| Đại tá Nguyễn Văn Khả (ở giữa, hàng đứng) chụp ảnh cùng các cán bộ, sĩ quan tại Trại Davis. |
Trong suốt 14 năm dài thực hiện nhiệm vụ công tác tại miền Nam (1964–1978), Đại tá Nguyễn Văn Khả gắn bó đặc biệt với Trại Davis. Không ít người khi tiếp xúc với vị Đại tá nay đã 86 tuổi này luôn đặt cho ông một câu hỏi, “Tại sao trong hoàn cảnh khó khăn, gặp nhiều trở ngại và gian nguy đến vậy, hai Đoàn đại biểu quân sự của ta vẫn chững chạc, đàng hoàng đấu tranh với tinh thần lạc quan cách mạng cho đến tận ngày thắng lợi?”.
Và ông đều phấn chấn trả lời rằng: “Kẻ thù âm mưu làm cho mọi hoạt động của Liên hợp quân sự bị tê liệt nhưng tất cả chúng tôi từ vị chỉ huy cao nhất đến các chiến sĩ đều rất vững vàng và kiên định đấu tranh. Sự tỉnh táo, tinh tường, nhạy bén trong cán bộ, chiến sĩ ở Trại Davis là rất cao”.
Mũi tiến công thứ sáu
Trại Davis những ngày cuối tháng Tư nằm ở giữa vùng địch. Đây cũng là một mặt trận sôi sục và nóng bỏng diễn ra giữa sào huyệt của kẻ thù với thử thách hết sức nghiêm khắc. Đại tá Nguyễn Văn Khả nhớ rõ, Đại tướng Võ Nguyên Giáp lúc này có điện vào nhắc nhở khoảng 300 cán bộ, chiến sĩ ở Trại Davis phải rất cảnh giác, đề phòng những thủ đoạn tàn bạo của kẻ thù. Thời điểm này, cấp trên còn có dự kiến sẽ cho một đơn vị đặc công vào giúp đưa lực lượng ra ngoài, chỉ để một vài cán bộ và anh em vệ binh ở lại. Tuy nhiên, tại cuộc họp 15/4/1975, Đảng ủy hai Đoàn đại biểu quân sự đã quyết tâm trụ lại để xây dựng Trại Davis trở thành một trận địa vững chắc ngay trong lòng địch và chiến đấu bằng ý chí, sự sáng tạo. Rõ ràng quân địch đã có ý định đánh vào Trại Davis bởi sau khi giải phóng, khi vào khu Tổng tham mưu của ngụy quân Sài Gòn, phía ta đã thấy trên bàn của Đại tướng Cao Văn Viên - Tổng tham mưu trưởng ngụy Sài Gòn có văn bản ghi rằng “Nếu có một tiếng súng nổ từ Trại Davis bắn ra thì lập tức tiêu diệt”.
|
Đại tá Nguyễn Văn Khả sinh năm 1929. Ông giữ chức Trưởng ban bảo vệ an ninh kiêm Phó Tiểu ban trao trả của Đoàn Đại biểu Chính phủ Cách mạng lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam. Hiện ông là Trưởng Ban liên lạc Cựu chiến binh Ban Liên hợp quân sự - Trại Davis khu vực phía Bắc. |
Ông Nguyễn Văn Khả kể lại, gần sáng ngày 29/4, pháo binh ta từ phía Đông Bắc đã bắn vào sân bay Tân Sơn Nhất. Một số quả đạn tản mát sang khu vực Trại Davis đã làm cho hai binh sĩ hy sinh và năm binh sĩ bị thương. Rất bình tĩnh và tỉnh táo, Đoàn ta đã không báo với cấp trên để các chiến sĩ pháo binh ta không ảnh hưởng đến tâm lý. Đoàn vẫn liên lạc vô tuyến điện đều đặn về Hà Nội, Lộc Ninh và các sĩ quan liên lạc vẫn làm nhiệm vụ trực ở cổng Trại. Sáng ngày 30/4, pháo binh ta tiếp tục có đợt bắn cấp tập mạnh hơn để yểm trợ cho các đơn vị quân ta tổng công kích vào Sài Gòn. Một số quả rơi vào Trại Davis nhưng may mắn không gây ra bất kỳ thương vong nào khác.
Sau chiến thắng của toàn quân ta, chiều ngày 30/4, nhiều phóng viên chiến trường đã đến Trại Davis nhờ chuyển các bản tin nóng về cơ quan của họ. Các nhà báo quốc tế cũng ghé Trại Davis nhờ thông tin chiến thắng về mọi nơi trên khắp thế giới.
Điều mà các cán bộ, chiến sĩ Trại Davis cảm thấy tự hào nhất là trong cuộc gặp gỡ thân tình vào ngày 2/5, Thượng tướng Trần Văn Trà tuyên bố rằng: “Bộ chỉ huy Chiến dịch Hồ Chí Minh công nhận Đoàn đại biểu quân sự trong Ban liên hợp quân sự ở Trại Davis là đơn vị trực tiếp tham gia chiến dịch Hồ Chí Minh. Qua hoạt động thực tiễn của Đoàn bên cạnh năm mũi tiến công quân sự vào Sài Gòn, Đoàn xứng đáng được coi là mũi tiến công thứ sáu – mũi tấn công ngoại giao quân sự, một nét hết sức độc đáo và đặc sắc của cuộc chiến tranh nhân dân Việt Nam”.
Những thời khắc đặc biệt
Có một khoảnh khắc mà Đại tá Nguyễn Văn Khả cùng những người đồng chí của mình không thể nào quên, đó là lúc 9h30 sáng 30/4 khi lá cờ cách mạng đã được treo ở tháp nước cao nhất Trại Davis. Đây là một trong những lá cờ giải phóng đầu tiên được kéo lên trên bầu trời Sài Gòn có tác dụng giúp quân ta biết hướng tiến công và góp phần làm cho quân địch nhụt chí buông súng đầu hàng. Hình ảnh này rất đẹp bởi nó xuất hiện vào những giờ phút kết thúc chiến tranh và cũng là những giờ phút kết thúc nhiệm vụ đấu tranh ngoại giao quân sự của hai Đoàn đại biểu quân sự Chính phủ Việt Nam dân chủ công hòa và Chính phủ Cách mạng lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam.
Tuy nhiên, hai thời khắc đặc biệt nhất mà hai Đoàn đại biểu quân sự được tận mắt chứng kiến là hai sự kiện quan trọng của đất nước: “Mỹ cút” (vào ngày 29/3/1973) và “ngụy nhào” (vào ngày 30/4/1975). Họ đã cùng toàn dân chiến đấu cho đến những giây phút cuối cùng với tư cách là đơn vị mũi nhọn trực tiếp đấu tranh công khai trên cơ sở pháp lý của Hiệp định Paris với Mỹ - ngụy. Đại tá Nguyễn Văn Khả cho biết, hai Đoàn đại biểu quân sự đã hoàn thành xuất sắc bốn nhiệm vụ quan trọng trong những ngày cuối cùng: Nhiệm vụ kiên trì nói lên đường lối của ta là thi hành đúng đắn Hiệp định Paris, đồng thời buộc đối phương cũng phải thi hành; Nhiệm vụ nghi binh chiến lược làm cho đối phương không đoán được ý đồ và kế hoạch chiến lược của ta; Nhiệm vụ tình báo chiến lược, tình báo kỹ thuật và quan sát tại chỗ; Nhiệm vụ chuẩn bị chiến đấu, bảo toàn lực lượng khi cần chiến đấu có thể giữ trại được ít nhất ba ngày để đợi Quân giải phóng đến.
Có thể nói, việc quyết tâm ở lại chiến đấu đã mang đến cho các cán bộ, chiến sĩ ở Trại Davis phần thưởng quý giá – chính là thời khắc tuyệt vời của Ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước. Trong số họ, có người đã ra đi, có người tuy tuổi cao, sức yếu nhưng đến nay khi có cơ hội gặp gỡ, họ vẫn cùng nhau ngồi lại say sưa với kỷ niệm cũ. Đại tá Nguyễn Văn Khả tâm sự, nhiều anh em nói với ông rằng, “vào miền Nam chiến đấu gian nguy, căng thẳng thật nhưng lại là những ngày tháng đẹp nhất của cuộc đời đấu tranh cách mạng”.
Trại Davis là trụ sở của Ban Liên hợp quân sự bốn bên trung ương, sau đó là trụ sở Ban Liên hợp quân sự hai bên trung ương và là nơi đóng quân của hai Đoàn đại biểu quân sự Chính phủ Việt Nam Dân chủ cộng hòa và Chính phủ Cách mạng lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam từ ngày 28/1/1973 - 30/4/1975. Nơi đây, nguyên là một trại lính của quân đội Mỹ, nằm gần sát phía tây nam sân bay Tân Sơn Nhất, nay thuộc phường 4, quận Tân Bình, TP. Hồ Chí Minh, được đặt theo tên James Thomas Davis, một người lính thuộc Tổ viễn thám số 3, Lục quân Mỹ, tử trận ngày 22/12/1961 ở Đức Hòa - Hậu Nghĩa (thuộc tỉnh Long An ngày nay).
TRỌNG VŨ