Vẻ đẹp vật lý hiện đại dưới góc nhìn của GS Phạm Xuân Yêm

Hà Anh
Cuốn sách của GS Phạm Xuân Yêm tập hợp các bài viết về cơ học lượng tử và thuyết tương đối cũng như những ứng dụng của nó trong vật lý hạt cơ bản mà ông là một chuyên gia có tên tuổi trên thế giới.
Theo dõi Baoquocte.vn trên

Thế kỷ XX được gọi là thế kỷ của khoa học, được xây dựng trên nền tảng của hai lý thuyết mới có tính đột phá là Thuyết Tương đối và Cơ học lượng tử, có ảnh hưởng vô cùng lớn đến sự hiểu biết vũ trụ cấp vô cùng lớn và vô cùng nhỏ, cũng như sự ứng dụng vào đời sống con người.

Phạm Xuân Yêm là một trong những người Việt Nam đam mê khoa học và vẻ đẹp của nó, như đúng phong cách văn hóa phương Tây, sớm đi vào trung tâm của nền vật lý hiện đại đang phát triển mạnh mẽ ở phương Tây, và là nhà nghiên cứu rất thành đạt.

Hai trụ cột của vật lý hiện đại dưới góc nhìn của GS Phạm Xuân Yêm
Cuốn sách của GS Phạm Xuân Yêm mới được phát hành ở Việt Nam. (Nguồn: Nhà xuất bản Tri thức)

Với bản tính khiêm tốn, ông diễn tả sự thành đạt của mình qua câu nói tinh tế: “Có lẽ đối với bất kỳ nhà nghiên cứu bình thường nào, phần thưởng lớn nhất nhận được là khi công trình của mình được đồng nghiệp khắp nơi quan tâm, được trích dẫn nhiều lần, thậm chí vài chục năm sau còn được nhắc đến và khai thác. Cá nhân tôi cũng vài lần được hạnh phúc như vậy”.

Với con mắt nghệ sĩ, một trái tim nhân văn và tinh thần khoa học, ông đã vẽ nên những bức tranh khoa học hiện đại sáng sủa, với những tiêu đề rất đặc trưng như Cái Không của lượng tử, Thuyết tương đối, Bản giao hưởng huyền diệu giữa Lượng tử và Tương đối... Và khi cần, ông không ngại kèm theo các biểu thức toán học để diễn tả độ chính xác của ý tưởng.

Với ý thức rằng “tri thức là sức mạnh”, GS Phạm Xuân Yêm muốn truyền cảm hứng cho giới trẻ trong thời đại xã hội Việt Nam đang thiếu tình yêu và đam mê khoa học.

Theo dịch giả Nguyễn Xuân Xanh: “Tiếng nói của GS Yêm luôn luôn có trọng lượng và được lắng nghe, trong khoa học cũng như trong cuộc sống cá nhân hằng ngày.

Ông không chỉ là một nhà khoa học lớn, mà còn là một nhân cách lớn, một tấm gương dấn thân trong khoa học, một trí thức công chúng có trách nhiệm với cộng đồng rất đáng ngưỡng mộ”.

Cuốn sách Cơ học lượng tử & thuyết tương đối (hai trụ cột của vật lý hiện đại) là thông điệp tinh thần ông muốn gửi đến các thế hệ mai sau về những khám phá khoa học trụ cột đã và còn định hình thế hệ chúng ta đang sống.

Ông muốn gửi gắm tình cảm đối với đất nước, về những giá trị nhân văn, về sự xây dựng nền khoa học quốc gia, sự tất yếu các giá trị phổ quát của cả thế giới như nền tảng của sự phát triển nói chung mà Việt Nam phải chấp nhận để đồng hành trên con đường thế giới đã và đang đi.

Để xây dựng một xã hội phát triển và văn minh, chúng ta không thể lảng tránh những vấn đề nuôi dưỡng và đầu tư cho khoa học, đại học, nghiên cứu ở tầm quốc gia, cho những người làm khoa học thực thụ, con người cần phải có những đức tính chân thật như nhìn nhận sự thật khoa học, tôn trọng ý kiến người khác, có đam mê và tận tụy.

Chúng ta đang sống trong thế giới cạnh tranh gay gắt mà sự phát triển của mỗi quốc gia phụ thuộc vào trình độ khoa học, công nghệ và giáo dục đại học.

GS Phạm Xuân Yêm tốt nghiệp Trung học Chu Văn An Hà Nội 1954, Đại học Sài Gòn (1955-1956), học bổng của chính phủ Pháp sang Paris du học năm 1956.

Ông là Tiến sĩ quốc gia Đại học Paris. Giám đốc nghiên cứu thuộc Trung tâm Quốc gia Nghiên cứu Khoa học (ngành Vật lý lý thuyết), tòng sự ở Đại học Pierre & Marie Curie, Paris. Biệt phái sang Đại học Stanford (Mỹ, 1974-1975) và CERN (Centre Européen de Recherche Nucléaire, Thụy Sỹ, 1982-1983).

Ông là đồng tác giả với giáo sư Hồ Kim Quang (Đại học Laval, Canada) cuốn sách giáo trình về vật lý hạt cơ bản: Elementary Particles and their Interactions, Concepts and Phenomena. Springer, Berlin, New York (1998) được dùng trong nhiều đại học Mỹ, châu Âu và Australia.

Tết Nhà giáo, đọc lại những tâm tư của người thầy về giáo dục

Tết Nhà giáo, đọc lại những tâm tư của người thầy về giáo dục

Ước vọng cho học đường - những bài viết về giáo dục là cuốn sách rất ý nghĩa để các nhà quản lý, quản trị ...

Nhân loại sẽ đối đầu với trí tuệ nhân tạo như thế nào?

Nhân loại sẽ đối đầu với trí tuệ nhân tạo như thế nào?

Khi máy móc, trí tuệ nhân tạo trở nên thông minh hơn thì việc định hình khung nhận thức là điều rất quan trọng và ...

‘Thêm tuổi thêm duyên’ – cẩm nang giúp phụ nữ vượt qua khủng hoảng tuổi trung niên

‘Thêm tuổi thêm duyên’ – cẩm nang giúp phụ nữ vượt qua khủng hoảng tuổi trung niên

Cuốn sách Thêm tuổi thêm duyên của Caroline de Maigret và Sophie Mas, dành cho những người đang loay hoay với khủng hoảng tuổi trung ...

Hành trình khám phá đầy cảm hứng về Trái đất

Hành trình khám phá đầy cảm hứng về Trái đất

Cuốn sách Thuyết minh trực quan nhất về Trái đất là hành trình khám phá đầy cảm hứng về Trái đất từ bắc chí nam, ...

Cuốn sách giúp phát triển năng lực cảm xúc xã hội

Cuốn sách giúp phát triển năng lực cảm xúc xã hội

Nhã Nam vừa phát hành cuốn sách 'Phát triển năng lực xã hội’ - một chủ đề đang được xã hội, đặc biệt là những ...

Đọc thêm

Thông báo Hội nghị lần thứ 15 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII

Thông báo Hội nghị lần thứ 15 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII

Thực hiện Chương trình làm việc toàn khóa, Hội nghị lần thứ 15 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII họp từ ngày 22-23/12 tại Thủ đô Hà Nội.
Tổng số 182 đơn vị bầu cử đại biểu Quốc hội khoá XVI ở các tỉnh, thành phố trên cả nước

Tổng số 182 đơn vị bầu cử đại biểu Quốc hội khoá XVI ở các tỉnh, thành phố trên cả nước

Nghị quyết về số đơn vị bầu cử, danh sách các đơn vị bầu cử và số lượng đại biểu Quốc hội được bầu ở mỗi đơn vị bầu cử ...
Dự báo thời tiết ngày mai (24/12): Bắc Bộ sáng sớm sương mù nhẹ rải rác; Nam Bộ chiều tối mưa to cục bộ

Dự báo thời tiết ngày mai (24/12): Bắc Bộ sáng sớm sương mù nhẹ rải rác; Nam Bộ chiều tối mưa to cục bộ

Thông tin dự báo thời tiết các khu vực ngày mai (24/12) từ Trung tâm Dự báo khí tượng thuỷ văn quốc gia.
Phương án tuyển sinh 2026 của Trường Đại học Kinh tế (ĐHQGHN)

Phương án tuyển sinh 2026 của Trường Đại học Kinh tế (ĐHQGHN)

Trường Đại học Kinh tế, ĐH Quốc gia Hà Nội sẽ không dùng học bạ, giảm 3 tổ hợp với các ngành đào tạo chính quy trong nước.
Quân đội Syria và lực lượng do Mỹ hậu thuẫn đạt thỏa thuận hạ nhiệt sau đụng độ chết người tại Aleppo

Quân đội Syria và lực lượng do Mỹ hậu thuẫn đạt thỏa thuận hạ nhiệt sau đụng độ chết người tại Aleppo

Tối 22/12, lực lượng chính phủ Syria và SDFdo người Kurd dẫn đầu đã đạt được thỏa thuận hạ nhiệt giao tranh tại thành phố Aleppo, miền Bắc Syria.
Tổng Lãnh sự quán Việt Nam tiếp nhận vai trò Chủ tịch luân phiên
Lãnh sự đoàn ASEAN tại Quảng Châu (Trung Quốc)

Tổng Lãnh sự quán Việt Nam tiếp nhận vai trò Chủ tịch luân phiên Lãnh sự đoàn ASEAN tại Quảng Châu (Trung Quốc)

Tổng Lãnh sự Thái Lan đã chính thức bàn giao vai trò Chủ tịch luân phiên Lãnh sự đoàn ASEAN tại Quảng Châu cho Tổng Lãnh sự Việt Nam.
Khách nước ngoài đến Jeju tăng mạnh nhờ một bộ phim Hàn Quốc ăn khách trên Netflix

Khách nước ngoài đến Jeju tăng mạnh nhờ một bộ phim Hàn Quốc ăn khách trên Netflix

Theo Korea Herald, khách du lịch nước ngoài đến đảo Jeju của Hàn Quốc đã tăng mạnh trong năm 2025 nhờ một bộ phim ăn khách trên Netflix.
Tôn vinh quần thể di sản theo chuỗi đầu tiên tại Việt Nam

Tôn vinh quần thể di sản theo chuỗi đầu tiên tại Việt Nam

Tối 20/12, Lễ đón nhận Bằng của UNESCO ghi danh Quần thể di tích và danh thắng Yên Tử - Vĩnh Nghiêm - Côn Sơn, Kiếp Bạc là Di sản thế giới diễn ra trang ...
Bangkok (Thái Lan) dẫn đầu thế giới về lượng khách du lịch quốc tế năm 2025

Bangkok (Thái Lan) dẫn đầu thế giới về lượng khách du lịch quốc tế năm 2025

Thủ đô Bangkok của Thái Lan là thành phố được khách du lịch quốc tế ghé thăm nhiều nhất thế giới năm 2025.
Nghe ẩm thực Himalaya 'kể chuyện'

Nghe ẩm thực Himalaya 'kể chuyện'

Sử dụng nguyên liệu bản địa, kỹ thuật truyền thống, các đầu bếp tại Ấn Độ, Nepal, Bhutan đang giới thiệu ẩm thực Himalaya theo những cách làm mới.
Indonesia muốn thu hút thêm khách quốc tế trong năm 2025-2026 nhờ chiến lược này

Indonesia muốn thu hút thêm khách quốc tế trong năm 2025-2026 nhờ chiến lược này

Indonesia tập trung vào 15 thị trường du lịch năm 2025-2026 nhằm thúc đẩy tăng trưởng lượng khách quốc tế, nâng cao mức chi tiêu và kéo dài thời gian lưu trú.
Bất ngờ với xu hướng mua sắm 'chỉ gói gọn trong chiếc túi nhỏ' của khách du lịch tại Hàn Quốc

Bất ngờ với xu hướng mua sắm 'chỉ gói gọn trong chiếc túi nhỏ' của khách du lịch tại Hàn Quốc

Khách du lịch Hàn Quốc hiện đang chi tiền mua sắm những gì? Câu trả lời có thể khiến bạn bất ngờ và có lẽ các món đồ cũng vừa vặn trong một chiếc túi ...
'Nghêu Sò Ốc Hến': Câu chuyện dân gian bước vào hiện tại qua ngôn ngữ múa rối cạn

'Nghêu Sò Ốc Hến': Câu chuyện dân gian bước vào hiện tại qua ngôn ngữ múa rối cạn

Khi được tiếp cận bằng tư duy sáng tạo nghiêm túc, nghệ thuật múa rối không chỉ giữ được bản sắc mà còn tìm được tiếng nói chung với công chúng hôm nay.
Phó Thủ tướng Mai Văn Chính kiểm tra công tác quy hoạch di sản tại Ninh Bình

Phó Thủ tướng Mai Văn Chính kiểm tra công tác quy hoạch di sản tại Ninh Bình

Ngày 21/12, Phó Thủ tướng Chính phủ Mai Văn Chính cùng Đoàn công tác đã làm việc và kiểm tra thực địa tại tỉnh Ninh Bình.
Tôn vinh giá trị Truyện Kiều và di sản đại thi hào Nguyễn Du

Tôn vinh giá trị Truyện Kiều và di sản đại thi hào Nguyễn Du

Lễ kỷ niệm 260 năm ngày sinh đại thi hào Nguyễn Du diễn ra tối 20/12 tại Hà Tĩnh.
Khai trương tour trải nghiệm 'Ký ức Cột cờ' tại Hoàng thành Thăng Long

Khai trương tour trải nghiệm 'Ký ức Cột cờ' tại Hoàng thành Thăng Long

Trung tâm Bảo tồn Di sản Thăng Long - Hà Nội vừa phối hợp với Tổng Công ty Du lịch Hà Nội tổ chức khai trương tour trải nghiệm “Ký ức Cột cờ”.
Khi ngoại giao văn hóa thắp sáng di sản

Khi ngoại giao văn hóa thắp sáng di sản

Hành trình của nghề tranh Đông Hồ cho thấy vai trò nổi bật của ngoại giao văn hóa trong việc đưa tinh hoa dân tộc hòa vào dòng chảy chung của văn hóa nhân loại.
Đông Hồ thế sự: Lời giải mã di sản đầy kiêu hãnh của người trẻ

Đông Hồ thế sự: Lời giải mã di sản đầy kiêu hãnh của người trẻ

Tối 14/12, ánh đèn tại hội trường Đại học Văn hóa Hà Nội đã tắt, nhưng dư âm của 'Đông Hồ thế sự' vẫn làm day dứt lòng khán giả.
Phiên bản di động