Đa dạng thần kinh (Neurodiversity)

Trạng thái thần kinh của con người khá đa dạng. Trong đó tự kỷ là một dạng khuyết tật, nhiều người cho rằng đó là hệ quả của sự biến đổi gen. Hiện nay trên thế giới, nhiều người đang kêu gọi không cần thiết phải chữa bệnh tự kỷ bởi đó là một trong các trạng thái tự nhiên của đa dạng thần kinh, do đó cần phải được duy trì.

Lòng vị tha đến từ hai phía (Reciprocal Altruism) 

Để xã hội tồn tại và phát triển, mọi cá thể đều phải có lòng vị tha. Mọi người (thậm chí cả các loài động vật) đôi khi vẫn phải tốn nhiều công sức chỉ để mang lại lợi ích cho những người khác, dù có khi họ không phải là người thân thiết.

Trên thực tế, lòng vị tha đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành nên tinh thần tương hỗ giúp nâng cao phúc lợi, khả năng sinh tồn và sức khỏe của con người.

Nguyên lý có tính ảnh hưởng (Effective Theory) 

Mọi người có thể không thống nhất ý kiến về nhiều vấn đề mang tính cơ bản và chuyên sâu, nhưng tất cả chúng ta đều tin tưởng rằng khi ngồi trên một chiếc ghế chắc chắn, chúng ta sẽ cảm thấy an tâm hơn, và khi hít thở trên bề mặt Trái Đất nghĩa là chúng ta sẽ đủ có lượng khí oxy cần thiết cho sự sống. Khái niệm này được gọi là Nguyên lý có tính ảnh hưởng.

Tất cả chúng ta đều làm việc dựa trên các nguyên lý có tính ảnh hưởng. Chúng ta tìm kiếm các nội dung mô tả khớp với những gì chúng ta nhìn thấy trên thực tế, và rồi tương tác với chúng.

Nguyên lý có tính ảnh hưởng rất có giá trị khi chúng ta tự hỏi các nguyên lý khoa học được thực hiện như thế nào, và khi chúng ta muốn nhận định một vấn đề là sai hay đúng.

Xu hướng về sự xác nhận (Confirmation Bias)

Lợi ích của Internet là càng nhiều thông tin sẽ giúp bạn đưa ra được các quyết định đúng đắn hơn. Tuy nhiên, nghịch lý cũng nằm ở chỗ càng nhiều thông tin sẽ càng tăng thêm khả năng xác nhận những gì bạn vốn đã tin tưởng từ trước đó.

Trí Quyển (The Noosphere)  

Trí quyển nằm trong tập hợp các khái niệm nói về các quyển của Trái Đất gồm có sinh quyển, khí quyển, thủy quyển… trong đó bản chất của trí quyển chính là trí tuệ của con người.

Đây là thuật ngữ ra đời từ đầu thế kỷ 20 nhưng sau đó không được sử dụng phổ biến. Tuy nhiên thuật ngữ này cũng cần được lưu tâm.

Khả năng đạt được mục tiêu (Affordance)

Nhà tâm l‎ý học James J. Gibson đưa ra thuật ngữ affordance từ những năm 70 của thế kỷ trước. Nguyên lý cơ bản là mọi cơ quan cảm giác của con người và các loài sinh vật đều được hình thành với chức năng chỉ thu lượm thông tin liên quan đến sự sống của chính nó, đồng thời bỏ qua mọi yếu tố khác. Thông tin đó xoay quanh các cơ hội “có thể đạt được mục tiêu”, với các hoạt động liên tục xảy ra trên toàn cầu, ví dụ như những cái hố giúp chúng ta đạt được ý đồ ẩn nấp, những chiếc cốc giúp chúng ta đạt được mục tiêu uống nước, cây giúp chúng ta đạt được mục tiêu trèo lên cao…

“Quy tắc đặt tên” của Stigler (Stigler's Law of Eponymy) 

Theo nghiên cứu của Stigler, các khám phá khoa học đều không được đặt tên theo người khám phá đầu tiên, có thể kể ra các ví dụ điển hình như định l‎ý Pitago, sao chổi Halley, số Avogardo, định luật Gresham, đồ thị Venn… Nhà xã hội học Robert K. Merton cũng cho biết những người khám phá đầu tiên có vẻ như không bao giờ được ghi nhận. Như vậy, vấn đề ở đây là thứ tự không phải là yếu tố quyết định. Đóng góp của nhà thiên văn học Edmund Halley không nằm ở việc quan sát được sao chổi Halley năm 1682 mà nằm ở việc thừa nhận sao chổi đó với sao chổi được quan sát năm 1531 chỉ là một.

Lợi thế so sánh (Comparative Advantage)

Lợi thế rõ ràng của thuế quan – hướng tới các hàng hóa và dịch vụ nhập khẩu – là hỗ trợ các nhà sản xuất nội địa đồng thời gây khó khăn cho các nhà sản xuất nước ngoài.

Ví dụ, thuế suất của Mỹ đối với các sản phẩm săm lốp của Trung Quốc đã khiến cho săm lốp Trung Quốc nhập khẩu vào Mỹ có giá cao hơn so với hàng nội địa, từ đó mang lại hiệu quả cạnh tranh cao hơn cho các nhà sản xuất săm lốp của Mỹ.

Mật mã thần kinh (The Neural Code)  

Thuật ngữ này muốn nói tới các quy luật hoặc thuật toán biến các khả năng hành động và quy trình khác xuất hiện trong não thành nhận thức, ‎ý thức, cảm xúc, mục đích và hành động. Mật mã thần kinh được ví như là phần mềm của não bộ.

Chủ nghĩa Hiện thực khoa học (Scientific Realism) 

Khoa học đã phát hiện ra sự tồn tại của proton và protein, neuron và neutrino? Chúng ta cho rằng các hạt chính là sự kích thích của các trường lượng tử và sự thừa hưởng tính cách là do di truyền bởi các gen mã hóa thông tin? Có những người phủ nhận những điều này, và họ chưa chắc đã là những người không hiểu biết gì về khoa học, mà họ chính là tín đồ của chủ nghĩa hiện thực khoa học.

Chủ nghĩa hiện thực khoa học nêu quan điểm rằng, khoa học cần được mở rộng ra thêm và đôi khi chứng minh rằng những quan điểm mà thế giới đã biết (những quan điểm này do con người chúng ta đạt được thông qua các các cơ quan cảm giác) – đều là sai lầm.

Lỗi nhận định sai cơ bản (Fundamental Attribution Error) 

Nhà khoa học, triết gia Hy Lạp cổ đại Aristotle cho rằng một viên đá bị chìm khi được thả xuống nước là do sức hút của trọng lực. Ông cho rằng những người có đạo đức sẽ làm như thế này thế kia, do họ có phẩm hạnh tốt; còn những người không cư xử có đạo đức là những người thiếu phẩm hạnh tốt. Tất nhiên không phải mọi thứ đều chìm khi rơi xuống nước. Gỗ nổi trên nước là do có trọng lượng nhẹ.

Nhà viết kịch Molière đã phản bác lại lối tư duy này với lý lẽ về hiện tượng tại sao thuốc phiện lại gây ngủ.

Tâm lý học hiện đại khẳng định rằng lời giải thích về hành vi của con người luôn luôn đòi hỏi phải tham khảo và đối chiếu với tình huống mà người đó tham gia. Nếu không nhận định đúng theo cách thức này thì sẽ được gọi là Lỗi nhận định sai cơ bản.