Xây dựng Chiến lược văn hóa đối ngoại

Tham dự hội thảo có ông Nguyễn Mạnh Cầm, nguyên Uỷ viên Bộ Chính trị, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao và đại diện lãnh đạo các Cục, Vụ, các nhà khoa học, nhà văn hóa, nhà nghiên cứu, chuyên gia...

Hai mặt của văn hóa đối ngoại VN

Phát biểu tại Hội thảo, Thứ trưởng Hồ Anh Tuấn cho rằng văn hoá đối ngoại được xác định là một trong những phương cách góp phần bảo vệ an ninh quốc gia, quảng bá hình ảnh đất nước, phục vụ tích cực cho phát triển kinh tế-xã hội và nâng cao vị thế quốc gia trên trường quốc tế. Văn hoá đối ngoại (VHĐN) là tổng hợp các hoạt động mà một quốc gia sử dụng, trong đó yếu tố văn hoá là nòng cốt, nhằm đạt được những mục tiêu cơ bản của chính sách đối ngoại, tạo hình ảnh tốt đẹp về đất nước, quảng bá văn hoá và ngôn ngữ của mình trên thế giới, tạo nền tảng nhằm thiết lập, phát triển và duy trì quan hệ với các quốc gia khác, thông qua văn hoá, nghệ thuật và giáo dục; là việc thực hiện chính sách đối ngoại để đạt mục tiêu chính trị bằng công cụ văn hoá, biện pháp văn hoá, trong đó, các giá trị văn hoá sẽ là chỗ dựa tinh thần bền vững cho hoạt động đối ngoại, làm áp lực đối với các đối tác để thực hiện có kết quả cao các chính sách chính trị, kinh tế và văn hoá quốc gia. “Trong xu thế hoà bình, hợp tác cùng phát triển của một thế giới toàn cầu hoá và hội nhập quốc tế sâu rộng, VHĐN ngày càng giữ một vị trí quan trọng trong chính sách đối ngoại của các quốc gia” ông Tuấn nói.

Theo ông Hồ Anh Tuấn, hoạt động VHĐN của Việt Nam (VN) thời gian qua bên cạnh những mặt tích cực cũng còn nhiều điểm yếu như chưa thực sự được điều phối một cách tập trung trên phạm vi cả nước; sự phối hợp giữa các bộ ngành, địa phương trong và ngoài nước (các cơ quan đại diện của VN ở nước ngoài, cộng đồng người VN ở nước ngoài), giữa khu vực nhà nước và khu vực tư nhân trong tổ chức các hoạt động VHĐN ngoại còn yếu, thiếu tính chủ động và chưa hiệu quả; tính kế hoạch trong giao lưu văn hóa đối ngoại còn thấp; nội dung chương trình các hoạt động văn hóa đối ngoại còn nghèo nàn, đơn điệu, trùng lặp chưa khai thác hết tiềm năng kho tàng văn hóa VN; chưa có một chiến lược tổng thể để phát huy tối đa và hiệu quả những giá trị văn hoá của VN trên trường quốc tế, góp phần tích cực vào sự nghiệp xây dựng và phát triển nền văn hoá dân tộc trong quá trình hội nhập với quốc tế.

Chiến lược và các bài học kinh nghiệm

Thống nhất với quan điểm của Bộ VHTT&DL, ông Nguyễn Mạnh Cầm cho rằng, cần thiết phải sớm đưa ra Chiến lược văn hoá đối ngoại của VN đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030. Đây là nội dung quan trọng trong quá trình hội nhập toàn diện của VN đối với thế giới, góp phần nâng cao vị thế đất nước trên trường quốc tế, ông Nguyễn Mạnh Cầm nói. Bên cạnh đó, ông Cầm cũng chỉ ra rằng, văn hóa VN mới hoạt động theo bề nổi như tại một số nước đã tổ chức Những ngày văn hóa VN với các hoạt động về thời trang, ca nhạc, ẩm thực…để quảng bá hình ảnh của VN. Tuy nhiên, ông cho rằng, cần có những bài viết, những tác phẩm sâu hơn về văn hóa VN để giới thiệu với bạn bè quốc tế. Rồi cũng cần phải có những quy định, quy chế cụ thể, chặt chẽ về các hoạt động biểu diễn văn hóa, vì nếu nghệ sĩ bỏ một buổi biểu diễn rất ảnh hưởng tới hình ảnh quốc gia.

Xem văn hóa là một yếu tố quan trọng trong đối ngoại, ông Cầm đã lấy các ví dụ sinh động về các “đại sứ” ngoại giao văn hóa ở các nước như: Mỹ có kinh đô điện ảnh Hollywood, làn sóng văn hóa Hàn Quốc ảnh hưởng tới các quốc gia trong đó có VN, rồi Đức có các trung tâm dạy tiếng Đức trên thế giới; Trung Quốc có các trung tâm truyền bá về Khổng Tử… Ông Nguyễn Mạnh Cầm cũng nhấn mạnh cần học kinh nghiệm quảng bá hình ảnh VN qua hoạt động quảng bá hình ảnh văn hóa của các nước. Và cũng rất cần lưu ý, quan tâm tới công tác dạy tiếng Việt trong cộng đồng người VN đang sinh sống ở nước ngoài.

Cũng trong hội thảo, một số đại biểu đưa ra ý kiến, phải chú ý đến tính khoa học, thiết thực và hiệu quả, nhất là cần nêu được những mục tiêu cụ thể, tránh tình trạng “chiến lược chỉ nằm trên giấy” hoặc tình trạng mục tiêu thì lớn nhưng hoạt động thực tiễn lại yếu kém do không thiết thực. Bên cạnh đó, cần phải xác định rõ những nội dung cơ bản với những nội hàm cụ thể để xây dựng chiến lược một cách khoa học. Theo ông Hồ Anh Tuấn, việc nghiên cứu xây dựng Chiến lược văn hoá đối ngoại đến năm 2020 và tầm nhìn đến năm 2030 là cấp thiết trong tình hình hiện nay. Ý kiến đóng góp của các đại biểu sẽ được Ban soạn thảo chỉnh lý, hoàn thiện Đề cương và triển khai xây dựng Dự thảo Chiến lược báo cáo lãnh đạo Bộ xem xét, trình Chính phủ trong thời gian tới.

Kiều bào và văn hóa đối ngoại

Trong thời gian qua, thực tế cho thấy bên cạnh những hoạt động văn hóa do các cơ quan, tổ chức trong nước thực hiện còn có nhiều hoạt động có ý nghĩa do những người nặng lòng với việc quảng bá hình ảnh VN ra nước ngoài. Nổi bật nhất phải kể tới sự đóng góp của những nhà thiết kế thời trang, nhiếp ảnh gia, các nghệ sĩ, các sinh viên-lưu học sinh VN… Và đặc biệt là những người Việt sống ở nước ngoài. Nhất là thế hệ người Việt thứ hai, ngoài những giá trị được hấp thụ từ nước sở tại, tinh thần Việt phải được thế hệ trẻ tại đây hun đúc, nuôi dưỡng để có thể phát huy tốt nhất những lợi thế từ cả hai nền văn hóa, với những giá trị truyền thống VN được giữ gìn…

Một ví dụ cụ thể, trong ngày quốc tế Lao động 1-5 vừa qua, cộng đồng người Việt tại Berlin cùng nhau tổ chức các hoạt động ca múa nhạc nhằm quảng bá cho các bạn bè Đức và quốc tế về hình ảnh của con người và đất nước VN. Chương trình do Hội Thiện Từ Tâm và câu lạc bộ Đoàn Kết tổ chức đã được bè bạn nước ngoài nhiệt tình hưởng ứng. Theo thống kê, hiện nay có khoảng 125.000 người Việt và gốc Việt đang sinh sống tại Đức, trong đó ở Berlin là nơi cộng đồng Việt tập trung đông nhất. Quận Lichtenbeg (phía đông Berlin) từng được mệnh danh là "thủ đô" của người Việt. Nên chăng có một cuộc hội thảo về chủ đề này với những nhà văn hóa, học giả, nhà nghiên cứu Việt Nam... đang sinh sống và định cư ở nước ngoài?

MINH HẢI