| Cảnh sát tại hiện trường sau vụ tấn công Đại sứ quán Azerbaijan tại Tehran ngày 27/1. (Nguồn: Reuters) |
Báo Thế giới & Việt Nam điểm một số tin quốc tế nổi bật trong ngày.
Nga-Ukraine
* Tổng thống Ukraine kêu gọi thế giới chống lại “sự bàng quan và thù hận”: Phát biểu trực tuyến nhân Ngày tưởng niệm Nạn diệt chủng người Do Thái (Holocaust) 27/1, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky kêu gọi thế giới đoàn kết chống lại “sự bàng quan và thù hận”, gần một năm sau khi xung đột Nga-Ukraine chính thức bùng phát. Nhà lãnh đạo này đã nêu rõ: “Hôm nay, như mọi khi, Ukraine tôn vinh ký ức của hàng triệu nạn nhân trong Holocaust. Chúng tôi hiểu và luôn ghi nhớ rằng sự bàng quan và thù hận sẽ chỉ dẫn đến giết chóc”.
Cùng ngày, phát biểu nhân sự kiện tương tự, Tổng thống Nga Vladimir Putin nhắc lại tuyên bố rằng “những kẻ theo chủ nghĩa Tân Quốc xã” đang hoạt động ở Ukraine: “Quên đi bài học lịch sử sẽ góp phần lặp lại thảm kịch khủng khiếp…. Những người lính của chúng ta đang dũng cảm chiến đấu chống lại tội ác đó”. (AFP)
* Nga: Mỹ có chìa khóa chấm dứt xung đột Ukraine: Ngày 27/1, người phát ngôn Tổng thống Nga Dmitry Peskov nhấn mạnh: “Mỹ có thể nhanh chóng chấm dứt cuộc xung đột này nếu muốn, nhưng thay vào đó, họ lại “bơm vũ khí vào Ukraine”. Trước đây, Moscow cáo buộc Washington đang kéo dài cuộc xung đột này bằng cách cung cấp vũ khí cho Kiev. Trong khi đó, Mỹ cáo buộc Nga khơi mào xung đột và nó chỉ có thể thực sự kết thúc nếu xứ bạch dương rút quân.
Cùng ngày, Nga đã chỉ trích Washington liệt tập đoàn quân sự tư nhân Wagner vào danh sách tổ chức tội phạm xuyên quốc gia, cho rằng Washington đã “quỷ hóa” nhóm này trong nhiều năm mà không có cơ sở nào. Đại sứ quán Nga tại Mỹ nêu: “Với mỗi làn sóng rào cản kinh tế mới, sự kém hiệu quả và vô lý của cách tiếp cận này trở nên rõ ràng hơn”. Theo cơ quan ngoại giao Nga, các doanh nhân và công ty nước ngoài là những đối tượng đầu tiên phải chịu ảnh hưởng từ các trừng phạt mới và khả năng họ tiếp tục làm việc với đối tác Nga “liên tục bị thu hẹp”.
Trước đó, ngày 26/1, Bộ Tài chính Mỹ cho biết họ đang xử phạt hàng chục người và tổ chức liên quan tới hoạt động quân sự của Nga tại Ukraine. Mỹ đã liệt tập đoàn quân sự tư nhân Wagner, hiện đã góp mặt trong xung đột tại Ukraine, là một “tổ chức tội phạm xuyên quốc gia” đứng sau các vi phạm nhân quyền phổ biến. (Reuters)
Nga-Mỹ
* Nga nêu điều kiện để đối thoại với Mỹ về kiểm soát vũ khí: Ngày 27/1, Thứ trưởng Ngoại giao Nga Sergei Ryabkov lưu ý: “Do hành động của Washington, việc kiểm soát vũ khí đã trở thành con tin dẫn đến sự xuống cấp sâu sắc trong quan hệ song phương”. Theo ông, Mỹ đang thúc đẩy cuộc chiến hỗn hợp tổng lực chống lại Nga và muốn Moscow gặp một “thất bại chiến lược”. Do đó, việc triển khai các thỏa thuận mang tính xây dựng, hiệu quả với Washington về kiểm soát vũ khí theo chế độ thông thường là “bất khả thi”. Tuy nhiên, ông khẳng định: “Tất nhiên, điều này không có nghĩa là chúng tôi từ bỏ việc kiểm soát vũ khí...”. (Sputnik)
Đông Nam Á
* Malaysia tái khẳng định chủ quyền đối với bãi Luconia tại Biển Đông: Ngày 27/1, Bộ Quốc phòng Malaysia (MIDEF) đã tuyên bố khẳng định chủ quyền của mình đối với bãi Luconia (Beting Patinggi Ali). Theo đó, MIDEF cho rằng về mặt địa lý, khu vực này cách bờ biển Miri, bang Sarawak 84 hải lý (155 km) và hoàn toàn nằm trong Vùng đặc quyền kinh tế (EEZ) của Malaysia. Bộ này nhấn mạnh chủ quyền quốc gia sẽ tiếp tục được bảo vệ và sẽ luôn là ưu tiên hàng đầu của MIDEF và Lực lượng vũ trang Malaysia (MAF).
Trước đó, ngày 25/11, Bộ trưởng Quốc phòng Malaysia Mohamad Hasan nhấn mạnh, MAF có đủ tài sản, thiết bị để giám sát khu vực tranh chấp quanh bãi cạn này. Theo ông, động thái triển khai khí tài tại vùng biển này là để giám sát sự hiện diện của tàu hải cảnh Trung Quốc trong khu vực. Đồng thời, Bộ trưởng Mohamad Hasan nhấn mạnh việc triển khai khí tài quân sự trong khu vực chồng lấn sẽ giúp Malaysia ngăn chặn các nước khác tuyên bố chủ quyền đối với vùng biển khác mà nước này cũng có tuyên bố chủ quyền. (TTXVN)
Nam Á
* Ngoại trưởng Nga, Pakistan sẽ hội đàm về các vấn đề khu vực và quốc tế: Ngày 27/1, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Nga Maria Zakharova cho biết, Ngoại trưởng Sergei Lavrov sẽ hội đàm với người đồng cấp Pakistan Bilawal Bhutto Zardari tại Moscow vào ngày 30/1. Theo Bộ Ngoại giao Nga, tại cuộc hội đàm, hai bên sẽ thảo luận về quan hệ song phương, các vấn đề khu vực và quốc tế. (Sputnik)
Đông Bắc Á
* Hàn Quốc thúc đẩy “bình thường hóa” quan hệ với Triều Tiên: Ngày 27/1, Bộ Thống nhất Hàn Quốc cho biết Seoul đang thúc đẩy “bình thường hóa” quan hệ liên Triều trong năm nay bằng cách liên lạc “trực tiếp và gián tiếp” với Bình Nhưỡng. Trong bản báo cáo với Tổng thống Hàn Quốc Yoon Suk Yeol, bộ này đã nêu bảy mục tiêu chính về mặt chính sách nhằm cải thiện quan hệ với Triều Tiên, tạo nền tảng quan trọng cho công cuộc thống nhất.
Theo Bộ trưởng Bộ Thống nhất Hàn Quốc Kwon Young Se, nếu đối thoại được khởi động lại, bộ này sẽ ưu tiên thảo luận các vấn đề còn nhiều bất đồng giữa hai bên như các gia đình bị ly tán sau Chiến tranh Triều Tiên (1950-1953) và những người Hàn Quốc bị Triều Tiên bắt giữ. Song ông cho biết Hàn Quốc sẽ không chủ động đề nghị đối thoại với Triều Tiên, dù luôn sẵn sàng nối lại đối thoại.
Bộ Thống nhất Hàn Quốc cũng đang xây dựng một bản kế hoạch trung hạn và dài hạn về thống nhất liên Triều mang tên “Sáng kiến Tương lai về Thống nhất”, hướng tới xây dựng một nền tảng cho quá trình thống nhất hòa bình, dựa trên các giá trị tự do và dân chủ từ Hàn Quốc đề xuất. Sau khi tham khảo ý kiến chuyên gia và công chúng, Seoul dự kiến sẽ công bố các kế hoạch này trong năm nay. (YNA)
* Nga nói gì về trừng phạt của Nhật Bản? Ngày 27/1, người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov tuyên bố: “Trên thực tế, ngay từ đầu, Nhật Bản đã nằm trong danh sách các quốc gia không thân thiện với chúng tôi. Họ tiếp tục đi theo con đường trừng phạt này. Chúng tôi ngày càng thích nghi hơn với cuộc sống chịu sức ép này... những quyết định như vậy làm không phương hại gì chúng tôi”. Theo ông, hậu quả ảnh hưởng tới quan hệ song phương do những biện pháp này là không thể tránh khỏi. Ngoài ra, ông cảnh báo Nga sẽ có động thái đáp trả.
Trước đó cùng ngày, Nhật Bản đã phong tỏa tài sản 22 cá nhân và 3 công ty Nga do xung đột tại Ukraine. Nhật Bản cũng cấm xuất khẩu vaccine, thiết bị y tế, thuốc men, vật liệu, thiết bị hạt nhân và thiết bị phát hiện chất nổ sang Nga. (Sputnik)
Trung Á
* Kyrgyzstan, Uzbekistan chính thức kết thúc phân định biên giới: Ngày 27/1, phát biểu sau cuộc gặp người đồng cấp Uzbekistan Shavkat Mirziyoyev đang thăm Bishkek, Tổng thống Kyrgyzstan Sadyr Japarov nêu rõ: “Kyrgyzstan và Uzbekistan đã hoàn tất phân định biên giới quốc gia và trao đổi văn kiện phê chuẩn hiệp ước biên giới. Vì vậy, chúng tôi đã chấm dứt vấn đề biên giới”. Lưu ý rằng hợp tác với Uzbekistan là một trong những ưu tiên trong chính sách đối ngoại của Kyrgyzstan, ông cũng nhấn mạnh: “Hôm nay chúng tôi cũng đã ký tuyên bố về quan hệ đối tác chiến lược toàn diện giữa Kyrgyzstan và Uzbekistan”.
Tháng 11/2022, lãnh đạo hai nước Kyrgyzstan và Uzbekistan đã ký ban hành luật phê chuẩn thỏa thuận giữa hai bên về biên giới chung và quản lý tài nguyên nước trong hồ chứa Kempir Abad tranh chấp (Uzbekistan gọi là hồ chứa Andijon). (Sputnik)
Châu Âu
* Tổng thống Áo tuyên thệ nhậm chức nhiệm kỳ thứ hai: Ngày 26/1, Tổng thống Áo Alexander Van der Bellen đã tuyên thệ nhậm chức, bắt đầu nhiệm kỳ sáu năm lần thứ hai. Trong phát biểu nhậm chức tại Quốc hội, ông Van der Bellen cam kết sẽ hoàn thành nghĩa vụ với tất cả sự hiểu biết và niềm tin. Thủ tướng Áo Karl Nehammer sau đó đã chúc mừng ông Van der Bellen trên mạng xã hội, đồng thời bày tỏ mong muốn “tiếp tục hợp tác tốt” với tổng thống. Trước đó, ông Van der Bellen đã giữ chức tổng thống Áo từ năm 2017. Trong cuộc bầu cử tổng thống vào tháng 10/2022, chính trị gia này đã giành chiến thắng với 56,7% phiếu bầu.
Theo truyền thống, Tổng thống Áo đóng vai trò nghi lễ. Tuy nhiên, theo hiến pháp, tổng thống có quyền giải tán Hội đồng Quốc gia (hạ viện thuộc quốc hội). (TTXVN)
Châu Mỹ
* Mỹ triệt phá nhóm tin tặc Hive: Ngày 26/1, Cục Điều tra Liên bang Mỹ (FBI) thông báo đã bí mật tấn công và triệt phá nhóm tin tặc Hive, chặn đứng âm mưu sử dụng mã độc đòi tiền chuộc trên 130 triệu USD nhằm vào hơn 300 nạn nhân.
Tại họp báo, Bộ trưởng Tư pháp Mỹ Merrick Garland, Giám đốc FBI Christopher Wray và Thứ trưởng Bộ Tư pháp Lisa Monaco cho biết, các chuyên gia công nghệ thông tin của chính phủ đã bí mật thâm nhập vào hệ thống của Hive kể từ tháng 7/2022. Nhà chức trách đã theo dõi chi tiết hoạt động của nhóm, thu thập các khóa kỹ thuật số mà chúng sử dụng để truy cập dữ liệu của các tổ chức mục tiêu. Nhờ vậy, cơ quan chức năng có thể kịp thời cảnh báo trước cho các nạn nhân để họ có thể thực hiện các biện pháp bảo vệ hệ thống, trước khi nhóm Hive yêu cầu nộp tiền chuộc. Bộ trưởng Garland cho biết công tác điều tra vẫn đang diễn ra.
Trước đó, sáng cùng ngày, trang web của Hive đã bị đánh sập và chỉ hiển thị thông báo với nội dung FBI đã tịch thu trang web này trong chiến dịch phối hợp thực thi pháp luật nhằm ngăn chặn nhóm tin tặc Hive sử dụng mã độc tống tiền. Bên cạnh đó, Cảnh sát Hình sự Liên bang Đức và Đơn vị Tội phạm công nghệ cao quốc gia của Hà Lan cũng đã thu giữ các máy chủ của Hive. Ủy viên cảnh sát Đức Udo Vogel và các công tố viên bang Baden-Wuerttemberg nhấn mạnh hợp tác sâu rộng xuyên biên giới và châu lục là chìa khóa để ngăn chặn hiệu quả tội phạm mạng nghiêm trọng.
Hive là nhóm chuyên sử dụng mã độc để đòi tiền chuộc. Nhà nghiên cứu Brett Callow của Emsisoft (New Zealand) đánh giá đây là một trong những nhóm tội phạm mạng hoạt động mạnh nhất. Vụ án triệt phá nhóm tin tặc Hive khác với một số vụ mà Bộ Tư pháp Mỹ đã công bố những năm gần đây, như vụ tấn công mạng năm 2021 nhằm vào Colonial Pipeline - công ty vận hành đường ống dẫn nhiên liệu lớn nhất của Mỹ. Khi đó, Bộ Tư pháp Mỹ đã thu giữ khoảng 2,3 triệu USD tiền chuộc ở dạng tiền điện tử sau khi công ty này trả tiền cho tin tặc. Trong vụ việc lần này, nhà chức trách đã kịp thời cảnh báo trước khi Hive đòi tiền chuộc.
Theo Bộ Tư pháp Mỹ, những năm qua, Hive đã tấn công hơn 1.500 nạn nhân tại 80 quốc gia trên thế giới và thu về số tiền chuộc trị giá hơn 100 triệu USD. (Reuters/TTXVN)
Trung Đông-Châu Phi
* Giám đốc CIA đến Israel và Bờ Tây: Trang Walla (Israel) dẫn hai nguồn tin cho biết Giám đốc Cơ quan Tình báo Trung ương Mỹ (CIA) William Burns đang có chuyến thăm, làm việc tại Israel và sẽ sang Palestine để thảo luận với giới lãnh đạo hai bên trong việc tìm kiếm giải pháp hạ nhiệt căng thẳng. Chuyến thăm diễn ra vào đúng thời điểm làn sóng bạo lực giữa lực lượng an ninh Israel và người dân Bờ Tây lên cao trao, khi 9 người Palestine thiệt mạng chỉ trong một ngày.
Đêm 26/1, lực lượng Hamas cũng phóng tên lửa vào miền Nam Israel. Không quân Israel đã không kích trả đũa. Cùng ngày, Chính quyền Palestine (PA) thông báo ngừng hợp tác an ninh với Israel để phản đối bạo lực leo thang. Theo Walla, Giám đốc CIA sẽ gặp lãnh đạo hai bên để thuyết phục nối lại hợp tác. (TTXVN)
* Azerbaijan lên tiếng về vụ tấn công đại sứ quán tại Iran: Ngày 27/1, viết trên Twitter, Tổng thống Azerbaijan Ilham Aliyev nhấn mạnh: “Tôi cực lực lên án hành động khủng bố xảy ra tại Đại sứ quán Azerbaijan ở Tehran”.
Bộ Ngoại giao Azerbaijan cho rằng “chiến dịch bài Azerbaijan” ở Iran là một phần nguyên nhân của vụ tấn công ngày 27/1. Bộ này chỉ trích Tehran phớt lờ lời kêu gọi của Baku về tăng cường an ninh tại cơ quan đại diện ngoại giao: “Đáng tiếc, hành động khủng bố đẫm máu mới nhất này cho thấy hậu quả nghiêm trọng của việc không quan tâm cần thiết đến những lời kêu gọi liên tục của chúng tôi về vấn đề này”.
Trước đó, Bộ Ngoại giao Azerbaijan thông báo một nhân viên an ninh đã thiệt mạng và hai người khác bị thương khi một kẻ vũ trang nổ súng vào Đại sứ quán nước này ở Iran. Bộ này tuyên bố sẽ sơ tán nhân viên đại sứ quán ở Tehran. (Reuters)