Tọa đàm về tác động của Brexit trong quan hệ quốc tế và kinh tế thế giới

TIN LIÊN QUAN
	Bi quan… hậu Brexit
	EU hối thúc tân Thủ tướng Anh khởi động đàm phán Brexit

Vấn đề Brexit được đưa ra phân tích và nhận định bởi các diễn giả “gạo cội” ở cả lĩnh vực chính trị, ngoại giao, kinh tế thế giới như ông Lê Dũng, Vụ trưởng Vụ châu Âu, Bộ Ngoại giao; TS. Đỗ Sơn Hải, Phó Vụ trưởng, Trưởng Khoa Chính trị Quốc tế, Học viện Ngoại giao và TS. Nguyễn Đức Thành, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Kinh tế và Chính sách (VEPR). Các cán bộ, nhân viên ngoại giao tham dự cuộc tọa đàm đã có dịp hiểu biết hơn về một vấn đề đang nổi lên, tác động tới nhiều khía cạnh trong đời sống quan hệ quốc tế và kinh tế toàn cầu.

Với những góc nhìn khác nhau, mỗi diễn giả đều đưa ra quan điểm và lập luận trong vai trò của riêng mình khi là một nhà ngoại giao, nhà nghiên cứu chính trị - quan hệ quốc tế hay một nhà kinh tế học. Từ đó, hiện tượng Brexit (Anh rời Liên minh châu Âu - EU) được đưa ra “mổ xẻ” theo nhiều góc cạnh.

Việt Nam còn cách xa “con sóng” Brexit

Tại toạ đàm, các diễn giả đều chia sẻ quan điểm về tác động của Brexit tới Việt Nam không nhiều, chủ yếu là gián tiếp và ngắn hạn, do quan hệ thương mại Việt Nam - Anh không lớn cả về lĩnh vực thương mại xuất nhập khẩu, đầu tư, lĩnh vực đầu tư. Cụ thể, xuất khẩu sang Anh chỉ chiếm chưa tới 3%, nhập khẩu chiếm 0.4% tổng lượng xuất nhập khẩu của Việt Nam với thế giới. Tính tới tháng 6 năm nay, Anh chỉ có 266 dự án với vốn 3,6 tỷ USD vào Việt Nam (chiếm 1,2 % tổng FDI vào Việt Nam).

toa dam ve tac dong cua brexit trong quan he quoc te va kinh te the gioi

Nội dung thú vị và hấp dẫn của Toạ đàm thu hút nhiều cán bộ nhân viên trong ngành Ngoại giao. (Ảnh: Minh Châu/TGVN)

Theo đó, các quan hệ đối tác giữa Việt Nam với EU và Anh đều ko ảnh hưởng gì do đã có quan hệ đối tác chiến lược với cả hai. Brexit nếu có ảnh hưởng đến kinh tế Việt Nam chỉ chủ yếu qua các kênh thị trường ngoại hối và thị trường tài sản. Thậm chí, Brexit có khi còn mở ra cơ hội cho ngoại giao, thương mại Việt Nam vào Anh nhiều hơn. Vì vậy, sẽ là bi quan nếu coi đây là một bước lùi trong toàn cầu hoá như dư luận đang đồn đoán.

Về hiệp định thương mại tự do giữa Việt Nam với EU (EVFTA), nếu Brexit xảy ra với tiến trình hoàn tất khoảng 2 năm thì quá trình thực hiện EVFTA đã đàm phán xong. Do vậy, kết quả cũng không có ảnh hưởng nhiều dù có khả năng, Việt Nam phải đàm phán lại với Anh trong một số vấn đề.

Tác động về vấn đề tài chính và nợ công có khả năng xảy ra nhưng có thể lường trước được. Cụ thể, biến động tỷ giá ảnh hưởng tiêu cực đến nợ công của Việt Nam do nợ công chủ yếu bằng USD, Yen và Việt Nam sẽ bị ảnh hưởng nếu USD, Yen tăng giá hậu Brexit.

EU đang trong giai đoạn khó khăn nhất

Tại tọa đàm, các cán bộ nghiên cứu, ngoại giao đã được các diễn giả giới thiệu tổng quan về hiện tượng Brexit - với những nguyên nhân sâu xa từ lịch sử, thể chế và hiện trạng nước Anh, nhờ vậy hiểu được lý do vì sao xảy ra hiện tượng Brexit.

Trong bối cảnh khủng hoảng hiện nay của kinh tế thế giới và của EU, khi đảng Bảo thủ lên cầm quyền (từ 2010), xu hướng trên càng tăng lên, số người muốn tách khỏi EU ngày càng lớn, dẫn tới cuộc trưng cầu ý dân về Brexit.

Một nguyên nhân khác đến từ nội bộ nước Anh. Với tư tưởng bảo thủ và thực dụng của người Anh, sự hoài nghi, dè chừng châu Âu ở Anh rất lớn. Người Anh không tham gia đồng tiền chung châu Âu, Schengen,… cũng vì lý do trên.

Nhìn từ quá trình vận động, có thể thấy bản thân ông Cameron và sự vận động của phe ủng hộ ông không đi tới được những người dân trực tiếp đi bầu trong khi lực lượng đối lập có chiến dịch vận động rất mạnh với nhiều khẩu hiệu: “Tiền người Anh phải cho người Anh”, “giành chính quyền từ tay Brussels”, cảnh báo về vấn nạn nhập cư…

Trong bối cảnh EU đang trong giai đoạn khó khăn nhất trong lịch sử, cùng lúc đối đầu nhiều khó khăn cả bên trong lẫn bên ngoài, qua phân tích của các diễn giả, người nghe thấy rõ những lỗ hổng trong quan hệ nội bộ EU (như áp đặt chính sách, lấn mất chủ quyền), khiếm khuyết trong thể chế (như hành chính, quan liêu, chi phí khổng lồ, bộ máy cồng kềnh, nhiều chính sách xa rời cuộc sống…).

Về việc Anh ở lại EU, theo tranh luận tại Tọa đàm, dù ít khả năng nhưng không phải là nước Anh không có “cửa”. Với những người vẫn mong Anh ở lại, họ có thể hy vọng vào việc Quốc hội Anh không đồng ý thông qua đạo luật Anh ra khỏi EU vì một lý do nào đó như an ninh, lợi ích quốc gia… Hoặc khi 2/3 nghị sỹ thuộc Chính phủ mới yêu cầu, họ vẫn có khả năng phủ quyết Brexit. Như vậy, dù vẫn có khả năng ở lại EU nhưng việc này với nước Anh khá khó khăn, chỉ chiếm khoảng 5% (so với 95% khả năng rời EU), các diễn giả nhận định.

Ngoài ra, về cơ bản, hiệu ứng domino về việc các nước thành viên cũng theo đó tách khỏi EU có thể không xảy ra như lúc đầu nhiều người lo ngại do các nước thành viên vẫn ủng hộ ở lại.

"Thất bại của đồng Euro" và kịch bản nào cho Anh

Ở góc cạnh kinh tế, TS. Nguyễn Đức Thành đưa ra những đánh giá nhanh về tác động của cuộc trưng cầu dân ý và hiện tượng Brexit tới kinh tế quốc tế.

Ngoài những tác động ngắn hạn, tức thì tới thị trường chứng khoán, thị trường tài chính, thị trường ngoại hối, tài sản,… ông Thành nêu ra những khó khăn mà cả Anh và EU đang gặp phải trong vấn đề đồng tiền chung, nhập cư, thương mại, đầu tư FDI, khu vực công, tăng trưởng kinh tế.

Theo đó, đồng tiền chung có nguy cơ thất bại do vấn đề hành chính, khó khăn cho các nước tham gia khi thị trường chưa chín muồi, chưa thống nhất. Đây cũng là lý do của việc Anh không muốn gia nhập EU. Vì đồng Euro sẽ khiến cho những nước trong EU rất “liểng xiểng” trong điều hành vĩ mô. Về mặt kinh tế học, ông Thành đánh giá Anh đã rất tỉnh táo do ở ngoài vòng rối ren này.

Bên cạnh đó, thị trường lao động từ Đông sang Tây đều được hưởng lợi. Lao động di cư rẻ khiến Anh, Đức đều hưởng lợi - tuy người Anh cảm thấy bị ảnh hưởng về mặt chính trị. Vấn đề Schengen và thị trường lao động cũng tương tự.

Dòng nhập cư vào Anh ồ ạt gây đảo lộn về xã hội, người Anh bị cạnh tranh. Thực ra, điều này gây ra sự khó chịu về ngắn hạn (người dân bị cạnh tranh khó chịu (công việc, lương,...) nhưng lợi về lâu dài cho nền kinh tế và giá cả hàng hoá khi lao động rẻ được tiếp nhận. Nếu tách ra khỏi EU, lương của người Anh có thể tăng, việc làm tăng, nhưng “sự thích thú ngắn hạn” này sẽ khiến nền kinh tế đi xuống thì rồi họ cũng sẽ mất việc về lâu dài. Đầu tư trực tiếp từ EU vào Anh đang giảm dần. Do là cửa ngõ tiếp nhận FDI vào EU, nếu Brexit, các nước sẽ e ngại hơn khi đầu tư vào Anh.

Về mặt lâu dài, nước Anh là nước có lịch sử và truyền thống tôn trọng nền dân chủ về nguyên tắc, do vậy, khả năng tuân thủ Brexit rất cao. Sẽ có ba kịch bản tương lai cho Anh là: Kịch bản Na Uy (tham dự vào Khu vực Kinh tế châu Âu (EEA), vẫn có thị trường thống nhất với EU thì thương mại không bị tác động nhiều) vấp phải khó khăn về động thái EU “dỗi”, muốn Anh ra sớm; Kịch bản Thuỵ sỹ (nước Anh không thuộc EEA nhưng vẫn đàm phán các hiệp định song phương với các đối tác EU) có thể ảnh hưởng đến thương mại hai bên; Và, kịch bản WTO (thất bại trong mọi FTA với EU, chỉ được áp dụng MFN trong WTO. Tuy nhiên, Anh vẫn có cơ hội đàm phán riêng với các nước).

Về mặt kinh tế, tác động của Brexit tới đầu tư trực tiếp nước ngoài của Anh không lớn. Thậm chí, việc mất vị thế trung tâm tài chính của Anh không chỉ anh hưởng tới nước này mà còn ảnh hưởng tới EU nhiều hơn do hành chính của EU đã mặc định ngôn ngữ là tiếng Anh.

"Quyết định sai lầm"

Các đại biểu tham dự Tọa đàm khá thích thú với ví von của Tiến sỹ Đỗ Sơn Hải khi ông nói về bàn luận Brexit giống như “làm đám ma cho người đang sống, xác còn ở lại, linh hồn đã về với Chúa”.

Thực vậy, bàn sâu về nước Anh là liều lĩnh ở thời điểm hiện tại vì chưa có điều gì chắc chắn để kết luận. Anh là nước dân chủ, trọng thương. Nước Anh ra đi sẽ để lại lỗ hổng lớn trong EU. Đó là chưa kể, Anh là 1 trong 5 thành viên của Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc nên vai trò nước này rất lớn.

Dư luận thế giới và các nhà nghiên cứu đều có chung một câu hỏi liệu Brexit có tạo thành hiệu ứng domino toàn cầu hay không? Phải chăng Anh đã tạo ra tiền lệ trưng cầu ý dân để thể hiện nhu cầu chính trị? Những gì diễn ra tiếp theo sẽ trở thành một dư chấn rất lớn đối với Anh và cả thế giới. Và, "EU có còn là EU không?" Các nước hội nhập để làm gì khi chủ quyền bị bào mòn? Liên kết để làm gì khi thành tựu kinh tế chưa rõ ràng, có khi lợi ích chỉ thuộc về các nước giàu, các nước yếu thế luôn dò xét, cân nhắc khi muốn tham gia vào một thực thể nào đó?

Nhìn chung, mọi chuyện vẫn tiếp tục diễn ra nhưng thực sự không có gì đáng sợ. Tuy nhiên, không thể nói rằng, Brexit là một hiện tượng của đổi mới sáng tạo.

Kết thúc buổi Toạ đàm hấp dẫn, cả khán giả và các diễn giả đều cho rằng, vấn đề Brexit là đề tài rất đáng quan tâm và những gì thu được từ buổi tọa đàm là một nguồn kiến thức quý phục vụ cho công tác nghiên cứu đối ngoại.