Vẽ lại bức tranh lợi thế so sánh của Việt Nam trong chuỗi giá trị toàn cầu

Khánh An
Sự đứt gãy và hồi phục của các chuỗi cung ứng toàn cầu do đại dịch sẽ chỉ là cơ hội cho nền kinh tế Việt Nam nếu các lợi thế, điểm yếu được nhìn nhận trong bối cảnh mới.
Theo dõi Baoquocte.vn trên
Vẽ lại bức tranh lợi thế so sánh của Việt Nam trong chuỗi giá trị toàn cầu
Để tăng trưởng, cần vẽ lại bức tranh lợi thế so sánh của Việt Nam. (Nguồn: Cafe F)

Lợi thế so sánh của Việt Nam đang dịch chuyển

Covid-19 làm thay đổi khá lớn lợi thế so sánh của các nền kinh tế trong ngắn hạn. Cho đến thời điểm này, các báo cáo đều cho thấy, các ngành sản xuất thiết bị y tế, dược phẩm, công nghệ thông tin, thương mại điện tử đang có lợi thế nổi trội.

Cùng với đó là những khuyến nghị dịch chuyển, thay đổi để khớp vào chuỗi sản xuất, chuỗi giá trị sẽ định hình sau đại dịch dành cho các ngành khác.

Tuy nhiên, tính khả thi của các khuyến nghị này đang phụ thuộc rất lớn vào bức tranh lợi thế so sánh của các ngành kinh tế của Việt Nam trên thị trường toàn cầu.

“Phải nhìn rõ để có ứng xử chính sách phù hợp”, PGS-TS Nguyễn Anh Thu, Phó hiệu trưởng Trường đại học Kinh tế (Đại học Quốc gia Hà Nội), Viện trưởng Viện Nghiên cứu kinh tế và chính sách (VEPR) chia sẻ trong buổi công bố Báo cáo thường niên Kinh tế Việt Nam 2021, lý giải cho trọng tâm của nghiên cứu là lợi thế so sánh và sự tham gia chuỗi giá trị toàn cầu của Việt Nam.

Tin liên quan
PGS. TS. Tô Trung Thành: Mục tiêu tăng trưởng kinh tế 6,5% gần như chắc chắn không thể đạt được PGS. TS. Tô Trung Thành: Mục tiêu tăng trưởng kinh tế 6,5% gần như chắc chắn không thể đạt được

Theo Phương pháp Lợi thế so sánh hiện hữu (RCA), dựa trên thị phần, giá trị xuất khẩu, nhóm nghiên cứu của Trường đại học Kinh tế cho rằng, giai đoạn 2010 - 2019, Việt Nam có lợi thế so sánh trong 9 nhóm hàng. Đó là da giày, mũ và các sản phẩm đội đầu, nguyên liệu dệt may, hàng dệt may, thiết bị điện tử, gỗ và sản phẩm gỗ, sản phẩm thực vật, động vật sống và sản phẩm từ động vật.

Nhưng đến năm 2020, chỉ còn 6 nhóm hàng được liệt kê trong danh sách này, gồm hàng dệt may, da giày, điện tử, gỗ, da và nguyên liệu dệt may.

Ngược lại, các nhóm ngành giấy, bột giấy, khoáng sản, dầu mỏ, nhựa, kim loại cơ bản, thiết bị cơ khí, hóa chất... có tên trong các nhóm ngành không có lợi thế so sánh của Việt Nam.

“Vấn đề là, khi so sánh RCA của Việt Nam trên toàn cầu trong năm qua đều giảm mạnh, trừ nhóm ngành điện tử và giày dép. Đến năm 2020, Việt Nam mất lợi thế so sánh ở nhóm hàng nông nghiệp, gồm cả sản phẩm động vật và thực vật. Trong 6 nhóm ngành trên, chỉ có một ngành có tốc độ RCA tăng nhanh là điện tử”, bà Thu phân tích.

Ngay trong khu vực ASEAN, RCA của Việt Nam năm 2020 vẫn khá cao, không thay đổi nhiều so với năm trước, nhưng xét về giá trị, thì khoảng cách vẫn rất lớn, trừ nhóm ngành điện tử”, bà Thu chia sẻ.

Lo lắng sau nhóm ngành có lợi thế cao

Sự nổi trội trong RCA của nhóm ngành điện tử không đáng ngạc nhiên khi nhìn vào tốc độ gia tăng cả về sản lượng và giá trị xuất nhập khẩu của nhóm này. Đây cũng là ngành tạo ra số lao động lớn thứ ba cho Việt Nam (sau dệt may, da giày) và thu hút lớn nguồn vốn FDI.

Trong giai đoạn 2010-2020, Việt Nam nằm trong Top 10 thế giới về RCA trong ngành điện tử và năm 2020 vươn lên Top 5.

“So sánh 10 mặt hàng điện tử có giá trị RCA trung bình lớn nhất của Việt Nam với các quốc gia khác giai đoạn 2010-2020, thì các mặt hàng có lợi thế so sánh vượt trội của Việt Nam là điện thoại, micro và loa. Theo nhóm nghiên cứu, đây là nhóm ngành Việt Nam có dư địa đẩy mạnh lợi thế so sánh trong tương lai.

“Nhưng khi xem xét mức độ chuyên môn hóa trong các sản phẩm, thì những mặt hàng Việt Nam có lợi thế so sánh cao lại có chỉ số phức tạp thấp. Những sản phẩm xuất khẩu lớn cũng là sản phẩm có chỉ số phức tạp thấp, có hàm lượng khoa học công nghệ thấp. Nếu có sự thay đổi chuỗi sản xuất, chúng ta dễ bị thay thế”, bà Thu khuyến cáo.

Tin liên quan
Việt Nam vẫn thuộc Top đầu thị trường mở rộng kinh doanh của doanh nghiệp ASEAN Việt Nam vẫn thuộc Top đầu thị trường mở rộng kinh doanh của doanh nghiệp ASEAN

Đặc biệt, trong chuỗi giá trị ngành hàng điện tử của Việt Nam khi tham gia toàn cầu, nhóm nghiên cứu tiếp tục thấy rõ sự “lấn át”, thậm chí “bao trọn” của doanh nghiệp FDI khi chiếm 95% tổng kim ngạch xuất khẩu trong năm 2020. Tỷ lệ nội địa hóa ngành công nghiệp điện tử hiện nay rất thấp, chỉ 5-10%.

Theo nhóm nghiên cứu, doanh nghiệp FDI gần như là người chơi chính. Có nhiều lý do để giải thích.

Một là, doanh nghiệp Việt chưa đáp ứng yêu cầu rất cao về tiêu chuẩn của chuỗi sản xuất toàn cầu.

Hai là, doanh nghiệp toàn cầu thường có tập quán kinh doanh lựa chọn doanh nghiệp cung ứng quen thuộc hoặc cùng quốc tịch với họ...

“Nhưng, cũng nhờ vậy, Việt Nam đang thâm nhập rất sâu vào chuỗi giá trị toàn cầu của ngành điện tử, đang là đầu mối lớn trong ngành này. Nhưng tới đây, việc thu hút FDI cần hướng tới vị thế thượng nguồn, mang lại giá trị gia tăng nhiều hơn cho Việt Nam”, bà Thu nói.

Cơ hội nào cho ngành thực phẩm?

Chế biến thực phẩm đang nổi lên là nhóm ngành có lợi nhuận trước thuế cao, đứng thứ hai trong nhóm ngành công nghiệp chế biến, chế tạo; là ngành chuyển từ nhập khẩu ròng sang xuất khẩu ròng.

Nhưng báo cáo của nhóm nghiên cứu Trường đại học Kinh tế cho thấy, lợi thế so sánh của ngành này đang có xu thế giảm. Năm 2020, RCA của ngành thực phẩm Việt Nam giảm 1% so với năm 2019. Vấn đề là, có những mặt hàng trong nhóm ngành đang ở nhóm đầu thế giới về RCA, đó là thục phẩm giáp xác và chế biến.

“Có nên đẩy mạnh đầu tư vào ngành này để nâng cao lợi thế so sánh của ngành thực phẩm không?”, bà Thu đặt vấn đề với các nhà hoạch định chính sách.

Lý do là, trong bức tranh của chuỗi giá trị toàn cầu ngành thực phẩm, sự tham gia của Việt Nam đang giảm đi, nhưng vị thế lại tăng lên. Hơn thế, trong chuỗi giá trị này, doanh nghiệp tư nhân Việt Nam đang ở thế dẫn dắt sự tham gia của Việt Nam.

Tuy nhiên, khi vẽ nên chuỗi giá trị toàn cầu của ngành thực phẩm, tọa độ của Việt Nam rất xa, thậm chí khá tách biệt so với nước khác trên thế giới. Hàm ý là sự tham gia của Việt Nam trong chuỗi này khá nông.

“Vị thế trong chuỗi giá trị của Việt Nam sẽ được cải thiện khi năng lực của khu vực sản xuất trong nước được cải thiện. Điều đó cũng có nghĩa là, lợi thế so sánh của Việt Nam trong ngành này sẽ giảm nếu không có các chính sách phù hợp trước bối cảnh cạnh tranh quốc tế vô cùng khắc nghiệt”, nhóm nghiên cứu khuyến nghị.

Việt Nam là 'ngôi sao đang lên' trong lĩnh vực khởi nghiệp ở Đông Nam Á

Việt Nam là 'ngôi sao đang lên' trong lĩnh vực khởi nghiệp ở Đông Nam Á

Việt Nam được đánh giá là "ngôi sao đang lên" của khu vực Đông Nam Á và sẽ nổi lên trở thành quốc gia có ...

Bức tranh kinh tế Việt Nam pha lẫn gam màu sáng, tối

Bức tranh kinh tế Việt Nam pha lẫn gam màu sáng, tối

5 tháng đầu năm, nền kinh tế Việt Nam tiếp tục đón những tín hiệu tích cực như tăng trưởng GDP, sản xuất công nghiệp, ...

(theo Báo Đầu tư)

Bài viết cùng chủ đề

Covid-19

Xem nhiều

Đọc thêm

Giá xăng dầu hôm nay 14/11: Thế giới chốt phiên tăng nhẹ; xăng trong nước chiều nay nhiều khả năng sẽ giảm

Giá xăng dầu hôm nay 14/11: Thế giới chốt phiên tăng nhẹ; xăng trong nước chiều nay nhiều khả năng sẽ giảm

Giá xăng dầu hôm nay 14/11, giá dầu thế giới chốt phiên ngày 13/11 với mức tăng nhẹ. Chiều nay, nhiều khả năng giá xăng dầu trong nước sẽ giảm.
Trải nghiệm suối nước nóng - điểm đến lý tưởng mùa Thu Đông tại xứ Đài

Trải nghiệm suối nước nóng - điểm đến lý tưởng mùa Thu Đông tại xứ Đài

Đảo Đài Loan (Trung Quốc) gây ấn tượng bởi văn hóa đặc sắc, thiên nhiên phong phú và là 'thiên đường suối nước nóng' nhờ vào địa hình đặc biệt.
Hiểu thêm về bản sắc của Dân ca Quan họ Bắc Ninh

Hiểu thêm về bản sắc của Dân ca Quan họ Bắc Ninh

Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Bắc Ninh tổ chức khai mạc Trưng bày tư liệu với chủ đề 'Dân ca Quan họ Bắc Ninh - Tinh ...
Ukraine có khả năng sớm tạo ra vũ khí hạt nhân thô sơ, thời điểm tung 'hàng nóng' sẽ không xa vời

Ukraine có khả năng sớm tạo ra vũ khí hạt nhân thô sơ, thời điểm tung 'hàng nóng' sẽ không xa vời

Báo cáo của các chuyên gia thuộc một trung tâm có ảnh hưởng ở Ukraine cho hay, Kiev có thể nhanh chóng chế tạo được vũ khí hạt nhân thô ...
Cựu tiền đạo Công Vinh trong danh sách đề cử Cầu thủ biểu tượng AFF Cup

Cựu tiền đạo Công Vinh trong danh sách đề cử Cầu thủ biểu tượng AFF Cup

Cựu tiền đạo Lê Công Vinh là cầu thủ Việt Nam duy nhất được Liên đoàn bóng đá Đông Nam Á đưa vào danh sách bình chọn biểu tượng AFF ...
Ủy ban Thường vụ Quốc hội khai mạc phiên họp thứ 39

Ủy ban Thường vụ Quốc hội khai mạc phiên họp thứ 39

Phiên họp 39 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ xem xét, quyết định việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã của 12 tỉnh, thành ...
Hậu bầu cử, Đức thêm 'đòn đau' vì hai từ yêu thích của ông Trump, Mỹ và châu Âu có nhiều thứ để mất

Hậu bầu cử, Đức thêm 'đòn đau' vì hai từ yêu thích của ông Trump, Mỹ và châu Âu có nhiều thứ để mất

Với việc ông Trump tái đắc cử tổng thống Mỹ đã khiến nhiều doanh nghiệp châu Âu lo ngại về làn sóng thuế quan dẫn đến chiến tranh thương mại.
Trung Quốc bất ngờ phát hành nợ bằng đồng USD, địa điểm khá bất thường, vì sao Bắc Kinh lựa chọn như vậy?

Trung Quốc bất ngờ phát hành nợ bằng đồng USD, địa điểm khá bất thường, vì sao Bắc Kinh lựa chọn như vậy?

Trung Quốc đang chào bán trái phiếu định giá bằng đồng USD tại Saudi Arabia, lần đầu tiên của quốc gia này kể từ năm 2021.
Giá vàng hôm nay 14/11/2024: Giá vàng ngừng 'thoái lui', nên mua hay bán? Cơ hội tốt để tích lũy, cần lưu ý một điều

Giá vàng hôm nay 14/11/2024: Giá vàng ngừng 'thoái lui', nên mua hay bán? Cơ hội tốt để tích lũy, cần lưu ý một điều

Giá vàng hôm nay 14/11/2024 'xoay mình' bật tăng nhờ hoạt động mua vào các nhà đầu tư, vượt trên mốc 2.600 USD/ounce.
Hậu bầu cử Mỹ: Không hài lòng một điều, ông Trump tuyên bố châu Âu phải 'trả giá đắt'; có lĩnh vực không thể tách rời

Hậu bầu cử Mỹ: Không hài lòng một điều, ông Trump tuyên bố châu Âu phải 'trả giá đắt'; có lĩnh vực không thể tách rời

Khi ông Trump trở lại Nhà Trắng, các chính sách thuế quan mà ông cảnh báo ở thời điểm tranh cử khiến thế giới lo ngại. Châu Âu không ngoại lệ.
Giá vàng hôm nay 13/11/2024: Giá vàng 'bốc hơi dữ dội', vắng khách mua, Việt Nam và thế giới cùng... đau đầu

Giá vàng hôm nay 13/11/2024: Giá vàng 'bốc hơi dữ dội', vắng khách mua, Việt Nam và thế giới cùng... đau đầu

Giá vàng hôm nay 13/11/2024 ghi nhận giảm xuống mức thấp nhất gần hai tháng khi đồng USD mạnh lên.
Ông Trump chuẩn bị trở lại Nhà Trắng, Bitcoin được cấp ‘nhiên liệu tên lửa’, thị trường tiền điện tử nóng hầm hập

Ông Trump chuẩn bị trở lại Nhà Trắng, Bitcoin được cấp ‘nhiên liệu tên lửa’, thị trường tiền điện tử nóng hầm hập

Điều gì đang diễn ra trên thị trường? Bitcoin được ‘cấp nhiên liệu tên lửa’ lao vun vút về phía trước, tiền điện tử nóng hầm hập, ông Trump đã làm gì?
Bất động sản mới nhất: Danh sách dự án chung cư giá cao ngất tại Hà Nội và TPHCM, làm gì khi mua phải đất ‘dính’ quy hoạch?

Bất động sản mới nhất: Danh sách dự án chung cư giá cao ngất tại Hà Nội và TPHCM, làm gì khi mua phải đất ‘dính’ quy hoạch?

Loạt dự án chung cư giá tăng vọt tại Hà Nội và TPHCM, Cần Thơ kiểm kê đất đai chuyên đề về sân golf… là những tin bất động sản (BĐS) mới nhất.
Nỗ lực thúc đẩy thị trường bất động sản phát triển bền vững

Nỗ lực thúc đẩy thị trường bất động sản phát triển bền vững

Giải thưởng Nhà môi giới bất động sản Việt Nam nhằm tôn vinh các cá nhân có đóng góp tích cực, nỗ lực thúc đẩy thị trường bất động sản phát triển bền vững.
Bất động sản mới nhất: Mặc kệ tồn kho ngày càng lớn, giá vẫn tăng vù vù, thị trường vào mùa cuối năm, bảng giá 14 chung cư vừa mở bán

Bất động sản mới nhất: Mặc kệ tồn kho ngày càng lớn, giá vẫn tăng vù vù, thị trường vào mùa cuối năm, bảng giá 14 chung cư vừa mở bán

Tồn kho ngày càng lớn, giá chung cư tại TPHCM chạm 80 triệu đồng/m2, Hà Nội thu hồi hơn 7.100 m2 đất… là những tin bất động sản (BĐS) mới nhất.
Bất động sản mới nhất: Có hiện tượng đầu cơ ‘thổi giá’, đấu giá đất Hà Nội hạ nhiệt, danh sách 8 dự án tại TPHCM được gỡ vướng pháp lý

Bất động sản mới nhất: Có hiện tượng đầu cơ ‘thổi giá’, đấu giá đất Hà Nội hạ nhiệt, danh sách 8 dự án tại TPHCM được gỡ vướng pháp lý

Thị trường quý III/2024 vẫn xảy ra tình trạng biến động giá cục bộ, đấu giá đất tại Hà Nội hạ nhiệt… là những tin bất động sản (BĐS) mới nhất.
Bất động sản mới nhất: Chung cư từ cũ đến mới liên tục tăng giá, thiết lập mặt bằng mới, TPHCM quy định về diện tích tối thiểu được tách thửa

Bất động sản mới nhất: Chung cư từ cũ đến mới liên tục tăng giá, thiết lập mặt bằng mới, TPHCM quy định về diện tích tối thiểu được tách thửa

Giá chung cư tăng mạnh, cục bộ lên tới 40% theo quý, thủ tục chuyển đất trồng hoa màu sang đất thổ cư… là những tin bất động sản (BĐS) mới nhất.
Bất động sản mới nhất: Đất nền Vành đai 4 ‘nổi sóng’, Hà Nội đề xuất giá thuê nhà ở xã hội, nguyên tắc đóng góp khi xây lại chung cư

Bất động sản mới nhất: Đất nền Vành đai 4 ‘nổi sóng’, Hà Nội đề xuất giá thuê nhà ở xã hội, nguyên tắc đóng góp khi xây lại chung cư

Đất nền Vành đai 4 hút nhà đầu tư, nguyên tắc đóng góp khi xây lại nhà chung cư… là những tin bất động sản mới nhất.
Tỷ giá ngoại tệ, tỷ giá USD/VND hôm nay 14/11: USD neo đỉnh một năm, EUR, Yen Nhật giảm mạnh

Tỷ giá ngoại tệ, tỷ giá USD/VND hôm nay 14/11: USD neo đỉnh một năm, EUR, Yen Nhật giảm mạnh

Tỷ giá ngoại tệ, tỷ giá USD/VND hôm nay 14/11 ghi nhận USD tăng lên mức cao nhất trong một năm so với các loại tiền tệ chính.
Nhà đầu tư chứng khoán hồ hởi khi ông Trump trở lại Nhà Trắng, vẫn có lý do đảo ngược đà tăng

Nhà đầu tư chứng khoán hồ hởi khi ông Trump trở lại Nhà Trắng, vẫn có lý do đảo ngược đà tăng

Các chỉ số chứng khoán của Mỹ đã lập đỉnh mới, khi các nhà đầu tư kỳ vọng các chính sách của ông Trump.
Tỷ giá ngoại tệ, tỷ giá USD/VND hôm nay 13/11: USD tăng vọt, Nhân dân tệ và EUR 'dắt tay nhau' đi xuống

Tỷ giá ngoại tệ, tỷ giá USD/VND hôm nay 13/11: USD tăng vọt, Nhân dân tệ và EUR 'dắt tay nhau' đi xuống

Tỷ giá ngoại tệ, tỷ giá USD/VND hôm nay 13/11 ghi nhận đồng USD đã tăng lên mức cao nhất trong hơn 6 tháng.
Tỷ giá ngoại tệ, tỷ giá USD/VND hôm nay 12/11: USD bật nhảy, EUR bị đè nặng bởi nỗi lo từ Mỹ

Tỷ giá ngoại tệ, tỷ giá USD/VND hôm nay 12/11: USD bật nhảy, EUR bị đè nặng bởi nỗi lo từ Mỹ

Tỷ giá ngoại tệ, tỷ giá USD/VND hôm nay 12/11 ghi nhận đồng USD tăng, trong khi đồng EUR giảm xuống mức thấp nhất trong gần 7 tháng.
Lần thứ 8 BIDV được vinh danh ‘Thương hiệu quốc gia’

Lần thứ 8 BIDV được vinh danh ‘Thương hiệu quốc gia’

Thương hiệu BIDV có hệ sinh thái gồm hơn 1.100 chi nhánh, phòng giao dịch, các đơn vị thành viên, hiện diện thương mại tại 5 quốc gia và vùng lãnh thổ.
Tỷ giá ngoại tệ, tỷ giá USD/VND hôm nay 11/11: USD có tiềm năng 'phi' tới mốc 106

Tỷ giá ngoại tệ, tỷ giá USD/VND hôm nay 11/11: USD có tiềm năng 'phi' tới mốc 106

Tỷ giá ngoại tệ, tỷ giá USD/VND hôm nay 11/11 duy trì ở mức cao khi kết quả của cuộc bầu cử Mỹ ngã ngũ.
Phiên bản di động