Văn và triết về cái vô lý của đời người

Do những đảo lộn về kinh tế, xã hội, tư tưởng, tâm lý gây ra bởi chiến tranh, cách mạng công nghiệp, bước tiến nhảy vọt của khoa học kỹ thuật, xã hội tư bản phương Tây đã sinh ra triết học về cái vô lý. Triết học này ra đời trong nửa đầu thế kỷ 20, đặc biệt ở Pháp với trường phái hiện sinh (SARTRE, CAMUS...) và sân khấu của cái vô lý.  
Theo dõi Baoquocte.vn trên
TIN LIÊN QUAN
van va triet ve cai vo ly cua doi nguoihuu ngoc Cướp đàn bà làm vợ
van va triet ve cai vo ly cua doi nguoihuu ngoc Người Mỹ thế đấy!

Tôi nghĩ đến triết học về cái vô lý khi đọc cuốn tiểu thuyết Linh Sơn của Cao Hành Kiện (giải Nobel văn chương năm 2000) nhất là những đoạn sau đây:

Mi, mi tiếp tục trèo những ngọn núi. Mỗi khi ngươi lên tới gần đỉnh, mệt nhoài, mi nghĩ đó sẽ là lần cuối cùng. Tới đích, khi sự phấn chấn trong ngươi đã dịu đi, mi cảm thấy không thỏa mãn. Càng đỡ mệt thì mi càng hậm hực; mi ngắm dãy núi nhấp nhô bát ngát, mi lại nảy ra ý muốn trèo. Những ngọn núi mi đã trèo không gây hứng thú gì nữa, nhưng mi tin là sau những dãy ấy, còn ẩn giấu những kỳ quan mà mi chưa biết. Nhưng khi mi trèo lên tới đỉnh, thì mi chẳng phát hiện ra kỳ quan nào cả, chỉ có ngọn gió quạnh hiu thổi mà thôi.

van va triet ve cai vo ly cua doi nguoihuu ngoc
Ảnh: www.goodreads.com

Theo dòng tháng ngày, mi quen với hiu quạnh. Trèo núi trở thành một bệnh kinh niên. Mi biết là mi sẽ chẳng tìm thấy gì, mi bị sự mù quáng thúc đẩy, mi không ngừng trèo được. Trong quá trình biến diễn ấy, hẳn là mi cần có vài niềm an ủi, tự ru mình bằng những ảo tưởng, mi tự tạo ra cho mi những truyền thuyết riêng.

Cuộc hành hương của nhân vật chính đi hết núi này đến núi kia để tìm núi thiêng Linh Sơn phải chăng là cuộc đi tìm cái Đẹp, tìm tri thức Tuyệt đối, đi tìm chính bản thân mình và xã hội, tìm ý nghĩa cuộc đời? Và kết thúc là: “Thực ra, tôi chẳng hiểu gì hết. Thế đó!” Câu giải đáp vẫn chưa có.

Cuộc đời là vô lý. Linh Sơn vọng lại luận văn Huyền thoại Sisyphe (1942) của nhà văn Pháp Camus (1913 - 1960), Giải thưởng Nobel năm 1957. Sisyphe là một nhân vật thần thoại Hy Lạp. Khi chết xuống âm phủ, y bị hành tội lăn một tảng đá lớn lên đỉnh núi; đá lăn xuống sườn dốc, lại phải lăn lên, và cứ vĩnh viễn làm công việc nặng nhọc và vô lý ấy. Camus đã dùng hình tượng Sisyphe để biểu trưng cho triết học của ông: cái vô lý của phận người và vũ trụ. Cảm xúc vô lý xuất hiện khi người ta thấy chẳng có lý do nào thật sự cắt nghĩa được cuộc sống: tất cả đời sống hàng ngày (ăn, uống, thức, ngủ, đại tiểu tiện, mặc quần áo...), danh lợi, quyền lực, yêu ghét, vui buồn, kể cả chân - thiện - mỹ phải chăng chỉ là ước lệ, - tất cả đều bị cái chết xóa đi hết? Theo logic, những tư tưởng ấy phải dẫn đến tự sát. Camus điểm qua những thái độ tinh thần trước vấn đề, tất cả dẫn đến ngõ cụt. Phải chăng chỉ còn cách “tự sát triết học”, khước từ lý trí mà do đó vứt bỏ được cái vô lý. Điều này có thể làm được về phương diện tinh thần; nhưng nếu áp dụng vào đời sống thực tế thì chỉ có cách tự giết mình đi để giết cảm giác vô lý trong mình. Như vậy là hủy diệt con người để chấm dứt vấn đề; đó đâu phải là giải pháp thực sự! Camus khuyên là cần có sự nổi loạn khiến con người luôn luôn chống lại cái vô lý, do đó đem lại một ý nghĩa cho phận người, mang lại một ý nghĩa cho cuộc sống qua một cuộc đấu tranh luôn luôn bắt đầu lại. Như vậy, con người không hủy bỏ được cái vô lý, nhưng sẽ có tầm cao hơn vì luôn luôn đẩy lên giới hạn của cái vô lý, luôn luôn có sự hứa hẹn của một thắng lợi mới.

Tới đây thì tư tưởng Cao Hành Kiện dường như gặp tư tưởng Camus. Một bên trèo hết núi nọ đến núi kia để tìm một Linh Sơn ảo vọng, một bên chấp nhận thân phận lăn đá với ý thức rối loạn vĩnh viễn để khẳng định tính người. Nhưng thái độ hai nhà văn nói lên sự khác nhau giữa hai nền văn hóa Đông - Tây. Hai bên đều xuất phát từ cá nhân chủ nghĩa. Nhưng cái cá nhân của Camus dữ dội, bi quan vì vô vọng, có tính thách thức. Cái cá nhân của Cao Hành Kiện bình thản hơn, hòa với thiên nhiên hơn (nhất là cách viết thường không dùng “tôi” mà dùng “mi, cô ta, anh ấy”), thấm nhuần Phật Lão, lạc quan hơn vì vẫn không ngừng trèo núi tuy biết rằng hy vọng sẽ hão huyền.

Mặc dù tiếp thụ ảnh hưởng phương Tây, Linh Sơn mang nhiều nét văn hóa Trung Quốc. Tác phẩm không hẳn là tiểu thuyết kiểu cổ điển vì không có một câu chuyện kể mạch lạc và có mở có đóng; cũng không phải kiểu tiểu thuyết mới Pháp vì có hàng trăm câu chuyện kể (những mảnh tự truyện, - chuyện những người gặp trên đường, - chuyện những mối tình ngắn ngủi, - chuyện người xưa, chuyện ma quỷ, chuyện triết lý v.v...) rất hấp dẫn.

van va triet ve cai vo ly cua doi nguoihuu ngoc Đồng hành cùng Hữu Ngọc

Cả cuộc đời đi và viết, tiếp xúc và trò chuyện của một nhà văn hóa lớn dường như gói gọn trong tay người đọc ...

van va triet ve cai vo ly cua doi nguoihuu ngoc Nào cùng lãng du Nhật Bản!

Trở lại Nhật Bản bằng cuốn sách mới, nhà văn hóa Hữu Ngọc đã cập nhật và làm giàu thêm tư liệu, hình ảnh về ...

van va triet ve cai vo ly cua doi nguoihuu ngoc Hữu Ngọc: Phật giáo phù hợp với tư tưởng người Việt

Phật giáo có thể liên tưởng đến chủ nghĩa hiện sinh hiện tại. Đó là một điều khá lý thú mà cũng ít người nghĩ ...

Hữu Ngọc

Đọc thêm

XSMB 30/3, trực tiếp kết quả xổ số miền Bắc hôm nay thứ Bảy ngày 30/3/2024. dự đoán XSMB 30/3/2024

XSMB 30/3, trực tiếp kết quả xổ số miền Bắc hôm nay thứ Bảy ngày 30/3/2024. dự đoán XSMB 30/3/2024

XSMB 30/3 - Trực tiếp kết quả xổ số miền Bắc 30/3/2024. xổ số hôm nay 30/3. dự đoán xổ số miền Bắc thứ 7. kết quả xổ số ngày ...
XSMT 30/3, trực tiếp kết quả xổ số miền Trung hôm nay thứ Bảy ngày 30/3/2024. SXMT 30/3/2024

XSMT 30/3, trực tiếp kết quả xổ số miền Trung hôm nay thứ Bảy ngày 30/3/2024. SXMT 30/3/2024

XSMT 30/3 - Kết quả xổ số ngày 30 tháng 3. SXMT 30/3. trực tiếp kết quả xổ số miền Trung 30/3/2024. xổ số hôm nay 30/3. xổ số miền ...
XSMN 30/3, trực tiếp kết quả xổ số miền Nam hôm nay thứ Bảy 30/3/2024. xổ số hôm nay 30/3

XSMN 30/3, trực tiếp kết quả xổ số miền Nam hôm nay thứ Bảy 30/3/2024. xổ số hôm nay 30/3

XSMN 30/3 - kết quả xổ số ngày 30 tháng 3. trực tiếp xổ số miền Nam 30/3/2024. xổ số miền Nam thứ 7. xo so mien nam. SXMN 30/3/2024. ...
Liệu Ukraine có thuyết phục được Ấn Độ trong quan hệ với Nga?

Liệu Ukraine có thuyết phục được Ấn Độ trong quan hệ với Nga?

Bộ trưởng Ngoại giao Ukraine Dmitry Kuleba đến thăm New Delhi trong bối cảnh Ukraine nỗ lực giành lấy sự ủng hộ của Ấn Độ.
Bạn có thể bị trầm cảm trong công việc nếu xuất hiện những thói quen sau

Bạn có thể bị trầm cảm trong công việc nếu xuất hiện những thói quen sau

Tờ HuffPost đã tham khảo các nhà trị liệu để tổng kết ra 5 thói quen làm việc thường được ngụy trang là dấu hiệu của trầm cảm. Xin giới ...
Hoa hậu Thanh Hằng duyên dáng trong áo dài 4 tà của NTK Tiến Trần

Hoa hậu Thanh Hằng duyên dáng trong áo dài 4 tà của NTK Tiến Trần

Với vẻ đẹp nữ tính, cổ điển, Hoa hậu Thanh Hằng khoe trọn thân hình mềm mại qua bộ áo dài voan 2 lớp, rũ mềm theo vóc dáng.
Xu hướng 'hoán đổi điểm đến' đang lan rộng trong ngành du lịch - 5 lý do cân nhắc

Xu hướng 'hoán đổi điểm đến' đang lan rộng trong ngành du lịch - 5 lý do cân nhắc

Lựa chọn một điểm đến phù hợp, tối giảm chi phí mà vẫn tận hưởng được những cảm xúc mới mẻ, tuyệt vời đang trở thành xu hướng lan rộng trong ngành du lịch toàn ...
Những lễ hội độc đáo ở Thổ Nhĩ Kỳ không thể bỏ lỡ trong năm 2024

Những lễ hội độc đáo ở Thổ Nhĩ Kỳ không thể bỏ lỡ trong năm 2024

Thổ Nhĩ Kỳ là một quốc gia có nền lịch sử lâu đời và nền văn hóa chứa đựng nhiều điều thú vị, đặc biệt là những lễ hội đặc sắc, ấn tượng.
Phú Thọ: Nhiều trải nghiệm cho du khách dịp Giỗ Tổ Hùng Vương - Lễ hội đền Hùng năm 2024

Phú Thọ: Nhiều trải nghiệm cho du khách dịp Giỗ Tổ Hùng Vương - Lễ hội đền Hùng năm 2024

Trong dịp Giỗ Tổ Hùng Vương-Lễ hội đền Hùng, tỉnh Phú Thọ sẽ tổ chức nhiều hoạt động phong phú, đa dạng, mang lại cho du khách những trải nghiệm mới.
Choáng ngợp với sắc màu sặc sỡ và không khí sôi động tại lễ hội Holi

Choáng ngợp với sắc màu sặc sỡ và không khí sôi động tại lễ hội Holi

Hơn 1,2 tỷ tín đồ Hindu trên thế giới đã đón lễ hội Holi, một lễ hội mùa Xuân nổi tiếng với những sắc màu rực rỡ.
Du lịch thể thao: Mở ra cơ hội phát triển cho du lịch Hà Nội

Du lịch thể thao: Mở ra cơ hội phát triển cho du lịch Hà Nội

Việc khai thác lợi thế sẵn có về vị trí, dịch vụ sẽ mở ra những cơ hội lớn để thúc đẩy phát triển du lịch thể thao, thu hút du khách đến Hà Nội.
Đảo Cô Tô - Điểm hẹn hòn ngọc xanh

Đảo Cô Tô - Điểm hẹn hòn ngọc xanh

Đảo Cô Tô được mệnh danh là hòn ngọc xanh của vùng Đông Bắc, đồng thời là nơi có vị trí chiến lược về an ninh quốc phòng của Tổ quốc.
Lễ hội Ẩm thực Pháp 2024 có quy mô lớn nhất từ trước đến nay

Lễ hội Ẩm thực Pháp 2024 có quy mô lớn nhất từ trước đến nay

Lễ hội Ẩm thực Pháp - Balade en France 2024 sẽ trở lại Việt Nam từ ngày 5-7/4 tại Công viên Thống Nhất, Hà Nội với số lượng gian hàng tăng gấp rưỡi năm ngoái.
Trâm hoa nhung - Dấu ấn của nghệ thuật và văn hóa Trung Quốc

Trâm hoa nhung - Dấu ấn của nghệ thuật và văn hóa Trung Quốc

Xuất hiện thường xuyên trong các bộ phim cổ trang, trâm hoa nhung dần trở thành một xu hướng thời trang mới. Tuy vậy, ít ai biết đây là một di sản văn hoá.
Ra mắt nhiều tác phẩm văn học mới viết cho thiếu nhi

Ra mắt nhiều tác phẩm văn học mới viết cho thiếu nhi

Giải thưởng Văn học Kim Đồng lần thứ nhất là giải thưởng do Nhà xuất bản Kim Đồng tổ chức với mong muốn phát hiện thêm những cây bút viết cho thiếu nhi.
Nét độc đáo và giá trị văn hóa Mỹ [Kỳ 2]

Nét độc đáo và giá trị văn hóa Mỹ [Kỳ 2]

Cú 'sốc' tương lai: Tên cuốn sách nổi tiếng của Alvin Toffler có thể dùng để miêu tả người Mỹ sống trong tâm trạng 'sốc' do nhịp độ sống gấp, cập rập...
Tháng lễ Ramadan rơi vào mùa Đông: Sự thú vị của lịch Hồi giáo

Tháng lễ Ramadan rơi vào mùa Đông: Sự thú vị của lịch Hồi giáo

Lịch Hồi giáo không có tháng nhuận giống như một số lịch khác khiến tháng lễ Ramadan năm 2024 chính thức bắt đầu trong tiết trời mùa Đông.
Nồng ấm hương vị Tết truyền thống của người Azerbaijan tại Việt Nam

Nồng ấm hương vị Tết truyền thống của người Azerbaijan tại Việt Nam

Đại sứ quán Azerbaijan và Đại sứ quán Kazakhstan tại Việt Nam phối hợp cùng Trường Cao đẳng Thương mại và Du lịch Hà Nội tổ chức Lễ hội 'Tết Novruz'.
Mexico tìm được bộ sách quý hiếm về lịch sử của người Aztec

Mexico tìm được bộ sách quý hiếm về lịch sử của người Aztec

Chính phủ Mexico vừa mua được ba cuốn sách cổ chép tay có tranh minh họa từ một gia đình đã lưu trữ các tài liệu của người Aztec qua nhiều thế hệ.
Kỷ niệm 602 năm ngày mất Hoàng đế Hồ Quý Ly: Tái hiện nghi lễ tế Đàn Nam Giao

Kỷ niệm 602 năm ngày mất Hoàng đế Hồ Quý Ly: Tái hiện nghi lễ tế Đàn Nam Giao

Đại diện dòng họ Hồ Thanh Hóa đã trình tấu chúc văn 602 năm ngày mất Hoàng đế Hồ Quý Ly và ôn lại truyền thống lịch sử, đóng góp to lớn của Hồ Quý ...
Hang động chứa hơn 2000 tượng Phật tại Trung Quốc

Hang động chứa hơn 2000 tượng Phật tại Trung Quốc

Hang đá Mạc Cao nằm tại trung tâm của Con đường Tơ lụa huyền thoại và trở thành giao điểm văn hóa, tôn giáo Đông Tây.
Khám phá một trong 7 kỳ quan bậc nhất của Ấn Độ

Khám phá một trong 7 kỳ quan bậc nhất của Ấn Độ

Là một trong 7 kỳ quan bậc nhất của Ấn Độ, đền thờ Mặt trời Konark trở thành Di sản văn hóa thế giới do UNESCO công nhận năm 1984.
Pháo đài quân sự 2.000 năm tuổi của Hàn Quốc

Pháo đài quân sự 2.000 năm tuổi của Hàn Quốc

Được xây dựng từ thời Joseon, Thành Namhansanseong được vinh danh là di tích lịch sử quốc gia Hàn Quốc và di sản văn hóa thế giới.
Họa sĩ Phan Ngọc Khuê trao tặng bộ tranh truyện Hàng Trống hàng trăm năm tuổi cho Bảo tàng Phụ nữ Việt Nam

Họa sĩ Phan Ngọc Khuê trao tặng bộ tranh truyện Hàng Trống hàng trăm năm tuổi cho Bảo tàng Phụ nữ Việt Nam

Chiều 18/3, Bảo tàng Phụ nữ Việt Nam và họa sĩ Phan Ngọc Khuê phối hợp tổ chức khai mạc triển lãm 'Tranh truyện Hàng Trống'.
Phiên bản di động