Ngược dòng lịch sử, nhân dân Việt Nam và Ấn Độ có bang giao hữu nghị lâu đời. Ấn Độ là cái nôi của một trong những nền văn hóa huy hoàng của nhân loại, có nhiều dấu ấn giao thoa văn hóa ở Việt Nam. Từ thế kỷ XVI, các thương nhân Ấn Độ cùng thương nhân nhiều nước Âu-Á đã đến buôn bán tại thương cảng sầm uất Hội An của Việt Nam.

Những thập niên đầu thế kỷ XX, xuất phát từ sự đồng cảm cùng cảnh ngộ bị chế độ thực dân áp bức, tình hữu nghị và ủng hộ lẫn nhau giữa nhân dân Việt Nam và Ấn Độ trong đấu tranh giành độc lập, tự do đã được các nhà lãnh đạo cách mạng kiệt xuất của hai dân tộc là Chủ tịch Hồ Chí Minh, anh hùng dân tộc Ấn Độ Mahatma Gandhi và Thủ tướng Jawaharlal Nehru đặt nền móng và được các thế hệ lãnh đạo, nhân dân hai nước dày công vun đắp. Trong tác phẩm "Nhật ký trong tù", Chủ tịch Hồ Chí Minh đã viết một bài thơ gửi Jawaharlal Nehru lúc này cũng đang bị giam cầm ở Ấn Độ để bày tỏ sự chia sẻ, cảm thông và ủng hộ về tinh thần:

"Khi tôi phấn đấu, anh hoạt động,

Anh phải vào lao, tôi ở tù;

Muôn dặm xa vời chưa gặp mặt,

Không lời mà vẫn cảm thông nhau".

Nhân dân Việt Nam không bao giờ quên tình đoàn kết, sự ủng hộ chí tình về vật chất lẫn tinh thần của nhân dân Ấn Độ anh em trong những năm kháng chiến gian khổ chống thực dân và đế quốc. Thủ tướng G. Nehru là người đứng đầu chính phủ nước ngoài đầu tiên thăm Việt Nam chỉ vài ngày sau khi Thủ đô Hà Nội được giải phóng (10/10/1954), đã khẳng định sự ủng hộ mạnh mẽ của Chính phủ và nhân dân Ấn Độ đối với nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, tiếp thêm sức mạnh cho nhân dân Việt Nam trong đấu tranh giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước.

Chuyến thăm lịch sử đến Ấn Độ năm 1958 của Chủ tịch Hồ Chí Minh mang theo tình cảm bè bạn chân thành, thắm thiết của nhân dân Việt Nam và để lại những ấn tượng sâu đậm trong lòng nhân dân Ấn Độ. Khẩu hiệu “Amar Nam, Tomar Nam, Viet Nam, Viet Nam” (tên chúng tôi, tên các bạn, tên chúng ta là Việt Nam, Việt Nam) được hô vang trên các đường phố Ấn Độ đã làm xúc động lòng người, thể hiện tình đoàn kết, sát cánh của nhân dân Ấn Độ với nhân dân Việt Nam. Tình hữu nghị và mối quan hệ tốt đẹp đó càng phát triển mạnh mẽ lên tầm cao mới sau khi Việt Nam và Ấn Độ chính thức thiết lập quan hệ ngoại giao vào năm 1972.

Suốt 50 năm qua, thích ứng với những thay đổi lớn lao của khu vực và thế giới, quan hệ Việt Nam-Ấn Độ với nền tảng tình hữu nghị chân thành, thủy chung và chia sẻ nhiều lợi ích tương đồng luôn được củng cố vững chắc và phát triển mạnh mẽ về mọi mặt, từ thiết lập quan hệ ngoại giao đến quan hệ Đối tác toàn diện, rồi quan hệ Đối tác chiến lược và hiện nay là quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện. Nội hàm chiến lược trong các trụ cột hợp tác giữa hai nước ngày càng mở rộng và sâu đậm, nhất là về chính trị-ngoại giao, quốc phòng-an ninh, kinh tế, khoa học công nghệ, văn hóa và giao lưu nhân dân.

Lòng tin chiến lược giữa hai nước không ngừng được củng cố qua trao đổi, tiếp xúc thường xuyên giữa lãnh đạo cấp cao và sự hợp tác mật thiết của các ngành, các địa phương hai nước. Gần đây nhất là các cuộc điện đàm giữa Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng, Thủ tướng Phạm Minh Chính với Thủ tướng Narendra Modi, chuyến thăm chính thức Ấn Độ của Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đã tạo xung lực mạnh mẽ cho quan hệ hai nước phát triển toàn diện, thực chất và ngày càng đi vào chiều sâu. Việc Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc và Thủ tướng Modi thông qua Tầm nhìn chung về hoà bình, thịnh vượng và người dân vào tháng 12/2020 đã khẳng định tầm nhìn, quyết tâm và định hướng lâu dài về phát triển quan hệ Việt Nam-Ấn Độ trong nhiều năm tới.

Hợp tác quốc phòng, an ninh là một trụ cột quan trọng của quan hệ Việt Nam-Ấn Độ. Hai nước đã ký nhiều văn kiện, thỏa thuận quan trọng để mở rộng và làm sâu sắc hơn hợp tác trong lĩnh vực này. Trong đó, trọng tâm là trao đổi thông tin, hợp tác đào tạo, phát triển công nghiệp quốc phòng, phòng chống tội phạm, ứng phó các thách thức an ninh…

Hợp tác kinh tế giữa hai nước phát triển mạnh mẽ cả về lĩnh vực và quy mô với hiệu quả ngày càng cao. Việt Nam hiện là đối tác thương mại lớn thứ 4 của Ấn Độ ở Đông Nam Á, trong khi Ấn Độ là đối tác thương mại lớn thứ 8 của Việt Nam với kim ngạch hai chiều đạt trên 13 tỷ USD năm 2021 và có khả năng tăng lên 15 tỷ USD năm 2022. Ấn Độ hiện có trên 300 dự án đầu tư trị giá khoảng 1 tỷ USD ở Việt Nam, trong đó chủ yếu đầu tư vào lĩnh vực chế biến, chế tạo, năng lượng. Các hãng hàng không hai nước mở nhiều tuyến bay trực tiếp kết nối các trung tâm kinh tế lớn của Việt Nam và Ấn Độ, tạo nhiều thuận lợi cho giao thương, đầu tư, du lịch và giao lưu nhân dân giữa hai nước.

Hợp tác giáo dục-đào tạo, văn hóa, khoa học-công nghệ, năng lượng, y tế, môi trường… ngày càng mở rộng và sâu sắc hơn. Trong đó, hợp tác giáo dục-đào tạo và văn hóa đã đẩy mạnh chia sẻ tri thức, giá trị tinh thần và giao thoa văn hóa, góp phần củng cố nền tảng xã hội cho quan hệ gắn bó giữa hai dân tộc. Hai nước đã sát cánh và tương trợ lẫn nhau trên tinh thần đoàn kết, bạn bè hoạn nạn có nhau trong phòng chống đại dịch Covid-19, chia sẻ nhiều trang thiết bị, vật tư y tế, nguyên liệu chế biến thuốc điều trị cũng như hợp tác thử nghiệm vaccine chống Covid-19…

Tình hữu nghị và tin cậy lẫn nhau giữa Việt Nam và Ấn Độ còn được khẳng định trong hợp tác đa phương. Hai nước chia sẻ nguyện vọng về một thế giới hòa bình, độc lập dân tộc, dân chủ, hợp tác cùng phát triển; có nhiều điểm đồng về các vấn đề khu vực và quốc tế; ủng hộ lẫn nhau và phối hợp chặt chẽ tại nhiều tổ chức, diễn đàn đa phương như Liên hợp quốc, Phong trào Không liên kết, Hợp tác Nam-Nam, ASEAN-Ấn Độ, ASEM, Hợp tác sông Mekong-sông Hằng...

Nhìn lại chặng đường 50 năm qua, Việt Nam luôn tự hào có Ấn Độ là người bạn thực sự tin cậy, thủy chung như cố Thủ tướng Phạm Văn Đồng đã từng đánh giá: “quan hệ hai nước chúng ta trong sáng như bầu trời không một gợn mây”. Mối quan hệ trong sáng này xuất phát từ nguyện vọng chung tha thiết của nhân dân Việt Nam và Ấn Độ về tình đoàn kết, tương trợ lẫn nhau trong đấu tranh giành độc lập, tự do; về hợp tác hữu nghị, bình đẳng và cùng có lợi trong xây dựng và phát triển đất nước phồn vinh.

Năm 2022 kỷ niệm 50 năm ngày thiết lập quan hệ ngoại giao Việt Nam-Ấn Độ, nhiều hoạt động có ý nghĩa thiết thực đã, đang và sẽ được tổ chức ở cả hai nước. Những hoạt động này tri ân công lao của các thế hệ lãnh đạo và nhân dân hai nước đã gây dựng, gìn giữ và phát triển mối quan hệ tốt đẹp Việt Nam-Ấn Độ trong nhiều thập kỷ qua; đồng thời, góp phần quan trọng tăng cường tuyên truyền sâu rộng về tình hữu nghị bạn bè thủy chung, trong sáng giữa hai nước, từ đó góp phần tiếp thêm xung lực cho phát triển quan hệ Việt Nam-Ấn Độ trong giai đoạn mới.

Việt Nam đang nỗ lực đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa trên nền tảng khoa học-công nghệ, đổi mới sáng tạo, đổi mới mạnh mẽ mô hình tăng trưởng, hoàn thiện đồng bộ thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, xây dựng nền kinh tế độc lập tự chủ và chủ động, tích cực hội nhập quốc tế toàn diện, sâu rộng nhằm phấn đấu trở thành nước đang phát triển, có công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao vào năm 2030 và trở thành nước phát triển, thu nhập cao vào năm 2045.

Trong thực hiện khát vọng và tầm nhìn phát triển của mình, Việt Nam luôn xem Ấn Độ là người bạn tin cậy, gần gũi và thủy chung; nhất quán dành cho Ấn Độ vị trí ưu tiên trong đường lối, chính sách đối ngoại; nỗ lực củng cố và phát triển quan hệ với Ấn Độ. Là bạn bè thân thiết, Việt Nam hết sức vui mừng trước sự phát triển mạnh mẽ của Ấn Độ, ủng hộ chính sách Hành động Hướng Đông của Ấn Độ và chân thành mong muốn Ấn Độ có vị thế xứng đáng trên trường quốc tế. Ấn Độ cũng luôn xem Việt Nam là bạn bè trong sáng, là đối tác tin cậy và là một trụ cột quan trọng trong triển khai chính sách Hành động Hướng Đông.

Việt Nam và Ấn Độ đều là những nền kinh tế năng động, có khát vọng vươn lên mạnh mẽ, cùng chia sẻ nhiều lợi ích chiến lược về phát triển và đối ngoại. Với nền tảng vững chắc của tình hữu nghị truyền thống, bạn bè thủy chung và tin cậy, tiềm năng mở rộng và làm sâu sắc quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện Việt Nam-Ấn Độ còn rất lớn.

Để biến tiềm năng to lớn đó thành hiện thực, cần không ngừng củng cố và làm sâu sắc hơn nữa trụ cột hợp tác trong quan hệ hai nước. Trong đó, cần tiếp tục nâng cao hiệu quả các cơ chế hợp tác song phương trên các kênh Đảng, Nhà nước, các ngành, các địa phương và nhân dân hai nước nhằm tăng cường hơn nữa sự tin cậy chiến lược. Tiếp tục thúc đẩy hợp tác quốc phòng, an ninh và đối ngoại ngày càng hiệu quả để đóng góp quan trọng vào sự phát triển của mỗi nước cũng như cho hòa bình, ổn định, hợp tác, phát triển trong khu vực và trên thế giới.

Hai nước hoàn toàn có đủ khả năng và điều kiện để trở thành những đối tác kinh tế quan trọng hàng đầu của nhau; trong đó, Ấn Độ có thể trở thành một trong những nhà đầu tư lớn và đối tác thương mại hàng đầu của Việt Nam. Muốn vậy, cần mở rộng, làm sâu sắc hơn và nâng cao hiệu quả hợp tác thương mại, đầu tư, kết nối kinh tế, nhất là kết nối cơ sở hạ tầng, năng lượng, chuỗi cung ứng, khoa học-công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số... Tiếp tục thúc đẩy triển khai hiệu quả, thực chất các thỏa thuận, hiệp định song phương đã ký. Bên cạnh đó, tiếp tục mở rộng, đưa vào chiều sâu hợp tác văn hóa, giáo dục-đào tạo, y tế, du lịch, môi trường, thích ứng biến đổi khí hậu... theo hướng nâng cao chất lượng, hiệu quả, tăng cường bổ sung lợi thế cho nhau trong phát triển kinh tế-xã hội của hai nước.

Trên bình diện đa phương, hai nước tiếp tục tăng cường phối hợp, ủng hộ lẫn nhau tại các diễn đàn ASEAN, khu vực và thế giới; ủng hộ chủ nghĩa đa phương, tôn trọng luật pháp quốc tế, cùng phấn đấu vì hòa bình, độc lập dân tộc, dân chủ, hợp tác, phát triển bền vững và tiến bộ xã hội.

Trước yêu cầu phát triển của mỗi nước trong một thế giới đang biến chuyển không ngừng, tình bạn thủy chung, tin cậy và quan hệ đối tác chiến lược toàn diện Việt Nam-Ấn Độ càng trở nên quan trọng đối với cả hai nước. Việt Nam và Ấn Độ quyết tâm làm hết sức mình gìn giữ tình hữu nghị vô cùng tốt đẹp đó và phát triển quan hệ hai nước ngày càng bền chặt, sâu rộng, thực chất và hiệu quả, đáp ứng nguyện vọng và lợi ích của nhân dân hai nước, đóng góp tích cực vào hoà bình, ổn định, hợp tác và phát triển trong khu vực và trên thế giới.