Tân Thủ tướng Mustapha Adib: Ngôi sao hy vọng mới của Lebanon

Vào ngày 31/8, Tổng thống Lebanon bổ nhiệm Đại sứ Lebanon tại Đức – ông Mustapha Adib giữ vị trí tân Thủ tướng, trong bối cảnh quốc gia này đang phải vật lộn với cuộc khủng hoảng kinh tế và những hậu quả nặng nề từ vụ nổ tại cảng thủ đô Beirut hồi đầu tháng 8.

Phát biểu tại cuộc họp báo ở dinh Tổng thống, ông Adib cho biết “Đây không phải là thời điểm dành cho những lời hứa. Đã đến lúc chúng ta kết hợp những nỗ lực và chung tay để khôi phục cho người dân Lebanon”. Ông cam kết nhanh chóng khởi động một chính phủ với các chính sách cải cách kinh tế và tài chính cần thiết.

Chân dung Tân thủ tướng Mustapha Adib

Mustapha Adib - 48 tuổi, sinh ra tại thành phố Tripoli tại miền Bắc đất nước, là người hồi giáo dòng Sunni và đã từng có thời gian giảng dạy tại các trường đại học ở Pháp và Lebanon. Ông có bằng tiến sĩ về khoa học chính trị và luật, có nhiều nghiên cứu về lĩnh vực an ninh, phân quyền và luật bầu cử.

Từ năm 2000-2004, ông là cố vấn cho cựu Thủ tướng, tỷ phú Najib Mikati và được coi là người thân cận với các đảng phái lớn tại quốc gia này. Năm 2011, ông được bầu làm Chánh Văn phòng nội các và đảm nhận vị trí Đại sứ tại Berlin, Đức vào năm 2013.

Dù là một nhà ngoại giao tương đối ít tên tuổi và có xu hướng thân phương Tây, tuy nhiên, việc ông Adib nắm giữ cương vị thủ tướng mới tại Lebanon lại nhận được sự đồng thuận rộng rãi của hầu hết các nhà lãnh đạo chính trị lớn tại quốc gia này, bao gồm Hezbollah và các đồng minh, như Phong trào Amal, phong trào Tương lai của cựu Thủ tướng Saad Hariri và một số khối nhỏ hơn.

Tên tuổi của ông Adib nổi lên vào hôm 30/8, khi ông được các cựu thủ tướng đề cử, bao gồm cả ông Saad al-Hariri, người đứng đầu đảng Hồi giáo Sunni lớn nhất của Lebanon. Theo đó, chức vụ thủ tướng phải thuộc về một người Sunni theo hệ thống giáo phái của Lebanon.

Lực lượng Lebanon, một nhóm Cơ đốc giáo, có vẻ như là đảng lớn duy nhất không ủng hộ ông. Họ ủng hộ một Đại sứ khác, Nawaf Salam, một lựa chọn bị Hezbollah phản đối mạnh mẽ.

“Món quà” dành cho ông Macron

Việc chỉ định ông Adib lên làm thủ tướng được đưa ra vài giờ trước khi Tổng thống Pháp Emmanuel Macron chuẩn bị hạ cánh xuống Beirut cho chuyến thăm chính thức thứ hai của ông tới Lebanon, kể từ vụ nổ đầu tháng 8. Karim Makdisi – một nhà phân tích người Lebanon đăng dòng trạng thái lên Twitter với hàm ý rằng, thủ tướng mới được bổ nhiệm sẽ là món quà dành tặng cho những nỗ lực từ ông Macron.

Lebanon gần đây đang chìm trong một cuộc khủng hoảng kinh tế trầm trọng, với giá cả của các mặt hàng thiết yếu đều tăng cao trong khi giá trị đồng tiền giảm mạnh. Đời sống xã hội-chính trị tại đây liên tục bất ổn, do bị tàn phá nặng nề bởi cuộc nội chiến kéo dài 15 năm và bị kéo vào các cuộc xung đột lớn nhỏ tại khu vực.

Theo AFP, gần 50% người dân tại Lebanon phải sống dưới mức nghèo đói và không có khả năng tiếp cận những nhu yếu phẩm cơ bản, nạn thất nghiệp diễn ra tràn lan. Chưa kể, đại dịch Covid-19 đã giáng một đòn chí mạng vào nền kinh tế “thoi thóp” tại Lebanon.

Trong bối cảnh khó khăn chất chồng khó khăn, vụ nổ tại Beirut vào ngày 4/8 được xem là giọt nước tràn ly, khiến người dân càng thêm mất lòng tin vào bộ máy chính phủ, hàng trăm nghìn người đổ xuống đường biểu tình, cáo buộc các lãnh đạo không đủ khả năng để vực dậy tình hình đất nước. Nhiều quan chức Lebanon đã nộp đơn từ chức, trong đó có Thủ tướng Hassan Diab, Bộ trưởng Môi trường Damianos Kattar và Bộ trưởng Thông tin Manal Abdel Samad.

Khoảng 48 giờ sau vụ nổ tại Beirut, Tổng thống Macron đã đến thăm một số khu vực bị ảnh hưởng nặng nề nhất của thủ đô. Tại đây, ông bày tỏ sự chia sẻ với những mất mát mà người dân phải chịu đựng và kêu gọi các nhà lãnh đạo Lebanon khẩn trương ban hành các cải cách nhằm đảm bảo viện trợ đến được những người cần chúng.

Chính phủ Pháp cũng liên tục gây áp lực buộc Lebanon phải ưu tiên các thay đổi chính trị “càng sớm càng tốt” để giải cứu đất nước. Trong một cuộc phỏng vấn với đài phát thanh RTL, Ngoại trưởng Pháp – ông Yves Le Drian cho rằng những cuộc khủng hoảng trên nhiều mặt này có thể khiến Lebanon bị xóa khỏi bản đồ thế giới.

Bài toán và hướng đi trước mắt

Lebanon hiện giờ phải đối mặt với 4 thách thức chính: phục hồi và tái thiết sau vụ nổ, điều tra những kẻ tình nghi liên quan đến vụ nổ, các chương trình cải cách kinh tế và tái cấu trúc hệ thống chính trị.

Theo trang báo Azar phân tích, giải pháp dành cho ông Adib giờ đây sẽ là thành lập một chính phủ có thể thúc đẩy các cải cách kinh tế, tài chính và quản trị đã quá hạn từ lâu để mở khóa hỗ trợ quốc tế cho quốc gia bị ảnh hưởng bởi khủng hoảng, vốn đã sụp đổ trước khi vụ nổ xảy ra.

Ngân hàng Thế giới (World Bank) ước tính nhu cầu trước mắt của Lebanon cho đến cuối năm 2020 vào khoảng từ 605 triệu đến 760 triệu USD, bao gồm hỗ trợ tiền mặt, nhà ở và hỗ trợ cho các doanh nghiệp. Các nhà tài trợ phương Tây coi việc nối lại các cuộc đàm phán bị đình trệ với Quỹ Tiền tệ Quốc tế, cũng như các cải cách đối với lĩnh vực điện và tài chính, là những điều kiện tiên quyết để cung cấp hỗ trợ quy mô lớn.

Nếu tân Thủ tướng không có một chiến lược rõ ràng về những chiến lược sắp tới để giải quyết thách thức, nhiều khả năng ông cũng sẽ đi theo vết xe đổ của người tiền nhiệm Diab.