Ý thức được phát triển như thế nào?

Lý thuyết thần kinh học có tên “học thuyết về lược đồ của sự chú ý” sẽ giúp chúng ta nhận thức được về bản thân.
Theo dõi Baoquocte.vn trên
TIN LIÊN QUAN
y thuc duoc phat trien nhu the nao Nghệ thuật trong ý thức
y thuc duoc phat trien nhu the nao Ý thức con người vẫn tồn tại sau khi chết

Kể từ khi Charles Darwin xuất bản cuốn “Nguồn gốc của muôn loài” vào năm 1859, thuyết tiến hóa của ông được coi là lý thuyết thống nhất lớn của sinh học. Tuy nhiên, một trong những đặc điểm sinh học quan trọng nhất của chúng ta - ý thức - hiếm khi được nghiên cứu trong bối cảnh của sự tiến hóa. Các học thuyết về ý thức thường xuất phát từ tôn giáo, triết lý, và khoa học nhận thức, nhưng không có nhiều từ sinh học tiến hóa.

Có lẽ đó là lý do tại sao có rất ít học thuyết có thể giải quyết những câu hỏi cơ bản như: giá trị thích nghi của ý thức là gì? Ý thức phát triển từ khi nào và những loài động vật nào có ý thức? “Học thuyết về lược đồ của sự chú ý” (AST) được phát triển trong năm năm qua, có thể trả lời những câu hỏi trên.

Xử lý tín hiệu

Học thuyết này cho thấy ý thức đã xuất hiện như một giải pháp cho một trong những vấn đề cơ bản nhất đối với bất kỳ hệ thống thần kinh nào: có quá nhiều thông tin liên tục cần được xử lý đầy đủ. Bộ não phát triển cơ chế ngày càng tinh vi để xử lý sâu một số tín hiệu được lựa chọn trước những tín hiệu khác, và theo học thuyết AST, ý thức là kết quả cuối cùng của chuỗi tiến hóa đó.

Nếu lý thuyết này đúng, ý thức đã phát triển dần dần trong nửa tỷ năm qua và có trong một số loài có xương sống.

y thuc duoc phat trien nhu the nao
Não người được chia ra làm nhiều khu vực, mỗi khu vực có trách nhiệm xử lý các thông tin khác nhau.

Thậm chí trước khi có sự tiến hóa của bộ não trung tâm, hệ thống thần kinh đã “áp dụng” một thủ thuật máy tính đơn giản: cạnh tranh. Tế bào thần kinh hoạt động giống như các ứng cử viên trong cuộc bầu cử, tìm cách la hét và cố gắng áp đảo các đối thủ.

Ở mỗi thời điểm bất kỳ, chỉ có một vài tế bào thần kinh giành chiến thắng trong cuộc cạnh tranh khốc liệt đó, tín hiệu của chúng sẽ tác động đến hành vi của loài vật. Quá trình này được gọi là tăng cường tín hiệu lựa chọn. Không có nó, một hệ thống thần kinh hầu như không thể làm gì.

Chúng ta có thể dự đoán việc tăng cường tín hiệu lựa chọn đã tác động đến quá trình tiến hóa từ khi nào bằng cách so sánh các loài động vật khác nhau, một phương pháp phổ biến trong sinh học tiến hóa.

Tiến hóa tiếp theo là một bộ điều khiển tập trung trung tâm, có thể phối hợp tất cả các giác quan. Ở nhiều loài động vật, bộ điều khiển trung tâm là một vùng não gọi là tectum. ("Tectum", theo tiếng Latinh có nghĩa là "mái nhà", và nó thường bao phủ phần phía trên của não).

Phối hợp hoạt động

Tectum hướng sự chú ý của mắt, tai và mũi tới bất cứ điều gì quan trọng. Tất cả các vật có xương sống, cá, bò sát, chim, động vật có vú đều có một tectum trừ động vật không xương sống.

Theo các bằng chứng về hóa thạch và di truyền, động vật có xương sống phát triển khoảng 520 triệu năm trước. Các tectum và bộ điều khiển trung tâm của sự chú ý có thể đã phát triển sau đó, trong kỷ Cambri khi động vật có xương sống còn là những sinh vật nhỏ bé.

Tectum là một bộ phận quan trọng tạo ra ý thức. Để kiểm soát đầu và mắt một cách hiệu quả, nó xây dựng một “mô hình nội bộ” có vai trò theo dõi bất cứ điều gì đang được não kiểm soát, cho phép dự đoán và lập kế hoạch. Nó mô phỏng trạng thái hiện tại của mắt, đầu và các bộ phận cơ thể khác, đưa ra dự đoán về sự chuyển động của các bộ phận cơ thể và về hậu quả của những chuyển động ấy. Ví dụ, nếu bạn liếc mắt sang phải, tectum sẽ dự đoán sau đó bạn sẽ phải liếc mắt trở lại bên trái.

Tectum so sánh các tín hiệu hình ảnh đầu tiên với hình ảnh thực tế, để đảm bảo rằng các chuyển động của bạn đang theo đúng hướng. Những tính toán này cực kỳ phức tạp trong quá trình kiểm soát vận động của cơ thể.

Ở cá và động vật lưỡng cư, các tectum là đỉnh cao của sự tinh tế và chiếm phần lớn nhất của não bộ. Ếch có khả năng nhận thức về bản thân khá tốt.

Với sự tiến hóa của loài bò sát khoảng 350 đến 300 triệu năm trước đây, một cấu trúc não mới bắt đầu xuất hiện – được gọi là wulst. Loài chim được thừa hưởng wulst từ tổ tiên của chúng là loài bò sát. Động vật có vú cũng vậy, nhưng bộ phận này của con người được gọi là vỏ não và nó đã mở rộng rất nhiều. Cho đến nay, vỏ não là cấu trúc lớn nhất trong bộ não con người.

Vỏ não giống như một tectum nâng cấp. Con người vẫn có một tectum dưới vỏ não và nó thực hiện các chức năng tương tự như ở loài cá và động vật lưỡng cư.

Ngôn ngữ có lẽ là bước nhảy vọt lớn gần đây nhất trong sự phát triển của ý thức. Không ai biết ngôn ngữ con người tiến hóa lần đầu tiên khi nào. Chắc chắn điều này đã xảy ra ít nhất 70.000 năm trước, khi con người bắt đầu phân tán khắp nơi thế giới, và tất cả các nhóm người có những ngôn ngữ khác nhau. Mối quan hệ giữa ngôn ngữ và ý thức thường được tranh luận, nhưng có thể chắc chắn rằng khi chúng ta phát triển ngôn ngữ, chúng ta đã bắt đầu có ý thức về bản thân. 

y thuc duoc phat trien nhu the nao Ý thức ngoại giao trong mỗi chuyến đi

Mỗi hành trình là một trải nghiệm để tích luỹ kinh nghiệm từ thực tế và mỗi khó khăn vượt qua chính là một lần ...

y thuc duoc phat trien nhu the nao Bi kịch của những đứa trẻ ở Hollywood

Nổi tiếng khi còn quá nhỏ, giàu có khi chưa biết tiêu tiền, được săn đón khi chưa hình thành ý thức bản thân... Những ...

y thuc duoc phat trien nhu the nao Xóa ách tắc từ tâm hồn, ý thức con người

Nếu không xóa được sự ách tắc này, dù hạ tầng và phương tiện có hiện đại đến mấy, chúng ta vẫn sẽ không tìm ...

Trung Hiếu (theo The Atlantic)

Xem nhiều

Đọc thêm

Việt Nam luôn coi trọng và dành ưu tiên cao cho việc củng cố, tăng cường quan hệ với Campuchia

Việt Nam luôn coi trọng và dành ưu tiên cao cho việc củng cố, tăng cường quan hệ với Campuchia

Chủ tịch Quốc hội khẳng định Đảng, Nhà nước Việt Nam luôn coi trọng và dành ưu tiên cao cho việc củng cố, tăng cường quan hệ Việt Nam-Campuchia.
Việt Nam-Malaysia: Thúc đẩy, phát huy hiệu quả tiềm năng hợp tác trong bối cảnh bước vào giai đoạn phát triển mới

Việt Nam-Malaysia: Thúc đẩy, phát huy hiệu quả tiềm năng hợp tác trong bối cảnh bước vào giai đoạn phát triển mới

Tổng Bí thư tiếp Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Phát triển Nông thôn, Chủ tịch đảng UMNO và các lãnh đạo cấp cao trong Liên minh cầm quyền tại Malaysia.
Phu nhân Tổng Bí thư Tô Lâm thăm Viện Tim quốc gia Malaysia

Phu nhân Tổng Bí thư Tô Lâm thăm Viện Tim quốc gia Malaysia

Phu nhân Ngô Phương Ly bày tỏ sự cảm phục, quý trọng tinh thần yêu nghề, hết lòng chăm sóc bảo vệ sức khỏe người dân của các y sĩ, ...
Thêm nhiều điều kiện đối với việc xét tuyển đại học bằng học bạ

Thêm nhiều điều kiện đối với việc xét tuyển đại học bằng học bạ

Dự thảo thông tư sửa đổi, bổ sung một số điều của Quy chế tuyển sinh trình độ đại học, tuyển sinh trình độ cao đẳng ngành Giáo dục Mầm ...
Tổng Bí thư Tô Lâm thăm Tập đoàn dầu khí quốc gia Malaysia

Tổng Bí thư Tô Lâm thăm Tập đoàn dầu khí quốc gia Malaysia

Tổng Bí thư Tô Lâm đề nghị Petronas sớm xây dựng chiến lược, thúc đẩy đầu tư, kinh doanh tại Việt Nam, tăng cường hợp tác trên lĩnh vực năng ...
Đợt trục xuất lớn nhất lịch sử nước Mỹ cận kề, lao động nhập cư phấp phỏng trước giờ G

Đợt trục xuất lớn nhất lịch sử nước Mỹ cận kề, lao động nhập cư phấp phỏng trước giờ G

Các ngành công nghiệp như nông nghiệp, giải trí và khách sạn...có thể là những ngành chịu tác động lớn nhất bởi lệnh trục xuất lao động nhập cư của ...
Kiến tạo lòng tin, thúc đẩy đối thoại

Kiến tạo lòng tin, thúc đẩy đối thoại

ADMM+ ngày càng thể hiện vai trò là nền tảng cho hợp tác trên thực tế và có ý nghĩa giữa ASEAN với các nước bên ngoài khu vực trong lĩnh vực an ninh.
Bước đi lịch sử tại Hội nghị thượng đỉnh G20

Bước đi lịch sử tại Hội nghị thượng đỉnh G20

Đánh thuế giới siêu giàu là một trong những chủ đề quan trọng tại Hội nghị thượng đỉnh Nhóm các nền kinh tế phát triển và mới nổi hàng đầu thế giới.
Thế giới sẽ thế nào khi ông Donald Trump trở lại Nhà Trắng

Thế giới sẽ thế nào khi ông Donald Trump trở lại Nhà Trắng

Trở lại Nhà Trắng một cách mạnh mẽ, áp đảo, Tổng thống đắc cử Donald Trump sẽ 'đối đãi' với thế giới như thế nào trong nhiệm kỳ 2.0 vẫn là câu hỏi bỏ ngỏ.
Tuần lễ cấp cao APEC 2024: Thúc đẩy nguyên tắc đa phương

Tuần lễ cấp cao APEC 2024: Thúc đẩy nguyên tắc đa phương

Không chỉ thúc đẩy hợp tác khu vực, Tuần lễ cấp cao APEC từ 10 đến 16/11 tại Peru còn là cơ hội để thúc đẩy các nguyên tắc đa phương.
Israel-Iran: Trả đũa trong tính toán

Israel-Iran: Trả đũa trong tính toán

Israel tiến hành tập kích đường không vào nhiều mục tiêu ở Iran. Đợt tấn công trả đũa của Israel có những điểm đáng chú ý và đặt ra nhiều vấn đề.
Phần Lan-Trung Quốc: Van giảm áp

Phần Lan-Trung Quốc: Van giảm áp

Không chỉ thúc đẩy quan hệ song phương, chuyến thăm Trung Quốc của Tổng thống Phần Lan còn góp phần ổn định quan hệ Trung Quốc EU...
Một Iran 'rất khác' sẽ khiến ông Trump phải đau đầu!

Một Iran 'rất khác' sẽ khiến ông Trump phải đau đầu!

Rất có thể chính sách 'gây áp lực tối đa' của Tổng thống đắc cử Donald Trump sẽ không còn tác dụng với Iran khi ở thời điểm hiện nay.
Ông Donald Trump 'tái xuất': Cục diện Nam bán cầu có đảo chiều?

Ông Donald Trump 'tái xuất': Cục diện Nam bán cầu có đảo chiều?

Sự trở lại của ông Donald Trump không chỉ đánh dấu bước ngoặt trong chính trị Mỹ mà còn hứa hẹn ảnh hưởng sâu rộng đến khu vực Nam bán cầu.
'Hạt hòa bình' gieo mầm ngoại giao nông sản Mỹ-Trung

'Hạt hòa bình' gieo mầm ngoại giao nông sản Mỹ-Trung

Nhóm các nhà nghiên cứu Mỹ và Trung Quốc đang tiến hành dự án 'hạt hòa bình' nhằm thúc đẩy cân bằng thương mại nông nghiệp giữa hai nước.
Xung đột Nga-Ukraine: Đoán ý đồ người kế nhiệm, Tổng thống Biden đi thêm nước cờ 'một mũi tên trúng hai đích'

Xung đột Nga-Ukraine: Đoán ý đồ người kế nhiệm, Tổng thống Biden đi thêm nước cờ 'một mũi tên trúng hai đích'

Mặc dù sắp mãn nhiệm nhưng Tổng thống Mỹ Joe Biden đã có một quyết định quan trọng liên quan đến xung đột Nga-Ukraine.
Cái 'gật đầu muộn mằn' của Tổng thống Biden với Ukraine: Thay đổi cục diện hay thêm dầu vào lửa?

Cái 'gật đầu muộn mằn' của Tổng thống Biden với Ukraine: Thay đổi cục diện hay thêm dầu vào lửa?

Tổng thống Joe Biden đã quyết định 'xé rào' vũ khí cho Ukraine. Tuy nhiên, những 'đòn giáng' không thể tạo ra bằng lời nói.
Ngoại giao đa phương của Việt Nam tạo tiếng vang trên truyền thông Mexico

Ngoại giao đa phương của Việt Nam tạo tiếng vang trên truyền thông Mexico

Truyền thông Mexico đề cao vị thế và sự tham gia, đóng góp hiệu quả của Việt Nam tại các diễn đàn đa phương gần đây như APEC, G20...
Phiên bản di động