Phim tài liệu Việt Nam: Cơn khát tìm luồng gió mới

Dòng người nối dài chờ mua vé xem “Chuyến đi cuối cùng của Phụng” vào cuối năm 2014, phòng chiếu phim tại Liên hoan phim tài liệu châu Âu – Việt Nam vừa qua luôn chật cứng người… là những hình ảnh cho thấy khán giả Việt không hề thờ ơ với phim tài liệu.
Theo dõi Baoquocte.vn trên
Cảnh trong phim “Tiếng vĩ cầm ở Mỹ Lai”.

Từ khi ra đời, phim tài liệu Việt Nam đã khẳng định được vị thế trong lĩnh vực điện ảnh và đời sống xã hội bởi cách phản ánh chân thực và giá trị nhân văn. Người ta sẽ nhớ đến những thước phim tài liệu giá trị ghi danh ở các giải thưởng quốc tế như: “Nước về Bắc Hưng Hải” của NSND Bùi Đình Hạc đoạt Huy chương Vàng đầu tiên của điện ảnh Việt Nam tại Liên hoan phim Quốc tế Moscow (1959), “Đường dây lên sông Đà” đoạt giải Bồ câu vàng tại Đức (1982), “Chìm nổi Sông Hương” giành danh hiệu Kịch bản xuất sắc tại Nhật Bản (1995); “Chị Năm khùng” đoạt giải Phim tài liệu xuất sắc nhất tại LHP châu Á – Thái Bình Dương (2000)… Tuy nhiên, gần đây, phim tài liệu Việt đang thiếu những tác phẩm mới ghi dấu ấn trong lòng người hâm mộ.

Tài chính có phải vấn đề mấu chốt?

Cận kề tuổi 55, Hãng phim Tài liệu và Khoa học Trung ương đã trải qua vinh quang và nhọc nhằn trên con đường dựng nghiệp. Mới đây, bà Phạm Thị Tuyết, Giám đốc Hãng phim phải thừa nhận, các hãng phim tài liệu nhà nước đang gặp rất nhiều khó khăn. Với thu nhập khá thấp, những người trẻ thực sự có đam mê để dấn thân với phim tài liệu không nhiều. Bên cạnh những thiếu thốn về công nghệ sản xuất thì khán giả cùng các đơn đặt hàng bị hạn chế cũng là bài toán khó cho các hãng phim còn hoạt động với mục đích chính trị. Cũng theo bà Tuyết, mặc dù được Nhà nước quan tâm nhưng nguồn tài chính ổn định để phát triển cho các hãng phim tài liệu còn hạn hẹp. Hãng phim Tài liệu và Khoa học Trung ương một năm sản xuất được gần 20 bộ phim bằng nguồn ngân sách nhà nước. Tuy nhiên, con số này so với những đề tài, sự kiện diễn ra hàng ngày, hàng giờ cần được tuyên truyền là quá ít.

Trên thực tế, cái khó của phim tài liệu không chỉ nằm ở tài chính mà còn ở đề tài. Hầu như các đạo diễn phim tài liệu chỉ làm phim theo đơn đặt hàng, phục vụ cho tuyên truyền, trong khi những đề tài góc cạnh về cuộc sống hoặc mang tính thời sự được dư luận quan tâm thì lại chưa được đầu tư nhiều. Đạo diễn nổi tiếng Thierry Michel (người Bỉ), khi sang giảng dạy ở Việt Nam đã nói rằng, phim tài liệu là nghệ thuật kể một câu chuyện chứ không phải là làm tư liệu lưu kho. Ông cho biết, ở châu Âu việc sản xuất phim tài liệu là phải có sự liên kết chặt chẽ giữa đạo diễn và các nhà sản xuất, nhà phát hành để tạo thành một guồng máy. Theo ông, điểm yếu và thiếu của điện ảnh tài liệu Việt Nam là các bộ phim vẫn đưa vào quá nhiều lời bình và chưa biết cách xây dựng kịch tính của câu chuyện.

Chủ động gần với công chúng

Đạo diễn, NSND Bùi Đình Hạc từng nói, thời đại ngày nay là thời đại của phim tài liệu và công cuộc đổi mới chính là chất liệu dồi dào. Thế nhưng, phim tài liệu Việt dường như vẫn loay hoay tìm đường đến với công chúng.

Trong đợt Liên hoan phim tài liệu châu Âu – Việt Nam vừa qua, Hãng phim Tài liệu và Khoa học Trung ương đã lựa chọn 10 bộ phim tài liệu Việt Nam được giới chuyên môn đánh giá cao. Các bộ phim thể hiện nhiều chủ đề khác nhau có liên quan đến lịch sử, văn hóa và xã hội của đất nước như: Sông Hồng 12 khúc, Nghèo đa chiều ở Đồng Mậm, Còn lại với thời gian, Tiếng vĩ cầm ở Mỹ Lai... Thế nhưng, theo đạo diễn Nguyễn Sỹ Bằng, hầu hết các bộ phim tài liệu của Việt Nam vẫn đi theo vết xe đổ với cách làm cũ và sự sáo mòn trong cách tiếp cận vấn đề.

Nhận xét về phim tài liệu Việt Nam, Đạo diễn Joseph Peaquin, người Italy cũng cho biết, chủ đề mà các nhà làm phim tài liệu Việt Nam chọn rất “đời sống” nhưng các nhà làm phim có vẻ hơi lên gân và giáo điều. Còn theo đạo diễn Lâm Nguyễn Quang Tâm, muốn một bộ phim tài liệu chạm được đến trái tim khán giả, trước hết câu chuyện phải đủ thuyết phục người đạo diễn, sau mới mong thuyết phục được khán giả. Theo anh, phim tài liệu của chúng ta hiện đang thiếu sự đào sâu vào cuộc sống và các đề tài đều na ná như nhau.

Có thể lấy bộ phim “Chuyến đi cuối cùng của Phụng” là ví dụ sinh động cho việc chủ động đến gần công chúng. Với hơn 2.500 vé đã được bán ra, nội dung được bàn tán rôm rả trên các mạng xã hội… là những kỷ lục chưa từng xảy ra đối với phim tài liệu Việt nhiều năm qua. Đây là bộ phim tài liệu không có lời bình, kể về cuộc sống của một gánh hát rong gồm những người thuộc giới tính thứ ba. Bộ phim là cái nhìn trực diện vào thân phận những con người được coi là bên lề xã hội, được đánh giá đầy tính chân thực và ám ảnh.

Và nhạy bén “ngoại giao văn hóa”

Phải nói rằng, cuộc đối thoại giữa phim tài liệu châu Âu và Việt Nam mới đây đã mang đến cho công chúng và người trong nghề cũng như khán giả nhiều trải nghiệm thú vị. Không chỉ vậy, ngày chiếu phim tài liệu Đông Nam Á cũng là một trong những ngày thành công nhất của Liên hoan. Với tám bộ phim ngắn được công chiếu, các nhà làm phim trẻ trong khu vực Đông Nam Á đã mang đến cho người xem những mảng màu văn hóa đặc sắc của các nước trong khu vực, tạo được hiệu ứng tốt và đồng cảm từ khán giả.

Qua những Liên hoan phim quốc tế như vậy, chúng ta hiểu kinh phí không phải là trở ngại ngăn cản phim tài liệu Việt Nam ra thế giới. Chính ý tưởng độc lập, sự nhạy bén trước các sự kiện, thể hiện vai trò người ghi sự thật trong xã hội mới là chìa khóa cho những nhà làm phim tài liệu trẻ của Việt Nam mở các cánh cửa bước ra ngoài.

Hiện nay, Hà Nội có hàng loạt trung tâm văn hóa của các nước như Pháp, Nhật, Anh, Hàn Quốc… hoạt động theo xu thế và mục tiêu ngoại giao văn hóa. Với kho phim tài liệu phong phú, nhiều bộ phim đã từng có dấu ấn quốc tế, Việt Nam có thể góp phần giới thiệu công cuộc đổi mới, và đời sống văn hóa của đất nước thông qua hệ thống trung tâm văn hóa này.

HÀ ANH



 

Xem nhiều

Đọc thêm

Tử vi 12 cung hoàng đạo Thứ Bảy ngày 23/11/2024: Sư Tử tình cảm chớm nở

Tử vi 12 cung hoàng đạo Thứ Bảy ngày 23/11/2024: Sư Tử tình cảm chớm nở

Tử vi hôm nay 23/11/2024 của 12 cung hoàng đạo - Ma Kết, Bảo Bình, Song Ngư, Bạch Dương, Kim Ngưu, Song Tử, Cự Giải, Sư Tử, Xử Nữ, Thiên ...
Lịch âm hôm nay 2024: Xem lịch âm 23/11/2024, Lịch vạn niên ngày 23 tháng 11 năm 2024

Lịch âm hôm nay 2024: Xem lịch âm 23/11/2024, Lịch vạn niên ngày 23 tháng 11 năm 2024

Lịch âm 23/11. Lịch âm 23/11/2024? Âm lịch hôm nay 23/11. Lịch vạn niên 23/11/2024. Ngày hôm nay tốt hay xấu? Xem ngày giờ, hướng tốt xấu...
Thêm hai quốc gia có thể có thể trở thành thành viên đầy đủ của khu vực Schengen

Thêm hai quốc gia có thể có thể trở thành thành viên đầy đủ của khu vực Schengen

Ủy ban châu Âu khẳng định cả Romania và Bulgaria đều đáp ứng đầy đủ các tiêu chí để gia nhập khối Schengen.
Hỗ trợ Ukraine: Czech cấp nửa triệu quả đạn pháo, Thụy Điển tiếp tục bơm tiền, Berlin không cho phép Kiev dùng vũ khí Đức tấn công lãnh thổ Nga

Hỗ trợ Ukraine: Czech cấp nửa triệu quả đạn pháo, Thụy Điển tiếp tục bơm tiền, Berlin không cho phép Kiev dùng vũ khí Đức tấn công lãnh thổ Nga

Ngoại trưởng Czech Jan Lipavsky cam kết Prague sẽ tiếp tục hỗ trợ Ukraine.
Việt Nam luôn coi trọng và dành ưu tiên cao cho việc củng cố, tăng cường quan hệ với Campuchia

Việt Nam luôn coi trọng và dành ưu tiên cao cho việc củng cố, tăng cường quan hệ với Campuchia

Chủ tịch Quốc hội khẳng định Đảng, Nhà nước Việt Nam luôn coi trọng và dành ưu tiên cao cho việc củng cố, tăng cường quan hệ Việt Nam-Campuchia.
Việt Nam-Malaysia: Thúc đẩy, phát huy hiệu quả tiềm năng hợp tác trong bối cảnh bước vào giai đoạn phát triển mới

Việt Nam-Malaysia: Thúc đẩy, phát huy hiệu quả tiềm năng hợp tác trong bối cảnh bước vào giai đoạn phát triển mới

Tổng Bí thư tiếp Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Phát triển Nông thôn, Chủ tịch đảng UMNO và các lãnh đạo cấp cao trong Liên minh cầm quyền tại Malaysia.
Mê mẩn khung cảnh của cung đường bao biển đẹp nhất Việt Nam ở Quảng Ninh

Mê mẩn khung cảnh của cung đường bao biển đẹp nhất Việt Nam ở Quảng Ninh

Tuyến đường bao biển nối Hạ Long và Cẩm Phả (Quảng Ninh) được đánh giá là một tuyến đường ven biển đẹp nhất Việt Nam bởi có sự kết hợp của núi và biển.
Miễn phí vé tham quan Thành nhà Hồ nhân ngày Di sản văn hóa Việt Nam

Miễn phí vé tham quan Thành nhà Hồ nhân ngày Di sản văn hóa Việt Nam

Nhân kỷ niệm ngày Di sản văn hóa Việt Nam, sẽ miễn vé cho du khách trong nước và quốc tế đến tham quan, trải nghiệm tại Di sản Thành nhà Hồ.
Xứ Đài mùa Thu Đông: Thiên đường cho những người yêu hoa

Xứ Đài mùa Thu Đông: Thiên đường cho những người yêu hoa

Thiên nhiên của đảo Đài Loan (Trung Quốc) quanh năm như một bức tranh sống động, mùa nào cũng thu hút đông đảo du khách đến thưởng ngoạn.
Australia: Ngành du lịch kỳ vọng tăng trưởng tốt nhờ công cụ mới

Australia: Ngành du lịch kỳ vọng tăng trưởng tốt nhờ công cụ mới

LIVE Framework là một công cụ tương tác, thân thiện với người dùng, giúp doanh nghiệp, tổ chức và chính phủ truy cập thông tin kịp thời và chính xác.
Festival Huế 2024: Những trải nghiệm mới trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe

Festival Huế 2024: Những trải nghiệm mới trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe

Từ ngày 22-24/11, Tuần lễ du lịch Chăm sóc sức khỏe - Wellness Tourism Weekend sẽ diễn ra trong khuôn khổ Lễ hội mùa Đông của Festival Huế 2024.
Nhật Bản: Trải nghiệm đặc biệt vào ban đêm với đoàn tàu nghệ thuật kỹ thuật số

Nhật Bản: Trải nghiệm đặc biệt vào ban đêm với đoàn tàu nghệ thuật kỹ thuật số

Những hành khách trên 'đoàn tàu nghệ thuật kỹ thuật số' chạy ban đêm ở Osaka (Nhật Bản) sẽ có dịp chiêm ngưỡng khung cảnh theo cách đặc biệt.
Tái bản cuốn tiểu thuyết 'Sông Thami trong xanh' của Mông Cổ tại Việt Nam

Tái bản cuốn tiểu thuyết 'Sông Thami trong xanh' của Mông Cổ tại Việt Nam

Liên hiệp các tổ chức hữu nghị phối hợp cùng Đại sứ quán Mông Cổ tại Việt Nam tổ chức Lễ giới thiệu cuốn tiểu thuyết 'Sông Thami trong xanh'.
Một lễ hội của các ngôn ngữ châu Âu

Một lễ hội của các ngôn ngữ châu Âu

Ngày Ngôn ngữ châu Âu năm nay sẽ được tổ chức vào ngày 23/11 tại Goethe-Institut Hà Nội dành cho bất kỳ ai quan tâm đến châu Âu, ngôn ngữ và văn hóa.
Định vị thương hiệu Thủ đô qua phẩm chất thanh lịch của người Hà Nội

Định vị thương hiệu Thủ đô qua phẩm chất thanh lịch của người Hà Nội

Baoquocte.vn. Hào hoa, thanh lịch là nét văn hóa ứng xử có tính chuẩn mực của người Hà Nội xưa và nay, trở thành một thương hiệu riêng của Thủ đô ngàn năm văn hiến.
18 họa sĩ không chuyên tôn vinh nét đẹp Hà Nội

18 họa sĩ không chuyên tôn vinh nét đẹp Hà Nội

Chiều tối 20/11, tại 93 Đinh Tiên Hoàng (Hoàn Kiếm, Hà Nội), Triển lãm màu nước 'Tôi vẽ Hà Nội' đã chính thức khai mạc.
Niềm tin – Giá trị cốt lõi làm nên kỳ tích trong giáo dục

Niềm tin – Giá trị cốt lõi làm nên kỳ tích trong giáo dục

Niềm tin vào thầy cô sẽ được chuyển hóa thành sức mạnh, mang lại hy vọng và quả ngọt cho sự nghiệp 'trồng người'.
Hòa nhạc kỷ niệm 100 năm ngày mất của nhà soạn nhạc vĩ đại Gabriel Fauré

Hòa nhạc kỷ niệm 100 năm ngày mất của nhà soạn nhạc vĩ đại Gabriel Fauré

Viện Pháp Việt Nam tổ chức các buổi hòa nhạc độc tấu piano của nghệ sĩ dương cầm tài năng Olivier Moulin, trong chuyến lưu diễn tại các thành phố lớn.
Vịnh Hạ Long và những lần được thế giới trao 'vương miện'

Vịnh Hạ Long và những lần được thế giới trao 'vương miện'

Cách đây gần 30 năm, ngày 17/12/1994, tại Thái Lan, lần đầu tiên Vịnh Hạ Long được công nhận là Di sản thiên nhiên thế giới.
Di sản văn hóa phi vật thể: 15 năm bảo tồn, phát huy giá trị Dân ca Quan họ Bắc Ninh

Di sản văn hóa phi vật thể: 15 năm bảo tồn, phát huy giá trị Dân ca Quan họ Bắc Ninh

Bắc Ninh đã không ngừng nỗ lực bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại Dân ca Quan họ với nhiều cơ chế đặc thù.
Khám phá xác tàu đắm bí ẩn nhiều thế kỷ trong hồ lớn nhất Na Uy

Khám phá xác tàu đắm bí ẩn nhiều thế kỷ trong hồ lớn nhất Na Uy

Một xác tàu đắm được các nhà nghiên cứu Na Uy phát hiện ra tại Hồ Mjøsa của nước này, được xác định là có niên đại khoảng 7 thế kỷ trước.
Bộ sưu tập lấy cảm hứng từ các bảo vật quốc gia của Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam

Bộ sưu tập lấy cảm hứng từ các bảo vật quốc gia của Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam

Mang tên 'Khơi dậy tinh hoa, nối dài di sản', bộ sưu tập độc đáo đến từ thượng hiệu lụa DeSilk đã được giới thiệu tại Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam.
Nghiên cứu xây dựng Bảo tàng Quốc gia 'Ký ức chiến tranh và khát vọng hòa bình'

Nghiên cứu xây dựng Bảo tàng Quốc gia 'Ký ức chiến tranh và khát vọng hòa bình'

Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch đã có Công văn gửi UBND tỉnh Quảng Trị về việc xây dựng Bảo tàng Quốc gia 'Ký ức chiến tranh và khát vọng hòa bình'.
Theo dấu chân Chủ tịch Hồ Chí Minh ở Trung Quốc

Theo dấu chân Chủ tịch Hồ Chí Minh ở Trung Quốc

Bảo tàng Hồ Chí Minh phối hợp với Cục Lưu trữ Văn phòng Trung ương Đảng tổ chức trưng bày chuyên đề 'Dấu chân Hồ Chí Minh ở Trung Quốc'.
Phiên bản di động