| Các trường mầm non tư thục Trung Quốc đang bị ảnh hưởng rõ rệt bởi cuộc khủng hoảng nhân khẩu học. (Nguồn: Tân Hoa xã) |
Năm năm trước, khi anh Liu Dewei quyết định mở trường mầm non Beilei ở Rongxian, một quận có 656.000 dân ở khu tự trị Quảng Tây, miền Nam Trung Quốc, anh có 140 học sinh theo học. Tuy nhiên, đến năm 2020, con số này đã giảm xuống chỉ còn khoảng 30 em.
Ban đầu, anh Liu nghĩ rằng có thể do tác động của dịch bệnh Covid-19 và các lệnh phong tỏa. Nhưng ngay cả sau khi Trung Quốc quay trở lại trạng thái bình thường mới, dỡ bỏ các biện pháp hạn chế đi lại thì tình hình vẫn không mấy khả quan.
“Thực tế là không có thêm trẻ em”, anh Liu chia sẻ. Anh đã đầu tư số vốn lên tới vài triệu NDT để mở trường nhưng đến thời điểm hiện tại vẫn chưa thể hòa vốn. Đối mặt với tình trạng ngày càng khó khăn về tài chính, anh Liu đang cân nhắc đóng cửa trường học. “Thật quá khó khăn trong bối cảnh này”, anh Liu buồn bã chia sẻ.
Các trường mẫu giáo tư thục tại nhiều địa phương của Trung Quốc, chiếm hơn một nửa bậc học mầm non trên cả nước đang phải vật lộn với cuộc khủng hoảng về sĩ số khi số lượng tuyển sinh thấp đáng kể do tỷ lệ sinh ngày càng suy giảm.
Số trẻ sơ sinh ở Trung Quốc giảm gần một nửa từ 18,8 triệu năm 2016 xuống còn 9,5 triệu vào năm 2022, mức thấp nhất kể từ năm 1949, theo dữ liệu của cơ quan thống kê.
Số lượng trường mẫu giáo tư thục và số lượng tuyển sinh của các trường vì thế cũng giảm năm thứ hai liên tiếp vào 2021, theo số liệu thống kê do Bộ Giáo dục công bố.
Phải tự chủ hoàn toàn và đối mặt với sự giám sát chặt chẽ hơn từ phía chính quyền, các doanh nghiệp giáo dục tư nhân đang ở tuyến đầu của cuộc khủng hoảng nhân khẩu học ở Trung Quốc. Ngay cả ở những đô thị đông dân nhất của Trung Quốc, nhiều trường mẫu giáo tư nhân cũng bị ảnh hưởng.
Lucy Wang, một bà mẹ hai con sống tại Thượng Hải cho biết, cô đã nhận thấy sự thu hẹp về số lượng học sinh đăng ký nơi trường mẫu giáo của con mình.
“Có khoảng bảy lớp học khi con trai tôi nhập học vào năm 2015, đến năm 2021 khi em gái của bé theo học, trường chỉ còn bốn lớp và sĩ số lớp học cũng bị thu hẹp lại”, cô nói.
Ước tính khoảng 30-50% trường mẫu giáo tư thục sẽ ngừng hoạt động vào năm 2030, do số lượng học sinh giảm, theo một báo cáo được đưa ra vào năm ngoái bởi Viện Nghiên cứu Giáo dục Sunglory, có trụ sở tại Bắc Kinh.
Giáo sư Yuan Xin, chuyên gia nhân khẩu học tại Trường Kinh tế Đại học Nam Khai, cho biết bất chấp những thay đổi chính sách nhằm khuyến khích sinh con trong vài năm qua, việc đảo ngược xu hướng này sẽ rất khó khăn.
Trung Quốc đã bãi bỏ chính sách một con gây tranh cãi vào năm 2016, trước khi tiếp tục nới lỏng giới hạn cho phép một gia đình có thể có ba con vào năm 2021.
Chính quyền địa phương đã đưa ra một loạt ưu đãi cho các cặp vợ chồng, bao gồm kéo dài thời gian nghỉ thai sản và nghỉ sinh con cũng như thưởng tiền mặt cho các gia đình có con thứ hai hoặc thứ ba.
Tuy nhiên, Yuan cho biết các yếu tố bao gồm chi phí nuôi con ngày càng tăng, giá nhà ở quá cao, trình độ học thức cùng tư tưởng "tự giải phóng mình" của người phụ nữ ngày càng cao... tất cả đều dẫn đến tỷ lệ sinh thấp hơn.
Và các trường mầm non tư thục và giáo dục tư nhân đang phải chịu hệ lụy trực tiếp từ thực trạng này.
Ông Xiong Bingqi, Giám đốc Viện Nghiên cứu Giáo dục thế kỷ XXI, cảnh báo rằng việc đóng cửa các trường mẫu giáo trên quy mô lớn sẽ là điều không thể tránh khỏi nếu tỷ lệ giáo viên-học sinh không thay đổi và số phận tương tự cuối cùng có thể xảy ra với các trường học và cao đẳng.
| Giáo dục tư nhân đang "lâm nguy" khi số lượng học sinh giảm dần theo thời gian. (Nguồn: Tân Hoa xã) |
Dù vậy, theo ông Xiong, nếu tận dụng tốt bối cảnh này, biến nguy thành cơ thì có thể nâng cao chất lượng bậc mầm non và giáo dục tư nhân. Hiện tỷ lệ giáo viên-học sinh của Trung Quốc là 1/15, thấp hơn so với các nước phát triển, thường nằm trong khoảng từ 1/10 đến 1/5.
“Nhiều trường đại học có lớp học đông đúc, 100 hoặc 200 sinh viên trong một lớp, đây là một trong những vấn đề nan giải đằng sau chất lượng giảng dạy thấp mà chúng tôi từng phàn nàn” ông nói.
Và để thực hiện được điều này, ông Xiong cho rằng, chính phủ Trung Quốc phải tăng hỗ trợ tài chính cho tất cả các trường học bậc mầm non.
Cô Yan Suyan, Hiệu trưởng một trường mẫu giáo thực nghiệm Huana tại Baoding, tỉnh Hà Bắc cũng thống nhất cho rằng tỷ lệ sinh giảm cũng đồng nghĩa với cơ hội cho các dịch vụ mầm non tốt hơn.
“Toàn bộ lĩnh vực này đang bị ảnh hưởng bởi việc giảm số lượng tuyển sinh. Một số lượng lớn trường mẫu giáo sẽ biến mất sau 3 hoặc 5 năm nữa, và những ai muốn tồn tại phải nâng cao khả năng cạnh tranh của mình”, cô Yan đề xuất.
Tuy vậy, đối với Liu, chủ trường mẫu giáo đến từ Quảng Tây, ưu tiên hiện tại của anh là kiểm soát chi phí.
“Bây giờ tôi không dám mua thêm bất kỳ thiết bị nào nữa. Tôi sẽ đóng cửa trường nếu tình hình không được cải thiện trong năm nay”, anh Liu cho hay.