Tại Hội nghị, các nguyên lãnh đạo địa phương, nhà nghiên cứu, nghệ nhân và cộng tác viên bảo tồn đã đóng góp nhiều ý kiến nhằm gìn giữ và phát huy giá trị di sản Hội An trong bối cảnh mô hình quản lý và pháp lý có nhiều thay đổi.
| Khu phố cổ Hội An và nhiều di tích vùng ven chịu ảnh hưởng nặng do ngập lụt kéo dài. (Nguồn: Báo Văn Hóa) |
Nhiều đại biểu cho rằng cần linh hoạt hơn trong công tác bảo tồn, từ quản lý di tích, bảo tồn không gian văn hóa đến phát huy giá trị các làng nghề truyền thống.
Một số đề xuất đáng chú ý gồm khôi phục chính sách hỗ trợ kinh phí hương khói tại các đình làng; đặt tên đường Hồ Nghinh; cải tạo khu vực mộ cụ Nguyễn Duy Hiệu; phát huy đề án “Hội An nhân tình thuần hậu”; sớm có giải pháp bảo tồn hát tuồng (hát bội), loại hình nghệ thuật đang bị mai một.
Từ ngày 1/7, khi tỉnh Quảng Nam sáp nhập vào thành phố Đà Nẵng, địa giới hành chính Hội An được tổ chức lại thành 3 phường Hội An, Hội An Đông, Hội An Tây và xã đảo Tân Hiệp.
Phường Hội An là vùng lõi di sản, các phường, xã còn lại là nơi tập trung làng nghề, du lịch và cơ sở lưu trú. Hiện khu vực này có 1.439 di tích lịch sử – văn hóa, trong đó riêng phường Hội An có 1.194 di tích; đồng thời sở hữu 8 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, tạo sức hút trung bình gần 5 triệu lượt khách mỗi năm.
Theo Trung tâm BTDSVHTG Hội An, từ đầu năm 2025 đến nay, công tác bảo tồn chịu tác động mạnh từ ba yếu tố: việc sắp xếp đơn vị hành chính, thay đổi mô hình quản lý; điều chỉnh phạm vi khoanh vùng bảo vệ di sản sau sáp nhập; Quốc hội ban hành Luật Di sản văn hóa năm 2024 với nhiều quy định mới, đồng bộ hơn.
Bên cạnh đó, tình trạng thời tiết cực đoan, mưa bão và ngập lụt kéo dài trong năm nay đã gây ảnh hưởng lớn đến phố cổ và nhiều di tích vùng ven.
Tại Hội nghị, lãnh đạo UBND thành phố Đà Nẵng đã nêu rõ quan điểm trong giai đoạn tới: bảo tồn và phát huy giá trị Hội An phải dựa trên nguyên tắc không phá vỡ tính tổng thể của không gian lịch sử – văn hóa – sinh thái; giữ vững mối liên kết giữa khu di sản và Khu Dự trữ sinh quyển Cù Lao Chàm – Hội An; bảo vệ các làng nghề, di tích, không gian biển đảo và hệ thống sông nước.
Trên cơ sở đó, Trung tâm BTDSVHTG Hội An đề xuất cần xây dựng một quy hoạch tổng thể mới, phù hợp với mô hình quản lý sau sáp nhập và các yêu cầu của luật pháp hiện hành.
Quy hoạch này phải hướng đến bảo tồn bền vững, đảm bảo hài hòa giữa di sản và phát triển đô thị – du lịch. Đồng thời, Hội An cần tăng cường phối hợp giữa Trung tâm BTDSVHTG và các phường, xã; đẩy mạnh vai trò của cộng đồng – chủ thể di sản – trong giám sát và phê bình các hoạt động bảo tồn.
Các đại biểu thống nhất rằng trong bối cảnh nhiều biến động, việc bảo tồn Hội An không thể chỉ dựa vào cơ quan quản lý mà cần sự chung tay của cộng đồng chủ di tích, nghệ nhân, nhà nghiên cứu và những người tâm huyết với phố cổ. Đây là yếu tố then chốt để giữ gìn vẻ đẹp chân xác của Hội An – di sản sống quan trọng bậc nhất của Việt Nam.