| Tòa nhà Bộ Tài chính Mỹ. (Nguồn: Getty) |
Trong cuộc chạy đua tranh cử Tổng thống Mỹ, ông Trump liên tục cáo buộc đảng Dân chủ và cựu Tổng thống Barack Obama làm gia tăng nợ công. Tuy nhiên, sau khi bước chân vào Nhà Trắng, ông trùm bất động sản càng khiến tình hình thêm trầm trọng.
Trong gần 3 năm qua, Mỹ đã phát hành trái phiếu trị giá 3,2 nghìn tỷ USD và nợ công cho mỗi công dân, bao gồm cả người già và trẻ sơ sinh, tăng thêm 9.000 USD. Một trong những lý do chính gây ra điều này được các nhà kinh tế nhìn nhận là sự gia tăng mạnh mẽ chi tiêu xã hội, trong đó có lương hưu của thế hệ baby boom (hiện tượng sinh đẻ tăng đột biến vào giữa thế kỷ trước).
Chính phủ Mỹ đã tự dồn mình vào góc tường do các khoản vay để chi tiêu cho các khoản thanh toán xã hội như chi tiêu ngân sách cho việc phục vụ nợ công ở mức 600 tỷ USD. Con số này nhiều hơn phân bổ cho giáo dục, giao thông, xây dựng nhà ở và nông nghiệp cộng lại. Vào cuối tháng 10, Bộ trưởng Tài chính Mỹ Stephen Mnuchin tuyên bố, thâm hụt ngân sách đã gần đạt tới 1.000 tỷ USD, tăng 20% so với tài khóa 2018.
Các chuyên gia cho rằng, cả Tổng thống Obama và Tổng thống Trump đều đạt được hiệu quả kinh tế ngược. Trong 12 năm qua, mỗi USD tăng trưởng Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) đã khiến Washington phải trả 1,85 USD nợ công. Nếu bây giờ gánh nặng nợ lên tới gần 80% GDP và theo tính toán của Quốc hội, sẽ tăng lên 92% vào năm 2029, thì đến giữa thế kỷ này sẽ gấp 1,5 lần so với sản lượng trong một năm ở nước này.
Người ta thường nói rằng, Washington bất cứ lúc nào cũng có thể giảm nợ công về 0 chỉ bằng cách in đủ số USD. Chính ông Trump cũng nghĩ như vậy và được biết một năm trước, ông đã thảo luận về lựa chọn này với Giám đốc Hội đồng Kinh tế Quốc gia, chủ ngân hàng đầu tư Gary Cohn. Nhà báo Bob Woodward, nhân chứng cuộc trò chuyện đó, cho hay, ông Cohn đã bị sốc khi ông Trump không hiểu những điều đơn giản nhất.
Sau đó, Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) đã phát hành thêm 23.000 tỷ USD đưa vào lưu thông tự do và để trả cho các chủ sở hữu trái phiếu. Nhưng siêu lạm phát không thể tránh khỏi, điều này sẽ phá hủy tất cả các khoản tiết kiệm của công dân và việc nhập khẩu hàng hóa trở nên bất lợi. Tuy nhiên, chính quyền Mỹ dường như không có lựa chọn nào khác, vì nhu cầu trái phiếu đang giảm xuống nhanh chóng.
Các ngân hàng trung ương Trung Quốc, Ấn Độ, Nga, Thổ Nhĩ Kỳ và một số nước châu Âu đã loại bỏ trái phiếu Mỹ và chuyển tiền vào các loại tài sản dễ thanh khoản hơn. Việc bán hết trái phiếu kho bạc gây ra cái gọi là hiện tượng đảo ngược: lợi suất của chứng khoán ngắn hạn trở nên cao hơn so với các khoản dài hạn, như trong cuộc khủng hoảng toàn cầu năm 2008. Hầu hết các nhà kinh tế coi đây là một dấu hiệu chắc chắn của một cuộc suy thoái sắp xảy ra, mà tất cả những ai không nhanh tay đổi chứng khoán nợ của Mỹ lấy vàng đang lên giá mạnh, sẽ bị ảnh hưởng.
Để ngăn chặn vỡ nợ, FED buộc phải khởi động lại chương trình "nới lỏng định lượng". Đầu tháng 10, Chủ tịch FED Jerome Powell tuyên bố, ít nhất là đến cuối quý II/2020, nhà nước sẽ mua trái phiếu kho bạc ngắn hạn từ thị trường. Tổng cộng, 510 tỷ USD sẽ được chi ra cho hoạt động "kỹ thuật" này.