RCEP mang lại lợi ích cho Trung Quốc và các nước ASEAN như thế nào?

Bùng nổ hợp tác kinh tế và thương mại

Vào mùa sầu riêng của Thái Lan hằng năm, đơn đặt hàng từ Trung Quốc cho loại “vua của các loại trái cây” có gai này luôn tăng vọt, giúp tăng doanh số xuất khẩu sầu riêng tươi của các doanh nghiệp quốc gia Đông Nam Á.

Năm nay, sau khi Hiệp định Đối tác kinh tế toàn diện khu vực (RCEP), thỏa thuận thương mại tự do lớn nhất thế giới, có hiệu lực vào ngày 1/1/2022, doanh số bán sầu riêng của Thái Lan sang Trung Quốc được đẩy mạnh hơn nữa.

Silaphon Thongrot, người có kinh nghiệm quản lý vườn sầu riêng trong 15 năm qua ở tỉnh Chanthaburi, phía Đông Thái Lan, cho biết: “Gần như 100% sầu riêng tại vườn của chúng tôi được xuất khẩu sang Trung Quốc và nhu cầu đang tăng lên hằng năm”.

Chủ tịch Phòng Thương mại Thái Lan-Trung Quốc Narongsak Putthapornmongkol, khẳng định: “Thông quan nhanh hơn, cộng với các biện pháp tạo thuận lợi thương mại khác do Hiệp định RCEP mang lại, cũng như việc ra mắt dịch vụ tàu chở trái cây đặc biệt Durian Express tới Trung Quốc đã giúp thúc đẩy doanh số xuất khẩu nông sản Thái Lan và giảm chi phí cho các nhà xuất khẩu”.

Phó Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp nông nghiệp Thái-Trung Nuttakij Oranhirunruk nói, ông hoàn toàn tin tưởng vào sự tăng trưởng đáng kể trong kim ngạch xuất khẩu sầu riêng của Thái Lan sang Trung Quốc, đồng thời kỳ vọng các tỉnh phía Đông đất nước sẽ xuất khẩu 35.000 container sầu riêng trong năm nay, so với 25.000 container vào năm ngoái.

Việc giao thương nhanh gọn trong xuất khẩu trái sầu riêng của Thái Lan chỉ là một ví dụ cho thấy sự bùng nổ hợp tác kinh tế và thương mại giữa Trung Quốc và các nước ASEAN nhờ hiệu ứng tích cực từ Hiệp định RCEP.

Dữ liệu hải quan Trung Quốc cho thấy, trong quý đầu tiên của năm nay, thương mại giữa nước này và ASEAN chiếm 47,2%, tức gần một nửa, trong tổng kim ngạch thương mại của nền kinh tế lớn thứ 2 thế giới với các đối tác trong RCEP. Với thỏa thuận RCEP, ASEAN đã một lần nữa vượt qua Liên minh châu Âu (EU) để trở thành đối tác thương mại lớn nhất của Trung Quốc.

Trao đổi thương mại giữa hai bên vẫn tăng bất chấp sự gián đoạn từ Covid-19, với khối lượng thương mại song phương tăng 10,2% so với cùng kỳ năm ngoái trong giai đoạn từ tháng 1 đến tháng 5 năm nay.

Động lực phục hồi kinh tế

Bộ trưởng Thương mại Campuchia Pan Sorasak coi RCEP là động lực chính để phục hồi kinh tế ở các nước thành viên Hiệp định cả trong và sau đại dịch.

Ông Sorasak cho biết, theo RCEP, Campuchia dự kiến ​​sẽ tăng trưởng xuất khẩu hằng năm từ 9,4-18%, đóng góp vào tăng trưởng kinh tế quốc gia từ 2-3,8%.

Theo kế hoạch, RCEP sẽ loại bỏ thuế quan đối với 90% hàng hóa giao dịch trong khu vực. Một nghiên cứu của Ngân hàng thế giới (WB) cho thấy, khu vực Đông Á và Thái Bình Dương có thể được hưởng những lợi ích đáng kể, trong đó Campuchia, Việt Nam và các quốc gia khác được hưởng lợi nhiều nhất từ ​​RCEP.

Báo cáo nghiên cứu của WB khẳng định: “Khu vực này cũng sẽ chứng kiến ​​một “cú huých” bổ sung về năng suất khi tăng cường trao đổi thương mại mang lại các kỹ năng, công nghệ và vốn”.

Bên cạnh việc thúc đẩy tăng trưởng thương mại, một chuỗi cung ứng khu vực tích hợp hơn theo Hiệp định RCEP cũng mang lại lợi ích cho Trung Quốc và các nước ASEAN.

Các doanh nghiệp tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu có thể phải đối mặt với thuế quan cao ngay cả theo các hiệp định thương mại tự do đã có nếu sản phẩm chứa các thành phần có xuất xứ từ nơi khác.

Tuy nhiên, theo các quy tắc xuất xứ chung của RCEP, các thành phần của sản phẩm từ bất kỳ quốc gia thành viên nào cũng sẽ được đối xử bình đẳng. Điều này có thể mang lại động lực cho các công ty ở các nước tham gia RCEP tìm kiếm các nhà cung cấp trong khu vực.

Công ty Himile, một nhà cung cấp khuôn lốp xe ở tỉnh Rayong, miền Đông Thái Lan, đã trải nghiệm những lợi ích có được từ Hiệp định.

Qiu Jinliang, Giám đốc điều hành của Himile cho biết: “Quy định cắt giảm thuế quan, xuất xứ chung và đơn giản hóa thủ tục hải quan của RCEP cho phép chúng tôi mua nguyên liệu và thiết bị cũng như phân phối sản phẩm hiệu quả hơn với chi phí thấp hơn”.

Công ty Himile nhập nguyên liệu thô từ Trung Quốc, Nhật Bản và Hàn Quốc trong khi xuất khẩu thành phẩm sang các thị trường Mỹ, châu Âu và ASEAN. Do đó, theo quy định từ RCEP, thời gian thông quan được rút ngắn chỉ còn từ ba ngày đến một tuần cho mỗi lô hàng, đồng thời chi phí nhập khẩu nguyên liệu thô cũng giảm.

Ong Tee Keat, Chủ tịch sáng lập Trung tâm New Inclusive Asia, một tổ chức tư vấn có trụ sở tại Malaysia, cho biết, các nước ASEAN có thể hưởng lợi rất nhiều từ các quy tắc xuất xứ hài hòa theo RCEP vì hàng hóa trung gian có thể có nguồn gốc từ bất kỳ quốc gia nào trong số 15 quốc gia thành viên Hiệp định.

Ông Ong Tee Keat nói: “Điều này có thể giúp các công ty giảm chi phí sản xuất, tăng cường khả năng phục hồi của chuỗi cung ứng khu vực, đồng thời tạo ra nhiều đầu tư, việc làm và tăng trưởng kinh tế”.

Với RCEP, việc thúc đẩy thương mại điện tử và nền kinh tế kỹ thuật số sẽ ngày càng được tăng cường, đặc biệt trong thời kỳ hậu đại dịch.

Wichai Kinchong Choi, Phó chủ tịch cấp cao của Kasikornbank, một ngân hàng hàng đầu của Thái Lan, cho biết: “Hiệp định RCEP sẽ có những tác động không chỉ đến thương mại và tăng trưởng kinh tế mà còn thúc đẩy tính toàn diện kỹ thuật số và tạo ra một sân chơi bình đẳng hơn”.

Cũng theo lãnh đạo Kasikornbank, RCEP rất quan trọng đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ trong khu vực, vốn đã bị ảnh hưởng lớn từ Covid-19. Nhóm doanh nghiệp này sẽ được nâng cao năng lực và khả năng cạnh tranh, có động lực cho phép họ vươn lên mạnh mẽ hơn nhờ cải thiện khả năng lớn hơn trong tiếp cận thị trường RCEP.

Kể từ khi RCEP có hiệu lực, sự phát triển của thương mại điện tử xuyên biên giới giữa Trung Quốc và các nước ASEAN đã được tăng cường đáng kể.

Là một trung tâm quan trọng đối với hoạt động kinh doanh xuất nhập khẩu thương mại điện tử xuyên biên giới của Trung Quốc sang các nước ASEAN, Khu tự trị dân tộc Choang Quảng Tây ở phía Nam Trung Quốc đã thu hút hơn 100 doanh nghiệp thương mại điện tử, bao gồm cả trung tâm đổi mới sáng tạo xuyên biên giới đầu tiên của Đông Nam Á, trong đó có nền tảng thương mại điện tử Lazada và trung tâm hậu cần thương mại điện tử ASEAN của Shopee.

Cựu Bộ trưởng Thương mại Philippines Ramon Lopez nhận định: “RCEP không chỉ là một hiệp định thương mại đơn thuần cung cấp khả năng tiếp cận thị trường và một môi trường kinh doanh ổn định, nó còn là một công cụ chiến lược để duy trì lợi thế kinh tế của khu vực”.

Ông Ramon Lopez đồng thời kêu gọi Philippines sớm phê chuẩn RCEP, Hiệp định mà ông tin là “vì tương lai của nền kinh tế”.

RCEP là hiệp định thương mại giữa 10 nước ASEAN, Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, Australia và New Zealand. Tính đến nay, còn 3 nước tham gia là Philippines, Indonesia và Myanmar chưa phê chuẩn thỏa thuận thương mại này.