WB: Chống chịu tốt ở phương diện kinh tế đối ngoại, kinh tế Việt Nam sẽ khởi sắc trở lại

Các nhà đầu tư nước ngoài vẫn tiếp tục quan tâm tới thị trường Việt Nam. (Nguồn: Congthuong)

Ảnh hưởng nặng bởi Covid-19

Trong báo cáo cập nhật mới nhất về kinh tế Việt Nam mới công bố, WB cho rằng, sau khi cầm cự khá tốt trong quý đầu năm 2020 với mức tăng trưởng GDP ước đạt 3,8%, kinh tế Việt Nam có dấu hiệu suy giảm do tình trạng cách ly xã hội toàn quốc trong tháng 4.

Chỉ số sản xuất công nghiệp (IPP) trong tháng 4 giảm 13,3% so với tháng 3, tương đương 10,5% (so cùng kỳ năm trước), là mức giảm lớn nhất từ trước đến nay. Doanh số bán lẻ cũng giảm đáng kể (giảm 9,6% so cùng kỳ năm trước) do người tiêu dùng gặp phải nhiều xáo trộn và hạn chế đi lại (kể cả khi có dấu hiệu chuyển dịch sang thương mại điện tử). Vận tải hành khách và hàng hóa giảm lần lượt 27,5% và 7,2%.

Theo Tổng cục Thống kê, việc làm ở các ngành chế tạo và chế biến chịu ảnh hưởng nặng nề nhất, với 1,2 triệu việc làm bị ảnh hưởng trong Quý I; tiếp theo là 1,1 triệu việc làm trong các ngành bán buôn và bán lẻ, 740.000 trong các ngành lưu trú và ăn uống.

Trong số bị ảnh hưởng, 59% bị mất việc tạm thời, 28% phải làm việc theo ca, còn lại 13% bị mất việc. Tỷ lệ thất nghiệp của người lao động có độ tuổi từ 15 trở lên cũng cao hơn so với 5 năm gần đây, lên đến 2,22% vào cuối tháng 3, cao hơn 0,07% so với quý trước đó. Có đến 18.600 công ty phải tạm ngừng sản xuất kinh doanh trong quý I, tăng 26% so với cùng kỳ năm trước. Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO) ước tính, đại dịch có thể ảnh hưởng đến từ 4,6 đến 10,3 triệu người lao động vào cuối Quý II.

Chỉ số CPI giảm mạnh 1,6% trong tháng 4, khiến cho CPI chỉ tăng 2,9% so cùng kỳ năm trước, so với 4,9% trong tháng 3. Giá cả giảm chủ yếu do sức cầu lương thực thực phẩm trong nước giảm nhẹ và do giá dầu thô thấp kỷ lục trên thị trường quốc tế có tác động truyền dẫn đến giá xăng dầu trong nước.

Có dấu hiệu tích cực

Về kinh tế đối ngoại, xuất khẩu hàng hóa của Việt Nam tiếp tục tăng trưởng trong những tháng đầu năm 2020, nhưng với tốc độ chậm hơn so với giai đoạn trước Covid-19, phản ánh sức cầu bên ngoài yếu hơn, sự đứt đoạn của một số chuỗi cung ứng toàn cầu và lệnh cấm xuất khẩu gạo tạm thời (đã được dỡ bỏ). Kim ngạch xuất khẩu hàng hóa ước tăng 4,7% (so cùng kỳ năm trước) trong giai đoạn tháng 1-4, so với tốc độ tăng trưởng 6,5% cùng kỳ năm 2019.

Kim ngạch xuất khẩu của khu vực đầu tư nước ngoài - cỗ máy xuất khẩu của Việt Nam, chỉ tăng 1,5% so với 4,4% trong cùng kỳ năm trước. Mặc dù chưa có ước tính chính thức, nhưng cán cân thu nhập và thương mại dịch vụ (các thành phần còn lại trong tài khoản vãng lai của quốc gia) gần như chắc chắn là suy giảm mạnh do Việt Nam gần như dừng đón khách du lịch nước ngoài (lượng khách giảm 98% trong tháng 4/2020 so với năm trước) và dự kiến kiều hối cũng giảm mạnh.

Tuy nhiên, điểm quan trọng tại báo cáo này là WB đánh giá, Việt Nam đã chống chịu tốt hơn ở phương diện kinh tế đối ngoại.

Xuất khẩu hàng hóa của Việt Nam tiếp tục tăng trưởng trong những tháng đầu năm 2020, nhưng với tốc độ chậm hơn so với giai đoạn trước Covid-19 phản ánh sức cầu bên ngoài yếu hơn, sự đứt đoạn của một số chuỗi cung ứng toàn cầu và lệnh cấm xuất khẩu gạo tạm thời (đã được dỡ bỏ).

Kim ngạch xuất khẩu hàng hóa ước tăng 4,7% (so cùng kỳ năm trước) trong giai đoạn tháng 1 đến tháng 4, so với tốc độ tăng trưởng 6,5% cùng kỳ năm 2019. Kim ngạch xuất khẩu của khu vực đầu tư nước ngoài - được WB ví là “cỗ máy xuất khẩu của Việt Nam”, chỉ tăng 1,5% so với 4,4% trong cùng kỳ năm trước.

Dù vậy, báo cáo của WB vẫn khẳng định “kinh tế Việt Nam sẽ khởi sắc trở lại”. Bằng chứng, theo WB đó là, tăng trưởng tín dụng đã đảo chiều tăng lên trong tháng 3 sau khi chững lại trong 2 tháng đầu năm.

Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) cho biết, tăng trưởng tín dụng cuối tháng 3 là 1,3% so với đầu năm - tương đương mức tăng khoảng 11% so cùng kỳ năm trước.

NHNN đã thực hiện gói các biện pháp hỗ trợ từ đầu tháng 3 nhằm cho phép các ngân hàng tái cơ cấu vốn vay và giảm lãi suất cho người vay.

NHNN cũng cân nhắc hỗ trợ tăng thanh khoản cho một số ngân hàng thương mại thông qua việc nâng hạn mức tín dụng, cho phép những ngân hàng này tăng các khoản vay cho các doanh nghiệp đang gặp khó khăn về tài chính.

Bên cạnh đó, tình hình thực hiện ngân sách trong quý đầu năm 2020 là giảm thu và tăng chi, được dự báo cũng là xu hướng cho những tháng còn lại trong năm. Theo Bộ Tài chính, ước thực hiện thu ngân sách trong quý đầu năm 2020 chỉ tăng 1,8% so với cùng kỳ năm trước.

WB nhận định, kết quả nói trên phản ánh hiệu quả thu tốt hơn trong hai tháng đầu trước khi hoạt động kinh tế bị chững lại và chính sách thực hiện giãn nộp thuế có hiệu lực đầy đủ trong tháng 4.

WB cho rằng, trong quý I/2020, tổng chi tăng 8,7% (so cùng kỳ năm trước), cao hơn tốc độ tăng trưởng GDP khoảng 5% trong giai đoạn này. Mức tăng này được lý giải là do Chính phủ mong muốn đẩy mạnh triển khai các dự án hạ tầng quan trọng.

Gần đây, tổ chức Fitch Ratings đã điều chỉnh triển vọng của Việt Nam từ mức “tích cực” sang mức “ổn định” và giữ nguyên xếp hạng tín nhiệm quốc gia của Việt Nam ở mức BB. Triển vọng được sửa đổi cho thấy tác động leo thang của đại dịch Covid-19 với nền kinh tế Việt Nam trong các lĩnh vực xuất khẩu và du lịch, cũng như sức cầu trong nước yếu đi.

Xếp hạng của Fitch khẳng định, viễn cảnh tăng trưởng mạnh mẽ trong trung hạn của Việt Nam dựa trên nền tảng kinh tế vĩ mô ổn định, mức nợ Chính phủ thấp và khu vực kinh tế đối ngoại có khả năng chống chịu, bao gồm cả dự trữ ngoại hối ở mức khá lớn.

WB cũng nhận thấy, trước đại dịch Covid-19, Việt Nam đã có những hành động chống dịch nhanh chóng và quyết liệt trong quý I/2020; đồng thời, thực hiện nghiêm túc việc cách ly xã hội trên toàn quốc trong tháng 4 nên tác động, ảnh hưởng tới nền kinh tế, làm suy giảm hầu hết các chỉ số kinh tế chủ đạo như kinh doanh bán lẻ, xuất nhập khẩu hàng hóa và các hoạt động dịch vụ, sản xuất chế biến, chế tạo...

Mặc dù vậy, các nhà đầu tư nước ngoài vẫn tiếp tục quan tâm tới thị trường Việt Nam. Bằng chứng là đã có hơn 12 tỷ USD vốn đăng ký đầu tư được thu hút riêng trong 4 tháng đầu năm 2020.

Thêm nữa, Chính phủ Việt Nam cũng đã dần nới lỏng các biện pháp cách ly xã hội trên toàn quốc nhằm tái khởi động các hoạt động sản xuất, kinh doanh của các ngành, lĩnh vực kinh tế. Đó chính là những tín hiệu để dự đoán kinh tế Việt Nam có thể sẽ nhanh chóng khởi sắc trở lại trong nay mai.