PGS. TS. Chu Cẩm Thơ: Khi chọn nghề, người trẻ đừng sa đà vào 'tin hot' về mức lương mà thiếu thấu hiểu bản thân

Kim Thoa
PGS.TS Chu Cẩm Thơ, Trưởng Ban Nghiên cứu - Đánh giá giáo dục, Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam nêu quan điểm, nhiều người trẻ khi chọn nghề thường sa đà vào những 'tin hot' về mức lương, môi trường làm việc, mà thiếu đi sự trải nghiệm thực tế để thấu hiểu bản thân.
Theo dõi Baoquocte.vn trên
Giáo dục
PGS.TS Chu Cẩm Thơ cho rằng, người trẻ cần phải hiểu năng lực của bạn thân khi chọn nghề. (Ảnh: NVCC)

Trong xu hướng toàn cầu hóa, xã hội đang có sự dịch chuyển cơ cấu ngành nghề. Học sinh phổ thông là đối tượng sẽ chịu ảnh hưởng trực tiếp nhất của sự dịch chuyển này. Vậy nên, việc định hướng nghề nghiệp sớm cần thiết thế nào, theo bà?

Thực tế khoa học giáo dục chỉ ra rằng, một trong những nhiệm vụ quan trọng của quá trình giáo dục phổ thông là định hướng nghề nghiệp cho nhân lực ở tương lai. Kinh nghiệm truyền lại từ ông cha ta cũng luôn nhắc nhở việc dạy nghề, dạy qua lao động.

Trong bối cảnh ngày nay, bất kỳ ai, đặc biệt là giới trẻ, đều chịu tác động của các vấn đề toàn cầu, chẳng hạn như công nghệ số, môi trường. Các khuyến nghị từ Diễn đàn kinh tế thế giới, các nghiệp đoàn lao động và các hiệp hội ngành nghề đều cho thấy, có sự dịch chuyển cơ cấu ngành nghề rất lớn.

Những nghề liên quan đến khoa học, công nghệ, kỹ thuật đang thiếu hụt lực lượng lao động trầm trọng. Ở khối ngành dịch vụ, lao động thô sơ sẽ có xu hướng giảm bởi sự tham gia ngày càng mạnh mẽ của rô bốt và các quy trình tự động hóa.

Đặc biệt, sự dịch chuyển cơ cấu ngành nghề đang diễn ra với tốc độ nhanh hơn. Dẫn đến nhiều nghề sẽ biến mất hoặc những nghề mới ra đời, trong khi nhận thức của con người chưa theo kịp. Nghĩa là, ở một khía cạnh nào đó, giáo dục hướng nghiệp sẽ bị lạc hậu, tất nhiên, người học sẽ chịu nhiều thiệt thòi.

Chúng ta nói nhiều đến sự cần thiết của hướng nghiệp và không phủ nhận cần phải hướng nghiệp sớm. Tuy nhiên, nếu chúng ta chỉ thực hiện hướng nghiệp một cách rời rạc, độc lập sẽ là một sai lầm.

"Các tiêu chí lựa chọn nghề không chỉ đến từ xu thế của xã hội, mà còn ở sự thấu hiểu bản thân: ở điều kiện và năng lực. Nhiều người trẻ có thể bị sa đà vào những 'tin hot' về mức lương, về môi trường làm việc, mà thiếu đi sự trải nghiệm thực tế để hiểu chiều sâu con người mình".

Ở các giai đoạn học sinh nhỏ tuổi, cần tích hợp hướng nghiệp vào các nội dung giáo dục khác, tập trung vào sự trải nghiệm.

Sau giai đoạn dậy thì (khoảng cuối THCS) chúng ta sẽ tổ chức các hoạt động hướng nghiệp chuyên sâu hơn, cần thiết phải thực hành ở một số mô hình doanh nghiệp - trường nghề, để các em định hình rõ nét hơn về giá trị của nghề và sự phù hợp của bản thân.

Hiện nay, hầu hết các quốc gia đang có sự dịch chuyển giáo dục hướng nghiệp, bằng cách gia tăng trải nghiệm và tích hợp trong giáo dục. Chẳng hạn, Malaysia, Singapore đang rất thành công với giáo dục STEM. Trong khi đó, Indonesia trở thành một quốc gia mạnh về giáo dục toán học thực (RME).

Khi tích hợp tốt các vấn đề thực tiễn nghề nghiệp vào giáo dục thì hướng nghiệp sẽ có được những kết quả bền vững. Bên cạnh đó, công tác phân luồng cũng được các quốc gia chú trọng thực hiện.

Việc phân luồng được thực hiện không phải để hạn chế số lượng người vào học đại học mà là sự chuẩn bị tốt nhất cho công dân trong hài hòa nhu cầu, sự phát triển của thị trường lao động và năng lực của con người. Tuy nhiên, chúng ta cũng sẽ gặp nhiều khó khăn trong phân luồng khi tâm lý “chọn nghề dựa vào trình độ” vẫn còn đang phổ biến.

Khi chọn nghề, người trẻ đừng sa đà vào 'tin hot' về mức lương mà thiếu thấu hiểu năng lực bản thân
Khi chọn nghề, người trẻ đừng sa đà vào 'tin hot' về mức lương mà thiếu thấu hiểu năng lực bản thân. (Nguồn: VGP)

Nhà trường muốn tạo ra thế hệ học sinh tự tin hội nhập, trở thành nhân sự chất lượng cao thì cần có sự kết nối ra sao để các bạn trẻ không phải đứng giữa "ngã ba đường" chọn nghề?

Trong vài năm gần đây, xu hướng các trường học phổ thông chủ động tổ chức các hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp tăng nhanh.

Chương trình giáo dục phổ thông mới (chương trình giáo dục phổ thông 2018) cũng yêu cầu dành một thời lượng rất lớn cho hoạt động trải nghiệm.

Đặc biệt, giáo dục bậc trung học (THCS, THPT) đã đặt ra yêu cầu trọng tâm là trải nghiệm hướng nghiệp. Tuy nhiên, trong thực tế, khi số lượng các trường tổ chức trải nghiệm tăng lên thì thấy ngay "lỗ hổng" từ hệ sinh thái.

Cụ thể, thiếu môi trường để học sinh trải nghiệm nghề nghiệp. Các trường nghề (bao gồm cả các trường đại học) còn lúng túng khi chưa sẵn sàng đón học sinh phổ thông đến trải nghiệm, mà thực chất họ chưa tổ chức được các hoạt động hướng nghiệp có chiều sâu.

Đặc biệt, các doanh nghiệp cũng chưa vào cuộc như một mắt xích quan trọng của hoạt động hướng nghiệp. Một số doanh nghiệp có đón nhận sinh viên thực tập và bản thân chất lượng của hoạt động này cũng là một vấn đề còn “bỏ ngỏ”, chứ chưa nói đến việc họ tham gia tổ chức các hoạt động hướng nghiệp cho học sinh phổ thông.

Hơn nữa, khi các doanh nghiệp không tham gia hướng nghiệp, họ sẽ gặp khó khăn cho quá trình tuyển dụng nhân lực.

Ngày nay, với sự cạnh tranh khốc liệt về nguồn nhân lực, việc "giáo dục nhân viên tương lai” trở thành một phương thức hữu ích của các nhà tuyển dụng. Tham gia hướng nghiệp cho giới trẻ cũng là một xu hướng để thực hiện mục tiêu kép trong truyền thông, phát triển hệ sinh thái xã hội sáng tạo của bất kỳ trường đại học, trường nghề và doanh nghiệp nào.

Theo khảo sát của CLB Mạng lưới quản lý giáo dục không biên giới (EdulightenUp), việc tổ chức hướng nghiệp trải nghiệm ở các đơn vị cung cấp dịch vụ này hiện nay thiên về vui chơi, trải nghiệm giải trí (trang trại giáo dục, xưởng STEM…). Điều này gây hạn chế việc nhận thức và niềm tin hành động của các học sinh tham gia trải nghiệm.

Việc hướng nghiệp có thành công khi học sinh được giáo dục trong một hệ sinh thái đồng tâm, là sự phối hợp giữa gia đình (định hướng từ truyền thống, từ niềm tin…), nhà trường (chương trình, nội dung, phương pháp giáo dục) và xã hội (chủ lực là trường nghề, doanh nghiệp).

Cần phải có sự chung tay thực hiện giáo dục hướng nghiệp của 3 thành tố trên. Trong đó, nhà trường là chủ thể có vai trò kết nối, thực thi quan trọng nhất.

Mạng lưới này cũng đã triển khai thành công dự án mô hình “Tam giác Hướng nghiệp hiệu quả” với sự tham gia của Trường THPT - Trường đại học/trường nghề - doanh nghiệp. Từ kết quả của dự án này, cho thấy, các trường học cần chủ động hơn trong kết nối “3 nhà”.

Ngay cả đối với trường đại học, khi tham gia dự án, họ cũng sẽ có sự điều chỉnh hợp lý trong tuyển sinh, đào tạo để việc đào tạo của họ gắn với thực tiễn hơn.

Các nghiên cứu cũng có giá trị chuyển giao. Đương nhiên, học sinh là đối tượng được hưởng lợi nhất. Các em sẽ được thực hành, tìm hiểu sâu ở các môi trường nghiên cứu, đào tạo, thực hành nghề nghiệp. Từ đó, các em sẽ có những thông tin quan trọng cho quyết định chọn nghề của mình.

Trong một thế giới luôn thay đổi, ngay chính bạn trẻ cũng cần sẵn sàng thay đổi, luôn học hỏi không ngừng, đối mặt với thách thức chứ không phải phó thác cho trò chơi “may rủi” hay phải đi “chuyến tàu vét” khi chọn nghề. Bà có lời khuyên gì cho người trẻ?

Giáo dục là để chuẩn bị cho cuộc sống. Trường học ngày nay cần gần với “trường đời” hơn, để các bài học có ý nghĩa thực tế hơn. Tuy nhiên, có không nhỏ một bộ phận học sinh, nhà trường vẫn chưa nhận thức được điều này.

Nếu người học bị động, chỉ thực hiện việc học tập các kiến thức mà không sẵn sàng trải nghiệm thì chắc chắn các em sẽ không đủ tự tin để quyết định nghề tương lai và cũng không có động lực, thái độ tốt cho việc "vào đời” với tâm thế một người lao động, một người làm chủ cuộc đời của các em, làm chủ xã hội.

Sự biến động của xã hội sẽ diễn ra nhanh chóng, khôn lường. Nhưng con người với năng lực của bản thân sẽ thích nghi được với sự thay đổi đó, chỉ cần con người có tâm thế học hỏi, trải nghiệm.

Các tiêu chí lựa chọn nghề không chỉ đến từ xu thế của xã hội, mà còn ở sự thấu hiểu bản thân: ở điều kiện và năng lực. Nhiều người trẻ thiếu đi vế thứ hai này, các em có thể bị sa đà vào những “tin hot” về mức lương, về môi trường làm việc, mà thiếu đi sự trải nghiệm thực tế để hiểu chiều sâu con người mình.

Nghề nào cũng cần chúng ta có một thái độ nghiệm túc, say mê, chăm chỉ, nhất là đủ sức khỏe để thực hiện. Công việc tương lai có chờ, có chọn chúng ta hay không hoặc có được chúng ta chọn để thành công hay không chính là nhờ vào sự chuẩn bị đầy đủ: sức khỏe, tâm lý, thái độ, hiểu biết của chúng ta về nghề, về nghiệp đó.

Xin cảm ơn bà!

Bộ GD&ĐT chỉ đạo gì trước ngày khai giảng?

Bộ GD&ĐT chỉ đạo gì trước ngày khai giảng?

Bộ GD&ĐT yêu cầu các cơ sở giáo dục thực hiện nghiêm túc quy định về thời gian học sinh tựu trường và tổ chức ...

Những lưu ý về xét tuyển đại học 2022

Những lưu ý về xét tuyển đại học 2022

Nhằm đảm bảo công tác xét tuyển được thực hiện đúng Quy chế, Bộ GD&ĐT tiếp tục lưu ý về công tác xét tuyển đại ...

GS. TS. Trần Thị Lý: Việt Nam có thể phát huy khả năng 'xuất khẩu' giáo dục

GS. TS. Trần Thị Lý: Việt Nam có thể phát huy khả năng 'xuất khẩu' giáo dục

Theo nhà khoa học, GS. TS. Trần Thị Lý, Việt Nam hoàn toàn có thể phát huy khả năng quốc tế hóa giáo dục thay ...

Bộ GD&ĐT nói gì về lỗi thanh toán trực tuyến phí xét tuyển đại học?

Bộ GD&ĐT nói gì về lỗi thanh toán trực tuyến phí xét tuyển đại học?

Bộ GD&ĐT thừa nhận, trong những ngày đầu tiên thực hiện thanh toán trực tuyến, hệ thống kết nối các nền tảng có một số ...

TS. Trịnh Lê Anh: Cần đầu tư xứng tầm để du lịch MICE trở thành 'đặc sản' của Việt Nam

TS. Trịnh Lê Anh: Cần đầu tư xứng tầm để du lịch MICE trở thành 'đặc sản' của Việt Nam

Muốn du lịch MICE thực sự trở thành “đặc sản” của du lịch Việt Nam, các địa phương, từng doanh nghiệp, từng điểm đến cần ...

Bài viết cùng chủ đề

Giáo dục Việt Nam

Đọc thêm

Phó Thủ tướng Lê Minh Khái và đoàn đại biểu Việt Nam tham dự Chương trình Lãnh đạo cao cấp tại Hoa Kỳ

Phó Thủ tướng Lê Minh Khái và đoàn đại biểu Việt Nam tham dự Chương trình Lãnh đạo cao cấp tại Hoa Kỳ

Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Minh Khái sẽ dẫn đầu đoàn đại biểu Việt Nam tham dự Chương trình Lãnh đạo cao cấp Việt Nam (VELP) 2024 và làm ...
Bang Rio de Janeiro, Brazil mong muốn đẩy mạnh hợp tác giáo dục, du lịch, văn hoá với Việt Nam

Bang Rio de Janeiro, Brazil mong muốn đẩy mạnh hợp tác giáo dục, du lịch, văn hoá với Việt Nam

Đại sứ Bùi Văn Nghị và đoàn công tác của Đại sứ quán Việt Nam tại Brazil đã có chuyến thăm làm việc tại thành phố Rio de Janeiro, bang ...
Vietlott 29/3, kết quả xổ số Vietlott Mega thứ 6 ngày 29/3/2024. xổ số Mega 645

Vietlott 29/3, kết quả xổ số Vietlott Mega thứ 6 ngày 29/3/2024. xổ số Mega 645

Vietlott 29/3 - xổ số Vietlott Mega 29/3. Trực tiếp xổ số Vietlott hôm nay 29/3/2024 nhanh nhất và chính xác nhất. Vietlott Mega 645 hôm nay.
XSVL 29/3, Trực tiếp kết quả xổ số Vĩnh Long hôm nay 29/3/2024. KQXSVL thứ 6

XSVL 29/3, Trực tiếp kết quả xổ số Vĩnh Long hôm nay 29/3/2024. KQXSVL thứ 6

XSVL 29/3 - Trực tiếp kết quả xổ số Vĩnh Long hôm nay - XSVL 29/3/2024. xo so vinh long. KQXSVL thứ 6. kết quả xổ số Vĩnh Long ...
XSBD 29/3, trực tiếp kết quả xổ số Bình Dương hôm nay 29/3/2024. KQXSBD thứ 6

XSBD 29/3, trực tiếp kết quả xổ số Bình Dương hôm nay 29/3/2024. KQXSBD thứ 6

XSBD 29/3 - Trực tiếp xổ số Bình Dương hôm nay - XSBD 29/3/2024. xo so binh duong. KQXSBD thứ 6. kết quả xổ số Bình Dương ngày 29 tháng ...
XSTV 29/3, trực tiếp kết quả xổ số Trà Vinh hôm nay 29/3/2024. KQXSTV thứ 6

XSTV 29/3, trực tiếp kết quả xổ số Trà Vinh hôm nay 29/3/2024. KQXSTV thứ 6

XSTV 29/3 - Trực tiếp kết quả xổ số Trà Vinh hôm nay - XSTV 29/3/2024. ket qua xo so tra vinh. XSTV thứ 6. kết quả xổ số Trà ...
'Suối ngọt' xuất hiện ở khu vực Lan Thương - Mekong

'Suối ngọt' xuất hiện ở khu vực Lan Thương - Mekong

Trung Quốc khởi xướng dự án thí điểm nguồn nước tại Lào, cho phép khoảng 2.000 cư dân địa phương có thể tiếp cận với nước uống an toàn.
Những tấm gương truyền cảm hứng cho giới trẻ thế giới

Những tấm gương truyền cảm hứng cho giới trẻ thế giới

Các nhà hoạt động trên khắp thế giới đang thúc đẩy các phong trào tích cực, truyền cảm hứng cho giới trẻ khắp thế giới.
Dự kiến tăng lương tối thiểu vùng từ ngày 1/7/2024 thì lương của người lao động có tăng không?

Dự kiến tăng lương tối thiểu vùng từ ngày 1/7/2024 thì lương của người lao động có tăng không?

Cho tôi hỏi nếu tăng lương tối thiểu vùng từ ngày 1/7/2024 thì lương của người lao động có tăng không? – Độc giả Thanh Hằng
Thái Lan sử dụng sà lan thu gom rác chạy bằng năng lượng Mặt trời trên sông Chao Phraya

Thái Lan sử dụng sà lan thu gom rác chạy bằng năng lượng Mặt trời trên sông Chao Phraya

Một sà lan thu gom rác chạy bằng năng lượng Mặt trời bắt đầu được đưa vào hoạt động trên sông Chao Phraya, đoạn chảy qua Bangkok, Thái Lan.
Loại xe ô tô nào phải trang bị bình chữa cháy trên xe?

Loại xe ô tô nào phải trang bị bình chữa cháy trên xe?

Cho tôi hỏi theo quy định hiện nay thì loại xe ô tô nào phải trang bị bình chữa cháy trên xe? - Độc giả Thiên Vân
Chiến thắng Điện Biên Phủ - Giá trị lịch sử và tầm vóc thời đại

Chiến thắng Điện Biên Phủ - Giá trị lịch sử và tầm vóc thời đại

Baoquocte.vn. Ngày 27/3, tại Hà Nội đã diễn ra Hội thảo khoa học với chủ đề 'Chiến thắng Điện Biên Phủ - Giá trị lịch sử và tầm vóc thời đại'.
Lý do thế hệ thuốc trị ung thư tiếp theo sẽ được sản xuất ngoài Trái đất

Lý do thế hệ thuốc trị ung thư tiếp theo sẽ được sản xuất ngoài Trái đất

Về mặt lý thuyết, các loại thuốc trị liệu miễn dịch có thể tiêm được có thể được tạo ra, nhưng trọng lực ngăn cản chúng kết tinh một cách chính xác. Một công ty ...
Bất ngờ những thực phẩm không nên ăn cùng với trứng

Bất ngờ những thực phẩm không nên ăn cùng với trứng

Là thực phẩm đơn giản và được yêu thích nhất trên toàn thế giới, nhưng trứng lại được cảnh báo không nên ăn cùng những thực phẩm này.
7 cách giúp phát triển sức khoẻ tinh thần

7 cách giúp phát triển sức khoẻ tinh thần

Xã hội ngày càng có sự thừa nhận về tầm quan trọng của sức khoẻ tinh thần, những vấn đề cảm xúc, tâm lý đã thực sự được quan tâm.
Tác động của thực phẩm dát vàng đối với sức khoẻ?

Tác động của thực phẩm dát vàng đối với sức khoẻ?

Việc thưởng thức món ăn dát vàng lộng lẫy hay đồ uống lấp lánh những vảy vàng xa xỉ liệu tác động như thế nào với sức khoẻ?
Tại sao nên tiêm phòng vaccine ngừa cúm mùa?

Tại sao nên tiêm phòng vaccine ngừa cúm mùa?

Cúm là một bệnh truyền nhiễm về đường hô hấp do virus. Các biến chứng của cúm có thể dẫn đến nhập viện và đôi khi thậm chí tử vong.
Chuyên gia y tế cảnh báo nhiều người trẻ bị nhồi máu cơ tim, đột quỵ do sử dụng thuốc lá điện tử

Chuyên gia y tế cảnh báo nhiều người trẻ bị nhồi máu cơ tim, đột quỵ do sử dụng thuốc lá điện tử

Các chuyên gia y tế đề nghị cấm thuốc lá điện tử vì có hại cho sức khỏe. Bệnh lý liên quan tới sản phẩm này đang có xu hướng gia tăng.
Vietlott 29/3, kết quả xổ số Vietlott Mega thứ 6 ngày 29/3/2024. xổ số Mega 645

Vietlott 29/3, kết quả xổ số Vietlott Mega thứ 6 ngày 29/3/2024. xổ số Mega 645

Vietlott 29/3 - xổ số Vietlott Mega 29/3. Trực tiếp xổ số Vietlott hôm nay 29/3/2024 nhanh nhất và chính xác nhất. Vietlott Mega 645 hôm nay.
XSMB 29/3, trực tiếp kết quả xổ số miền Bắc hôm nay thứ 6 ngày 29/3/2024. dự đoán XSMB 29/3/2024

XSMB 29/3, trực tiếp kết quả xổ số miền Bắc hôm nay thứ 6 ngày 29/3/2024. dự đoán XSMB 29/3/2024

XSMB 29/3 - Trực tiếp xổ số miền Bắc 29/3/2024. xổ số hôm nay 29/3. kết quả xổ số miền Bắc hôm nay. dự đoán xổ số miền Bắc thứ 6. SXMB 29/3
XSMT 29/3, trực tiếp kết quả xổ số miền Trung hôm nay thứ Sáu ngày 29/3/2024. SXMT 29/3/2024

XSMT 29/3, trực tiếp kết quả xổ số miền Trung hôm nay thứ Sáu ngày 29/3/2024. SXMT 29/3/2024

XSMT 29/3 - xổ số hôm nay 29/3. trực tiếp xổ số miền Trung 29/3/2024. kết quả xổ số miền Trung hôm nay. xổ số miền Trung thứ 6. SXMT 29/3. dự đoán XSMT
XSMN 29/3, trực tiếp kết quả xổ số miền Nam hôm nay thứ Sáu 29/3/2024. xổ số hôm nay 29/3

XSMN 29/3, trực tiếp kết quả xổ số miền Nam hôm nay thứ Sáu 29/3/2024. xổ số hôm nay 29/3

XSMN 29/3 - kết quả xổ số ngày 29 tháng 3. trực tiếp kết quả xổ số miền Nam 29/3/2024. xổ số hôm nay 29/3. xo so mien nam. SXMN 29/3
XSMN 28/3, kết quả xổ số miền Nam hôm nay thứ 5 ngày 28/3/2024. xổ số hôm nay 28/3. xổ số ngày 28 tháng 5

XSMN 28/3, kết quả xổ số miền Nam hôm nay thứ 5 ngày 28/3/2024. xổ số hôm nay 28/3. xổ số ngày 28 tháng 5

XSMN 28/3 - SXMN 28/3. Trực tiếp kết quả xổ số miền Nam hôm nay 28/3/2024. XSMN thứ 5. xổ số hôm nay 28/3. Kết quả xổ số ngày 28 tháng 3.
XSMB 28/3, trực tiếp kết quả xổ số miền Bắc hôm nay thứ 5 ngày 28/3/2024. dự đoán XSMB 28/3/2024

XSMB 28/3, trực tiếp kết quả xổ số miền Bắc hôm nay thứ 5 ngày 28/3/2024. dự đoán XSMB 28/3/2024

XSMB 28/3 - SXMB 28/3. Trực tiếp xổ số miền Bắc 28/3/2024. kết quả xổ số miền Bắc hôm nay. dự đoán xổ số miền Bắc thứ 5. xổ số hôm nay 28/3.
Phiên bản di động