ông làm việc tại Đại học Maine.

Ông Michael Rosbash sinh năm 1944 tại thành phố Kansas. Ông nhận bằng tiến sĩ năm 1970 tại Viện Công nghệ Massachusetts (MIT). Kể từ năm 1974, ông làm việc tại Đại học Brandeis ở Waltham (Mỹ).

Ông Michael W. Young sinh năm 1949 tại thành phố Miami, nhận bằng tiến sĩ tại Đại học Texas ở Austin năm 1975 và thực hiện sau tiến sĩ tại Đại học Stanford. Từ năm 1978, ông làm việc tại Đại học Rockefeller ở New York.

Trước giờ trao giải, đài phát thanh công cộng SR của Thụy Điển dự đoán giải Nobel Y sinh có thể được trao cho những nhà nghiên cứu tìm ra phương pháp điều trị bệnh viêm gan C.

Họ gồm nhà khoa học Ralf Bartenschlager người Đức cùng hai người Mỹ Charles Rice và Michael Sofia. Bộ 3 này cũng từng đoạt giải Lasker, một trong những giải thưởng quốc tế lớn trong giới y học, hồi năm 2016 về công trình tương tự.

Từ năm 1901, Ủy ban Nobel đã trao giải Y sinh học cho 106 cá nhân và tập thể. Tuy nhiên, chỉ 12 người phụ nữ chiến thắng giải này.

Năm ngoái, Giải Nobel Y sinh 2016 được trao cho nhà khoa học Nhật Bản Yoshinori Ohsumi vì công trình nghiên cứu về cơ chế tự thực (tự ăn chính mình) và tái tạo của tế bào. Ông Ohsumi sinh năm 1945 ở Fukuoka (Nhật Bản) và hiện là giáo sư của Viện Công nghệ Tokyo. 

Người trẻ nhất nhận được vinh dự này là Frederick Banting (1891 - 1941). Ông nhận giải ở tuổi 32 với công trình nghiên cứu về insulin. Trong khi đó, nhà khoa học cao tuổi nhất từng nhận giải là Peyton Rous (1879 - 1970) ở tuổi 87 nhờ công trình nghiên cứu về virus gây ung thư.

Những giải sẽ được công bố tiếp theo gồm Vật lý (chiều ngày 3/10), Hóa học (4/10), Hòa bình (ngày 6/10) và Kinh tế (ngày 9/10). Ủy ban chưa định ngày để trao giải Nobel Văn chương.

nobel y hoc 2017 kham pha co che kiem soat nhip sinh hoc Bob Dylan có thể không được nhận tiền thưởng giải Nobel Văn học

Kịch bản này có thể diễn ra nếu huyền thoại âm nhạc người Mỹ tiếp tục im lặng trong vòng 6 tháng kể từ ngày ...

nobel y hoc 2017 kham pha co che kiem soat nhip sinh hoc Những phát minh xứng đáng nhận giải Nobel

Cuộc sống hàng ngày sẽ dễ dàng và thuận tiện hơn rất nhiều với những đồ gia dụng này, khiến bạn ngưỡng mộ sự thông ...

nobel y hoc 2017 kham pha co che kiem soat nhip sinh hoc Cuối cùng, ca sĩ Bob Dylan đã nhận giải Nobel Văn học

Ngày 1/4, ca sĩ kiêm nhạc sĩ người Mỹ Bob Dylan đã đến Viện Hàn lâm Khoa học Thụy Điển tại thủ đô Stockholm để nhận ...

(theo Zing.vn)

Xem nhiều

Đọc thêm

Lịch thi đấu bóng đá hôm nay 5/11 và sáng 6/11: Lịch thi đấu Champions League - Liverpool vs Leverkusen; AFC Champions League - Al Nassr vs Al-Ain

Lịch thi đấu bóng đá hôm nay 5/11 và sáng 6/11: Lịch thi đấu Champions League - Liverpool vs Leverkusen; AFC Champions League - Al Nassr vs Al-Ain

Lịch thi đấu bóng đá hôm nay 5/11 và sáng 6/11: Lịch thi đấu Champions League - Sporting vs Man City; AFC Champions League - Al Nassr vs Al-Ain.
Indonesia tham vọng trở thành số 1 về du lịch Halal

Indonesia tham vọng trở thành số 1 về du lịch Halal

Chính phủ Indonesia thúc đẩy cải thiện du lịch Halal như một phần trong nỗ lực trở thành điểm đến du lịch thân thiện hàng đầu với người Hồi giáo.
Trực tuyến bầu cử Tổng thống Mỹ 2024: Căng thẳng an ninh lịch sử, ông Trump ra tuyên bố nóng bất ngờ, bà Harris nói 'hãy tận hưởng'

Trực tuyến bầu cử Tổng thống Mỹ 2024: Căng thẳng an ninh lịch sử, ông Trump ra tuyên bố nóng bất ngờ, bà Harris nói 'hãy tận hưởng'

Báo Thế giới và Việt Nam liên tục cập nhật diễn biến và kết quả của cuộc bầu cử tổng thống Mỹ 2024 ngày 5/11.
Xao xuyến trước nhan sắc diễn viên Phan Minh Huyền

Xao xuyến trước nhan sắc diễn viên Phan Minh Huyền

Trên trang cá nhân, diễn viên Phan Minh Huyền thường xuyên cập nhật hình ảnh mới, lúc gợi cảm, quyến rũ; khi thì năng động.
Bầu cử Tổng thống Mỹ 2024: Màu sắc chính sách đối ngoại của ông Trump và bà Harris nếu đắc cử

Bầu cử Tổng thống Mỹ 2024: Màu sắc chính sách đối ngoại của ông Trump và bà Harris nếu đắc cử

Kết quả bầu cử Tổng thống Mỹ 2024 sẽ tác động tới tình hình thế giới thế nào và chính sách đối ngoại của ông Trump và bà Harris khác ...
Giá vàng hôm nay 5/11/2024: Giá vàng biến động trước bầu cử Mỹ, cơn sốt quý kim khiến BRICS và giới tỷ phú sục sôi, vàng nhẫn tiếp đà giảm

Giá vàng hôm nay 5/11/2024: Giá vàng biến động trước bầu cử Mỹ, cơn sốt quý kim khiến BRICS và giới tỷ phú sục sôi, vàng nhẫn tiếp đà giảm

Giá vàng hôm nay 5/11/2024: Giá vàng biến động trước bầu cử Mỹ, ông Trump có thể đẩy quý kim lên 2.900 USD/ounce. Giá vàng nhẫn tiếp đà đi xuống.
Israel-Iran: Trả đũa trong tính toán

Israel-Iran: Trả đũa trong tính toán

Israel tiến hành tập kích đường không vào nhiều mục tiêu ở Iran. Đợt tấn công trả đũa của Israel có những điểm đáng chú ý và đặt ra nhiều vấn đề.
Phần Lan-Trung Quốc: Van giảm áp

Phần Lan-Trung Quốc: Van giảm áp

Không chỉ thúc đẩy quan hệ song phương, chuyến thăm Trung Quốc của Tổng thống Phần Lan còn góp phần ổn định quan hệ Trung Quốc EU...
Bán đảo Triều Tiên nóng ran, căng thẳng leo thang, 'gọi tên' bờ vực chiến tranh

Bán đảo Triều Tiên nóng ran, căng thẳng leo thang, 'gọi tên' bờ vực chiến tranh

Bán đảo Triều Tiên bất ngờ trở nên nóng bỏng nhất trong 70 năm qua, đến mức nhiều chuyên gia nhận định tình thế bên miệng hố chiến tranh...
Hội nghị thượng đỉnh BRICS và công cụ nâng tầm tự chủ

Hội nghị thượng đỉnh BRICS và công cụ nâng tầm tự chủ

Tăng cường quyền tự chủ và chủ quyền tài chính, giảm phụ thuộc vào hệ thống do phương Tây chi phối là một trong những trọng tâm của Hội nghị BRICS...
Tổng thống Mỹ đến Đức: Chuyến chia tay không nhẹ nhàng!

Tổng thống Mỹ đến Đức: Chuyến chia tay không nhẹ nhàng!

Không còn đua tiếp vào Nhà Trắng khiến việc đến Đức lần này của ông Joe Biden trở thành chuyến đi tạm biệt châu Âu trên cương vị Tổng thống Mỹ.
ASEAN tiếp tục khẳng định vai trò trung tâm

ASEAN tiếp tục khẳng định vai trò trung tâm

Không chỉ thảo luận vấn đề nội bộ, Hội nghị cấp cao ASEAN và các hội nghị liên quan còn là cơ hội để Hiệp hội khẳng định vai trò trung tâm của mình.
Bầu cử Mỹ trước 'giờ G': 'Kỳ phùng địch thủ' Trung Quốc vẫn gia tăng sức ảnh hưởng, chiến lược châu Á sẽ được định hình ra sao?

Bầu cử Mỹ trước 'giờ G': 'Kỳ phùng địch thủ' Trung Quốc vẫn gia tăng sức ảnh hưởng, chiến lược châu Á sẽ được định hình ra sao?

Cả ông Trump và bà Harris đều đang tìm cách mô tả bên kia là 'yếu thế trước Trung Quốc' trong nỗ lực vượt qua phe đối lập.
Quan hệ Mỹ-Anh hậu bầu cử: Hai ngã rẽ trước chân trời mới

Quan hệ Mỹ-Anh hậu bầu cử: Hai ngã rẽ trước chân trời mới

Quan hệ truyền thống Mỹ-Anh có thể sẽ đổi khác, khi cuộc bầu cử sắp tới mở ra hai viễn cảnh khác nhau cho mối thâm tình này.
Bài phát biểu tranh cử cuối cùng của bà Kamala Harris: Những 'đòn công kích' phút chót, so sánh rất giàu hình ảnh

Bài phát biểu tranh cử cuối cùng của bà Kamala Harris: Những 'đòn công kích' phút chót, so sánh rất giàu hình ảnh

Phó Tổng thống Kamala Harris đã có bài phát biểu khép lại chiến dịch tranh cử tại công viên Ellipse ở Washington, D.C.
'Ván cờ' Nga-Ukraine trước ngã rẽ bầu cử Mỹ

'Ván cờ' Nga-Ukraine trước ngã rẽ bầu cử Mỹ

Kết quả bầu cử Tổng thống Mỹ năm 2024 sẽ có ảnh hưởng lớn đến cục diện xung đột Nga-Ukraine.
Quan hệ Mỹ-Ấn đi về đâu sau khi Nhà Trắng đổi chủ?

Quan hệ Mỹ-Ấn đi về đâu sau khi Nhà Trắng đổi chủ?

Bất kể ai giành chiến thắng trong cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ, chính quyền Washington mới cần tiếp tục xây dựng quan hệ hợp tác tốt đẹp với Ấn Độ.
Gia tăng 'sức nóng', BRICS được định vị là nhân tố chủ chốt trong quản trị toàn cầu tương lai

Gia tăng 'sức nóng', BRICS được định vị là nhân tố chủ chốt trong quản trị toàn cầu tương lai

Sức ảnh hưởng toàn cầu đang gia tăng của BRICS định vị nhóm này sẽ là một nhân tố chủ chốt trong quản trị toàn cầu tương lai.
Phiên bản di động