Sổ tay văn hóa Đông-Tây: Một thoáng văn học Pháp [Kỳ 40]

HỮU NGỌC
Chúng tôi tiếp tục giới thiệu tới bạn đọc những tác phẩm tập thể hay vô danh (không xác định được tác giả) của nền văn học Pháp thời Trung cổ nổi tiếng.
Theo dõi Baoquocte.vn trên

Rabelais Françoise (1494-1553) là nhà văn nhân văn thời Phục Hưng. Tác phẩm chính: Gargantua và Pantagruel (Gargantua et Pantagruel, 1532-1564).

Gargantua và Pantagruel là tiểu thuyết phiêu lưu trào phúng, thể hiện tư tưởng của thời kỳ đầu trào lưu Văn nghệ Phục Hưng Pháp. Qua câu chuyện hai người khổng lồ, Rabelais với giọng châm biếm, đả kích nhân sinh quan Trung cổ, một nhân sinh quan đề cao tôn giáo (thần quyền, ngu dân và cuồng tín, mê tín dị đoan, giáo dục kinh viện nhồi sọ, tu sĩ ăn bám).

Rabelais ca ngợi những quan điểm nhân văn “chủ nghĩa”: con người là trung tâm vũ trụ; yêu trần thế, tò mò, học và hành, tin vào con người có khả năng phát triển vô hạn – đạo lý dựa vào tự nhiên và lý trí. Bằng một ngôn ngữ phóng túng, pha lẫn uyên bác học giả và màu sắc dân gian, Rabelais đã tạo ra nhiều tình huống và nhân vật khôi hài, hoặc điển hình sâu sắc.

Tác phẩm gồm năm tập. Tập I (1534-ra sau tập II) về vua khổng lồ Gargantua. Khi ra đời, Gargantua đã đòi uống ngay. Lớn lên đi Paris học, Gargantua chơi nghịch buộc chuông Nhà thờ Đức Bà vào cổ ngựa làm nhạc. Chiến tranh nổ ra, tu sĩ Jean đánh giặc, được Gargantua thưởng công, cho tu viện Thélème làm theo khẩu hiệu “thích gì làm nấy”. Các tập sau kể chuyện con trai Gargantua.

Tập II (1533) – Khi con Gargantua là Pantagruel ra đời, Gargantua không biết nên cười hay khóc vì vợ đẻ xong thì chết. Pantagruel lớn lên đi học nhiều thứ và làm quen với Panurge, một gã đa mưu, láu lỉnh.

Tập III (1546) – Panurge không biết có nên lấy vợ hay không, hỏi nhiều người mà không xong, Panurge cùng Pantagruel bèn đi hỏi lời phán truyền của “Chai thần”. Tập IV (1548-1552) – Trong cuộc hành trình, gặp bão. Chế giễu La Mã và bọn tu sĩ lười biếng.

Tập V (xuất bản sau khi tác giả chết) – Giễu cợt nha lại, quan tòa. Hành hương tới nơi, lời phán truyền của “Chai thần” là “Trinch”, nghĩa là “Hãy uống đi” (có thể nghĩa là: Hãy say sưa tri thức, khoa học).

* * *

Radiguet Raymond (1903-1923) là nhà viết tiểu thuyết tâm lý (cổ điển). Tác phẩm chính: Quỷ ám (Le Diable au Corps, 1923), Cuộc phiêu lưu của Bá tước d’Orgel (Le Bal du Comte d’Orgel, 1924).

Quỷ ám là tiểu thuyết đầu tay của Radiguet, viết khoảng năm 16-18 tuổi, xuất bản năm Radiguet chết (20 tuổi). Một tác phẩm ít nhiều có tính chất tự truyện, mang dấu ấn thiên tài, thuộc dòng tiểu thuyết Pháp phân tích tâm lý.

Câu chuyện bắt đầu năm 1918 – Françoice, 16 tuổi, tuy còn học trung học, nhưng sống tương đối tự do, vì hoàn cảnh chiến tranh, lại được cha mẹ chiều. Anh gặp cô Marthe, hơn mình hai tuổi, có chồng chưa cưới là Jasques ở mặt trận. Hai bên bắt đầu dan díu với nhau. Jasques về phép làm lễ cưới rồi lại đi. Ở nhà, Marthe và Françoice gặp nhau và ăn nằm với nhau luôn. Françoice còn quá trẻ nên nhiều khi đớn hèn, Marthe phải che chở cho người tình.

Marthe mang thai. Françoice thấy trách nhiệm nặng quá đánh bài lờ. Gia đình Marthe giả đò đứa con đó là của Jasques, nhưng sau khi đẻ ít lâu, Marthe bị bệnh nặng, hấp hối cho gọi Françoice. Françoice không dám đến. Françoice đã sống một chuyện phiêu lưu người lớn với một tâm hồn trẻ con.

* * *

Rimbaud Arthur (1854-1891) là nhà thơ (hình ảnh và âm điệu táo bạo, ảnh hưởng đến phái Tượng trưng và thơ hiện đại). Tác phẩm chính: Thơ (Poésies, 1869-1873), Paris truy hoan (L’Orgie Parisienne, 1871), Con tàu say (Le Bateau Ivre, 1871), Một mùa ở âm phủ (Une Saison an Enfer, 1873).

Con tàu say là bài thơ nổi tiếng nhất của Rimbaud (làm năm 17 tuổi). Mới đầu do Verlaine đăng trong một bài nghiên cứu về Rimbaud (tạp chí Lutèce-1883), rồi sau đưa vào nhiều tuyển tập. Là một thi tài sớm nở tối tàn, chết năm 37 tuổi, Rimbaud chỉ làm thơ từ năm 15-19 tuổi, nhưng ảnh hưởng sâu sắc (nhất là sau 1890) đến trường phái Tượng trưng (quan niệm nghệ thuật chủ trương dùng những hình tượng đặc biệt để biểu hiện những sự việc bản chất hiện thực, những tình cảm, những điều bí ẩn mà cảm giác không thể nhận thức nổi.

Chống lại khuynh hướng hiện thực và tự nhiên chủ nghĩa) và cả thơ của thế kỷ XX, do hình ảnh và âm điệu táo bạo, quan niệm độc đáo. Rimbaud phản đối những giá trị đạo đức, văn hóa xã hội của văn minh tư sản giả dối, ông day dứt, tuyệt vọng, khát khao thoát ly khỏi mọi truyền thống để phát triển cá tính. Trong bài Con tàu say, nhà thơ tự ví mình với con tàu tự do trôi theo dòng nước ra biển khơi, mong muốn tới “những đêm không đáy” phát hiện những cái bí ẩn của thế giới tâm hồn.

Con tàu bồng bềnh qua những rừng nguyên thủy, chứng kiến những màu sắc, hình khối huy hoàng trong cơn mê loạn, để rồi tất cả tan vỡ trong “những tảng sáng ngao ngán”. Lúc đó con tàu tỉnh lại, sẽ không còn theo vết cũ của những sà lan khác, chỉ muốn chìm nghỉm. Bài thơ hòa trộn nhuần nhuyễn những tư liệu văn học và những kỷ niệm thời thơ ấu.

Thúc đẩy hợp tác văn hóa nghệ thuật giữa Việt Nam và Mexico

Thúc đẩy hợp tác văn hóa nghệ thuật giữa Việt Nam và Mexico

Trước thềm Hội nghị Thế giới về Chính sách văn hóa và Phát triển bền vững (MONDIACULT 2022), tại Trung tâm Văn hóa Los Pinos ...

Sổ tay văn hóa Đông-Tây: Một thoáng văn học Pháp [Kỳ 39]

Sổ tay văn hóa Đông-Tây: Một thoáng văn học Pháp [Kỳ 39]

Chúng tôi tiếp tục giới thiệu tới bạn đọc những tác phẩm tập thể hay vô danh (không xác định được tác giả) của nền ...

Đêm hòa nhạc kết nối văn hóa Việt Nam và Tây Ban Nha

Đêm hòa nhạc kết nối văn hóa Việt Nam và Tây Ban Nha

Ngày 30/9, tại Hà Nội sẽ diễn ra đêm hoà nhạc “Melodia de Espana Concerto - Giai điệu Tây Ban Nha” do Học viện Âm ...

UNESCO ghi danh Di sản văn hóa Thực hành Then của người Tày, Nùng, Thái ở Việt Nam

UNESCO ghi danh Di sản văn hóa Thực hành Then của người Tày, Nùng, Thái ở Việt Nam

Lễ đón nhận bằng ghi danh Thực hành Then của người Tày, Nùng, Thái ở Việt Nam vào danh sách Di sản văn hóa phi ...

'Cô bé ngón tay' và câu chuyện nhân văn trong kỷ nguyên kỹ thuật số

'Cô bé ngón tay' và câu chuyện nhân văn trong kỷ nguyên kỹ thuật số

Ngày 12/5, trong khuôn khổ Những ngày văn học châu Âu 2022, Viện Pháp tại Hà Nội đã tổ chức tọa đàm 'Cô bé ngón ...

Đọc thêm

Đại sứ quán Việt Nam cảnh báo công dân không đến Iran trong bối cảnh xung đột leo thang

Đại sứ quán Việt Nam cảnh báo công dân không đến Iran trong bối cảnh xung đột leo thang

Đại sứ quán Việt Nam tại Iran vẫn giữ liên lạc chặt chẽ với công dân Việt Nam, lên phương án và sẵn sàng bảo hộ công dân trong tình ...
Bài tarot hôm nay 14/6: Dự báo tài chính của bạn trong thời gian tới là gì?

Bài tarot hôm nay 14/6: Dự báo tài chính của bạn trong thời gian tới là gì?

Hãy chọn một lá bài tarot, bạn sẽ khám phá được thông điệp Dự báo tài chính dành cho bạn trong thời gian sắp tới.
Cập nhật bảng giá xe Yamaha Jupiter mới nhất tháng 6/2025

Cập nhật bảng giá xe Yamaha Jupiter mới nhất tháng 6/2025

Bảng giá xe Yamaha Jupiter mới nhất tháng 6/2025 tại các đại lý trên cả nước được cập nhật chi tiết trong bài viết dưới đây.
Cập nhật bảng giá xe hãng Aston Martin mới nhất tháng 6/2025

Cập nhật bảng giá xe hãng Aston Martin mới nhất tháng 6/2025

Bảng giá xe hãng Aston Martin của các dòng DBX 2021 và DBX 2023 sẽ được cập nhật chi tiết nhất trong bài viết dưới đây.
Vì sao nên tắt hệ thống ngắt động cơ tạm thời khi lái xe trong phố?

Vì sao nên tắt hệ thống ngắt động cơ tạm thời khi lái xe trong phố?

Hệ thống ngắt động cơ tạm thời Auto Start Stop đang dần phổ biến ở nhiều mẫu ô tô mới nhưng thực tế, nhiều người tắt tính năng này khi ...
Điều kiện được hưởng BHXH một lần từ ngày 1/7/2025

Điều kiện được hưởng BHXH một lần từ ngày 1/7/2025

Theo Điều 70 Luật Bảo hiểm xã hội 2024 quy định chi tiết việc hưởng BHXH một lần. Mời độc giả tham khảo bài viết dưới đây.
12 trải nghiệm tuyệt vời chỉ có ở Lithuania

12 trải nghiệm tuyệt vời chỉ có ở Lithuania

Từ ghé thăm đồi thánh giá kỳ bí, đến hầm tên lửa…, Lithuania mang đến trải nghiệm độc đáo khiến mỗi chuyến đi trở thành hành trình đáng nhớ.
Khám phá Thụy Điển - Bản giao hưởng của thiên nhiên và ký ức

Khám phá Thụy Điển - Bản giao hưởng của thiên nhiên và ký ức

Từ di sản văn hóa phong phú đến thiên nhiên kỳ vĩ và trải nghiệm độc đáo suốt bốn mùa, Thụy Điển là thiên đường cho du khách ưa khám phá và tận hưởng.
Khai mở 'kho báu' du lịch nông thôn ở Bắc Ninh

Khai mở 'kho báu' du lịch nông thôn ở Bắc Ninh

Thời gian qua, Bắc Ninh chú trọng phát triển du lịch nông thôn, kết hợp với du lịch văn hóa, lịch sử và làng nghề truyền thống.
Tinh hoa của vùng đất Kinh Bắc - Bắc Ninh được công nhận di sản văn hóa phi vật thể quốc gia

Tinh hoa của vùng đất Kinh Bắc - Bắc Ninh được công nhận di sản văn hóa phi vật thể quốc gia

Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch ký Quyết định đưa Lễ hội truyền thống Hội Lim vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.
Khám phá 10 điểm đến đẹp nhất nước Pháp

Khám phá 10 điểm đến đẹp nhất nước Pháp

Từ các thị trấn cổ kính treo mình trên vách đá đến những bãi biển Địa Trung Hải quyến rũ, nước Pháp là bản hòa ca của lịch sử, thiên nhiên và nghệ thuật sống.
Hà Nội lọt top những thành phố được ưa chuộng nhất thế giới

Hà Nội lọt top những thành phố được ưa chuộng nhất thế giới

Tạp chí Time Out của Anh vừa đưa Hà Nội vào danh sách 15 thành phố toàn cầu được khách du lịch ưa chuộng nhất.
Đưa gốm Việt vào dòng chảy nghệ thuật đương đại

Đưa gốm Việt vào dòng chảy nghệ thuật đương đại

Một chương trình nghệ thuật đặc biệt - nơi những thanh âm từ gốm Việt được đánh thức và ngân vang, sẽ công diễn tại Nhà hát Lớn Hà Nội.
Một cách kể khác về Truyện Kiều

Một cách kể khác về Truyện Kiều

Văn Miếu - Quốc Tử Giám đón bước chân của những người yêu văn hóa đến với một không gian thưởng lãm đặc biệt của sen và Truyện Kiều.
Dệt sắc thổ cẩm Tây Nguyên giữa nhịp sống mới

Dệt sắc thổ cẩm Tây Nguyên giữa nhịp sống mới

Tại một góc bản làng của tỉnh Lâm Đồng, còn đó một cô gái H’Mông âm thầm may vá, thêu thùa, níu giữ những nét văn hóa thổ cẩm truyền thống.
Festival Thăng Long - Hà Nội năm 2025 kỳ vọng tạo nên không gian giao lưu văn hóa sôi động

Festival Thăng Long - Hà Nội năm 2025 kỳ vọng tạo nên không gian giao lưu văn hóa sôi động

Festival Thăng Long - Hà Nội năm 2025 sẽ diễn ra từ ngày 31/10 đến 9/11 tại nhiều địa điểm như phố đi bộ hồ Hoàn Kiếm, Hoàng thành Thăng Long, Bảo tàng Hà Nội.
Văn khắc Hán Nôm núi Non Nước: Tiềm năng trở thành di sản tư liệu của UNESCO

Văn khắc Hán Nôm núi Non Nước: Tiềm năng trở thành di sản tư liệu của UNESCO

Di tích núi Non Nước không chỉ nổi tiếng với các giá trị lịch sử, văn hóa, cảnh quan, mà còn là kho tàng di sản tư liệu đặc sắc.
Huế: Hoàn thiện và triển khai phương án bảo vệ chi tiết từng bảo vật trong tháng 6

Huế: Hoàn thiện và triển khai phương án bảo vệ chi tiết từng bảo vật trong tháng 6

Theo lãnh đạo UBND TP. Huế, sẽ hoàn thiện và triển khai phương án bảo vệ chi tiết từng bảo vật ngay trong tháng 6/2025.
Phiên bản di động