Tháng 5/2021 tại HĐBA: 31 cuộc họp, 13 văn kiện và những đóng góp tích cực của Việt Nam

Tháng 5/2021, kinh tế - xã hội thế giới tiếp tục chịu tác động nặng nề của đại dịch Covid-19 cho dù việc nhiều nước đẩy mạnh triển khai tiêm phòng vaccine bước đầu mở ra những triển vọng mới trong phòng chống dịch bệnh, phục hồi kinh tế.

Tình hình chính trị - an ninh ở một số khu vực diễn biến phức tạp, nhất là giao tranh bùng phát giữa Israel và lực lượng Hamas tại Dải Gaza, bất ổn chính trị tại Myanmar và các diễn biến mới tại Belarus liên quan đến vụ máy bay Ryanair.

Sau hơn 3 tháng nắm quyền, Chính quyền Tổng thống Mỹ Biden đã quay trở lại tham gia tích cực, đóng vai trò dẫn dắt tại một số diễn đàn đa phương, có những cách thể hiện, động thái hòa dịu hơn trong những vấn đề cụ thể như giải trừ quân bị, chính sách với Tổ chức Y tế Thế giới (WHO)/Covid-19, Tân Cương, song vẫn thể hiện những thông điệp, cạnh tranh cứng rắn với Nga, Trung Quốc.

31 cuộc họp và 13 văn kiện

Trong bối cảnh đó, dưới sự chủ trì của Trung Quốc (Chủ tịch HĐBA tháng 5/2021), HĐBA đã tiến hành tổng cộng 31 cuộc họp về các vấn đề ở hầu khắp các khu vực, bao gồm Châu Phi (Nam Sudan, Mali, Somalia), Trung Đông (Israel-Palestine, Iraq, Syria, Libya, Yemen), Châu Âu (Belarus và Bosnia-Herzegovina) và Châu Mỹ (Colombia).

Xung đột Israel-Palestine là vấn đề nổi bật do tình hình bạo lực leo thang gây nhiều thương vong đối với dân thường và các công trình dân sự. HĐBA đã tổ chức liên tiếp 03 cuộc họp kín và 01 phiên thảo luận mở và ngày 22/5 đã thông qua Tuyên bố Báo chí sau khi Israel và Hamas đạt được thỏa thuận ngừng bắn do Ai Cập làm trung gian.

Cơ chế trừng phạt đối với Nam Sudan (nơi Việt Nam đang triển khai Bệnh viện dã chiến) cũng đã được HĐBA gia hạn bằng việc thông qua NQ 2577 với 13 phiếu thuận và 2 phiếu trắng.

Hầu hết các vấn đề khác trong Chương trình nghị sự của HĐBA như Sudan, Lebanon, Bosnia và Herzegovina, Colombia… không phát sinh những diễn biến mới đáng chú ý, ngoại trừ việc Pháp đề nghị HĐBA tham vấn gấp về tình hình tại Mali sau khi quân đội Mali bắt giữ và phế truất Tổng thống lâm thời Bah Ndaw ngày 24/5.

Về tình hình Myanmar, các nước HĐBA tiếp tục thể hiện quan tâm và có ý chờ các bước triển khai “Đồng thuận 5 điểm” của ASEAN, đặc biệt là chuyến thăm Myanmar của Bộ trưởng Ngoại giao Brunei với tư cách Chủ tịch ASEAN và Tổng Thư ký ASEAN (ngày 4-5/6).

HĐBA cũng đã thảo luận nhiều vấn đề chủ đề, và tổ chức một số cuộc họp không chính thức. Đó là Phiên thảo luận mở cấp cao về “Duy trì hòa bình và an ninh quốc tế: Tăng cường chủ nghĩa đa phương và hệ thống quốc tế với LHQ là trung tâm” ngày 7/5; Phiên thảo luận mở cấp Bộ trưởng về “Hòa bình và an ninh tại châu Phi: Xử lý nguyên nhân gốc rễ của xung đột cùng với thúc đẩy hồi phục sau đại dịch ở châu Phi” ngày 19/5 và cuộc họp theo thể thức Arria về chủ đề “Tác động của công nghệ mới đối với hòa bình và an ninh quốc tế” ngày 17/5.

Trong tháng 5, HĐBA đã thông qua 13 văn kiện, trong đó có 4 Nghị quyết, 2 Tuyên bố Chủ tịch, 6 Tuyên bố báo chí và 1 lượt thông tin với báo chí.

Việt Nam - thành viên tích cực, trách nhiệm và cân bằng

Trong tháng 5, Việt Nam tiếp tục tham gia HĐBA trên tinh thần độc lập, tự chủ, tích cực, trách nhiệm và cân bằng, thể hiện rõ lập trường tuân thủ Hiến chương LHQ và luật pháp quốc tế, ủng hộ tìm kiếm giải pháp cho các cuộc xung đột khu vực và quốc tế bằng các biện pháp hòa bình, đồng thời đề cao các nỗ lực, kinh nghiệm của Việt Nam trong quá trình tái thiết và phát triển đất nước, hội nhập quốc tế và khu vực.

Ta tiếp tục duy trì quan hệ hợp tác tích cực với các nước trong và ngoài HĐBA, nhất là các nước Ủy viên thường trực HĐBA, trao đổi thường xuyên với các nước ASEAN, Myanmar, Israel, Palestine… về tình hình trên thực địa và thảo luận tại HĐBA.

Nổi bật là việc Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn tham gia cả hai sự kiện điểm nhấn do Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị chủ trì.

Tại Phiên thảo luận mở cấp cao về chủ đề “Duy trì hòa bình và an ninh quốc tế: Tăng cường chủ nghĩa đa phương và hệ thống quốc tế với LHQ là trung tâm”, Bộ trưởng Bùi Thanh Sơn khẳng định cam kết mạnh mẽ của Việt Nam đối với chủ nghĩa đa phương, đặc biệt trong bối cảnh hiện nay; kêu gọi tuân thủ Hiến chương LHQ và luật pháp quốc tế, phản đối chính trị cường quyền và các hành động cưỡng ép, sử dụng vũ lực trong quan hệ quốc tế; nhấn mạnh nhu cầu tăng cường hợp tác giữa LHQ và các tổ chức khu vực; đề cao vai trò trung tâm của ASEAN trong giải quyết những vấn đề khu vực và quốc tế; kêu gọi cải tổ các thể chế đa phương, bao gồm HĐBA theo hướng tăng cường minh bạch, dân chủ, hiệu quả và tính đại diện của các nước.

Tại Phiên thảo luận mở cấp Bộ trưởng về chủ đề “Hòa bình và an ninh tại châu Phi: Xử lý nguyên nhân gốc rễ của xung đột cùng với thúc đẩy hồi phục sau đại dịch ở châu Phi”, Bộ trưởng Bùi Thanh Sơn khẳng định tình cảm tốt đẹp của Việt Nam với các nước châu Phi và sẵn sàng hợp tác, hỗ trợ các nước châu Phi vượt qua khó khăn, thúc đẩy hòa bình và phát triển bền vững; kêu gọi tăng cường ủng hộ và hỗ trợ châu Phi, bao gồm thông qua hợp tác giữa LHQ và tổ chức khu vực; đề nghị một số giải pháp như thực hiện lời kêu gọi ngừng bắn toàn cầu và sáng kiến “Ngưng tiếng súng” của châu Phi; nhấn mạnh châu Phi cần phát huy vai trò làm chủ, giải quyết các vấn đề phát triển, củng cố hòa bình và phục hồi sau đại dịch.

Đối với một số vấn đề quốc tế và khu vực phức tạp, ta đã xử lý khéo léo, thỏa đáng, bảo đảm lập trường nguyên tắc và lợi ích của ta.

Đối với vấn đề Israel - Palestine, ta đã tham gia trao đổi cân bằng, khách quan tại HĐBA, thể hiện lập trường nguyên tắc ủng hộ giải pháp lâu dài cho xung đột, kêu gọi chấm dứt các hành động sử dụng vũ lực gây thương vong cho người dân, bảo vệ cơ sở hạ tầng thiết yếu trong xung đột;

Trong quá trình thương lượng NQ về việc gia hạn cơ chế trừng phạt đối với Nam Sudan, ta đề xuất các nội dung cân bằng, xây dựng ghi nhận các tiến triển tích cực tại Nam Sudan hướng tới dỡ bỏ các biện pháp trừng phạt, điều chỉnh các tiêu chí rà soát cho phù hợp với hoàn cảnh cụ thể, phát huy vai trò của các tổ chức khu vực, đảm bảo, an ninh an toàn cho các lực lượng gìn giữ hòa bình, kêu gọi tăng cường hỗ trợ Nam Sudan tái thiết đất nước;

Tại cuộc họp về tình hình Belarus, ta nhấn mạnh cần có thêm thông tin xác thực về vụ việc; ghi nhận tầm quan trọng của hệ thống hàng không dân dụng quốc tế đối với kết nối giữa các quốc gia; nhấn mạnh cần tôn trọng luật pháp quốc tế, bảo đảm an toàn cho người dân và các chuyến bay dân dụng qua các quốc gia và vùng lãnh thổ;

Đối với những bất ổn, xung đột ở các nước, khu vực khác như Syria, Iraq, Lebanon, Yemen, Libya, Sahel, Mali, ta tiếp tục kêu gọi các bên đối thoại, giải quyết khác biệt bằng các biện pháp hòa bình và nhấn mạnh vai trò quan trọng của LHQ, các tổ chức khu vực và cộng đồng quốc tế.

Tham gia của ta trên các vấn đề tại HĐBA tiếp tục được hoan nghênh, đánh giá cao, qua đó góp phần làm sâu sắc thêm quan hệ song phương giữa ta và các nước thành viên HĐBA.