Trải nghiệm văn hóa truyền thống đặc biệt của Nhật Bản

Kimono - quốc phục độc đáo của người Nhật

Mỗi đất nước, mỗi dân tộc lại có một trang phục truyền thống riêng. Nếu nhắc đến áo dài, thế giới nghĩ về hình ảnh đằm thắm và thướt tha của người phụ nữ Việt Nam. Khi nói đến Kimono, mỗi chúng ta sẽ không thể không nghĩ về xứ Phù Tang với hình ảnh người phụ nữ Nhật Bản đẹp, kiêu sa dưới những cánh hoa anh đào mỏng manh.

Với bề dày lịch sử, văn hóa đặc sắc và độc đáo của dân tộc, người dân Nhật Bản biết cách gìn giữ, dung hòa và phát huy những nét đẹp truyền thống trong sự phát triển chung ấy, đặc biệt là hình ảnh về bộ quốc phục Kimono. Có lẽ vì thế, chiếc Kimono của Nhật Bản thực sự đã tạo nên một câu chuyện thú vị bởi kiểu dáng độc đáo, cách mặc và quá trình để làm nên một bộ Kimono khá cầu kỳ.

Mỗi bộ Kimono đều được làm thủ công và mang tính đơn chiếc. Đó là một tác phẩm nghệ thuật công phu, tỉ mẩn từ khâu chọn vải, kết hợp màu sắc, trang trí hoa văn và lựa chọn các phụ kiện đi cùng. Thiết kế của bộ Kimono vô cùng đặc biệt và độc đáo với 8 mảnh ghép với nhau và cho phép điều chỉnh kích thước phù hợp với người mặc. Chính vì vậy, đôi khi một bộ Kimono sẽ gắn bó với chủ nhân của nó suốt cả cuộc đời.

Du nhập vào Nhật Bản vào khoảng đầu thế kỷ thứ 7, thời đại trị vì của vua Heian dưới dạng những bộ đồ lót, nhưng phải đến khi người Nhật chắt lọc được những tinh túy, sáng tạo nó thành một kiểu riêng, đẹp và cầu kỳ hơn rất nhiều thì Kimono mới chính thức được đón nhận và phát triển nhanh chóng trở thành trang phục truyền thống của người Nhật.

Trải qua nhiều thời kì hình thành và phát triển với hình ảnh ban đầu là cánh tay áo xẻ, chạm dài tới đất, thân áo nhiều lớp màu sắc khác nhau được phối hợp một cách tinh tế và thường chỉ xuất hiện trong các dịp lễ long trọng của giới thượng lưu. Nhưng vào thời kỳ Kamamura (1192 - 1333) và Muromachi (1338 - 1573), Kimono trở thành trang phục thường ngày và ngày càng phổ biến trong thời đời sống thường ngày của người dân Nhật Bản cho cả nam và nữ giới. Đến thời Edo (1603 - 1868), chiếc thắt lưng Obi ra đời, Kimono đã có những thay đổi lớn gọn gàng hơn, thẩm mỹ cao hơn và tôn thêm dáng vẻ của bộ trang phục cũng như những người mặc nó.

Xưa kia, cả đàn ông và phụ nữ đều sử dụng Kimono như trang phục hàng ngày. Nhưng ngày nay, thường chỉ có phụ nữ Nhật mặc Kimono như nghi phục chính thức, còn hình ảnh người đàn ông Nhật Bản mặc Kimono thường chỉ thấy trong các đám cưới hoặc các dịp lễ truyền thống khác.

Có lẽ, chính vì những sự hình thành và phát triển đó, Kimono trở thành trang phục truyền thống đặc biệt của người Nhật và bởi lịch sử đất nước, lịch sử mỗi dòng họ cũng có thể đọc được qua chiếc huy hiệu gia tộc thêu trên mỗi chiếc áo Kimono, giúp nó thêm lý do để trở thành một báu vật gia truyền.

Nghệ thuật trà đạo gắn liền cùng Kimono truyền thống

Nổi tiếng với những truyền thống nghệ thuật lâu đời, nghệ thuật trà đạo Nhật Bản được biết đến như “chiếc hộp văn hóa truyền thống của Nhật Bản” bởi sự xuất hiện của gốm sứ, tranh khảm, tre trúc trong trà cụ, nghệ thuật ẩm thực trong những chiếc bánh Wagashi được dùng khi uống trà và cả những giá trị văn hóa trong không gian trà thất. Đặc biệt, chiếc Kimono truyền thống trong mỗi tiệc trà đã tạo nên một nét văn hóa rất riêng cho nghệ thuật trà đạo Nhật Bản.

Trà đạo được biết đến là một thú tiêu khiển thẩm mỹ độc đáo của Nhật Bản. Khoảng năm 1214, Matcha xuất hiện lần đầu tiên khi nhà sư Yousai mang văn hóa bột trà đang thịnh hành ở Trung Quốc về Nhật kết hợp cùng tính Thiền trong Phật giáo. Điều kỳ lạ là cả sau khi đã “hết thời” ở Trung Quốc thì bột Matcha vẫn tiếp tục phát triển ở Nhật. Từ  nửa cuối thế kỷ 16, một số quy tắc của một buổi tiệc trà đã được quy định bởi giới võ sĩ, giai cấp thống trị xã hội Nhật Bản lúc bấy giờ. Nhà sư Sen no Rikyu (1522-1591), một trong những thương gia giàu có nhất thời đó đã kế thừa, sáng lập và hoàn thiện lễ nghi của một buổi tiệc trà.

Theo truyền thống, một buổi thưởng thức trà sẽ có những quy định đặc biệt như về các nghi lễ trước, trong và sau khi thưởng thức trà. Điều đặc biệt, chủ nhà và những vị khách tham gia tiệc trà đều phải mặc trang phục Kimono truyền thống.

Đối với chủ nhà, sau khi mời khách đến tham dự tiệc trà, tại ngưỡng cửa đón khách, chủ nhà sẽ mặc chiếc Tsukesage - một trong 8 loại Kimono truyền thống mà người Nhật thường mặc đón tiếp khách một cách nhẹ nhàng, lịch sự. Tsukesage thường được người Nhật mặc vào các buổi tiệc trà đạo, cắm hoa và đám cưới của bạn bè. Áo sẽ được trang trí bằng những hoa văn chạy dọc theo thân và lưng áo rồi gặp nhau ở đỉnh vai.

Trong trang phục Kimono truyền thống, tiệc trà sẽ được bắt đầu với những nghi thức đặc biệt như vệ sinh cá nhân, bài trí phòng trà, thanh tẩy dụng cụ, pha trà, thưởng thức trà... Mỗi  tiệc trà lớn thường kéo dài hơn 4 tiếng đồng hồ và khách sẽ được phục vụ những chiếc bánh ngọt xinh xắn có hình dạng và màu sắc tùy theo dịp lễ, hay mùa trong khi đợi chủ nhà pha trà.

Tuy nhiên, hiện nay, người Nhật thay đổi cách ăn mặc, cũng như do cuộc sống bận rộn, nên những người tham dự trà đạo có thể mặc trang phục bình thường, nhưng chủ nhà vẫn mặc áo Kimono để thể hiện nét truyền thống ấy. 

Với người Nhật, trà đạo là một hình thức uống trà để giải trí trong một bầu không gian tĩnh lặng, mà cả người chủ lẫn khách đều hướng đến sự thư giãn tinh thần và sự hòa hợp với thiên nhiên. Tinh thần của trà đạo được biết đến qua bốn chữ “Hòa, kính, thanh, tịch”. Qua nghi lễ của một buổi tiệc trà cũng như ý nghĩa, nét đặc sắc của trà đạo Nhật Bản, chúng ta có thể nhận biết thêm một số nét đặc trưng của nền văn hóa Nhật Bản cũng như tính cách của họ.