Đây là cuộc Tổng tuyển cử đầu tiên sau cuộc trưng cầu ý dân vào tháng 4 năm 2017, khi người dân Thổ Nhĩ Kỳ đã ủng hộ cải cách Hiến pháp, trao phần lớn quyền hành pháp cho Tổng thống. Về nguyên nhân bầu cử được tiến hành sớm hơn 17 tháng, Ủy ban Đối ngoại châu Âu (ECFR) đã đưa ra một số lý do:
Thứ nhất, thời điểm thích hợp là “ngay bây giờ hoặc không bao giờ”. Sau cuộc thăm dò dân ý, uy tín và độ tín nhiệm của liên minh AKP – MHP đang tăng lên nhờ sức ảnh hưởng của chiến dịch “Nhành Ô liu” vào thị trấn Afrin của Syria. Ngay lúc này, Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Erdogan cần nắm bắt thời cơ và tranh thủ hiệu ứng của làn sóng chủ nghĩa dân tộc từ Afrin.
| Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ tuyên bố tiến hành Tổng tuyển cử trước thời hạn vào ngày 26/4 tới đây. (Nguồn: Getty Images) |
Thứ hai là vấn đề kinh tế. Trái ngược với tín hiệu chính trị lạc quan, nền kinh tế Thổ Nhĩ Kỳ đang cho thấy dấu hiệu suy thoái nghiêm trọng. Chính quyền Tổng thống Erdogan phải đối mặt với nhiều thách thức như lạm phát, nợ công, thâm hụt tài khoản vãng lai và tình trạng thất nghiệp gia tăng do hạn chế trong chính sách thu hút vốn đầu tư nước ngoài. Người dân Thổ Nhĩ Kỳ đang kỳ vọng AKP có thể cải cách nền kinh tế, thúc đẩy sản xuất và nhu cầu tiêu dùng nội địa, nâng cao xuất khẩu cũng như tăng trưởng GDP.
Thứ ba, đây là cuộc đua của các phe phái đối lập. Sự đa dạng về tư tưởng chính trị là rào cản trong tổ chức bộ máy của Thổ Nhĩ Kỳ. Đảng Nhân dân Cộng hòa (CHP) đối lập của Thổ Nhĩ Kỳ chưa công bố ứng cử viên sẽ đối đầu với Tổng thống Erdogan trong cuộc bầu cử tới đây. Trong khi đó, đại diện Đảng cánh tả İYİ từng được xem là đối thủ đáng gớm của AKP có thể sẽ không tham dự tranh cử vì vấn đề biểu ngữ.
Trong khi đó, với tỷ lệ ủng hộ 10 – 12%, Đảng Dân chủ Nhân dân (HDP) đang phải đối mặt với thách thức và trở ngại pháp lý khi bị cáo buộc liên quan đến phần tử khủng bố thuộc đảng Công nhân người Kurd (PKK) tại Syria. Trước cục diện này, chiến lược của AKP để giành phần thắng trong Tổng tuyến cử sắp tới có thể là sẽ là đánh trực diện vào điểm yếu của các đảng đối lập.
Thứ Tư, AKP sẽ tranh thủ dự luật Bầu cử mới. Theo đó, Hiến pháp cho phép thành lập một liên minh
bầu cử, mở đường cho sự kết hợp giữa AKP và đồng minh theo đường lối dân tộc chủ nghĩa. Tuy nhiên, dự luật này vấp phải sự chỉ trích vì đã trao cho Ủy ban Bầu cử quyền hợp nhất các khu vực bầu cử địa phương, chuyển hòm phiếu tới các khu vực bầu cử khác.
Ngoài ra, lá phiếu bầu sẽ vẫn được chấp nhận dù không có dán tem của Ủy ban Bầu cử địa phương. Động thái được cho là nhằm hợp pháp hóa quyết định đưa ra trong cuộc trưng cầu ý dân hồi năm ngoái, khiến giới chỉ trích Chính phủ và các nhà giám sát bầu cử lo ngại.
Tổng thống Tayyip Erdogan đang tự tin vào một chiến thắng dễ dàng, để có thể đưa ra những quyết sách cần thiết cho đất nước trong thời khắc quyết định, bất chấp những chỉ trích từ phương Tây về một chế độ “độc tài” dưới sự cầm quyền của một “siêu Tổng thống”.