Hội nghị WEF ASEAN 2018 diễn ra từ ngày 11-13/9 tại Hà Nội, với chủ đề “Tinh thần doanh nghiệp và CMCN 4.0” gồm gần 60 phiên thảo luận, đóng vai trò là một diễn đàn lớn và có uy tín trong khu vực, có sự tham dự của hơn 1.000 đại biểu, trong đó có đông đảo lãnh đạo các tập đoàn hàng đầu thế giới. Đáng chú ý, đây đã là nơi hội tụ của 80 start-up hàng đầu khu vực ASEAN, trong đó, phần lớn là các start-up accelerator (tăng tốc khởi nghiệp), các quỹ đầu tư mạo hiểm, các chuyên gia công nghệ và các nhà lãnh đạo truyền thông.
| Chủ tịch ASEAN 2018, Thủ tướng Singapore Lý Hiển Long: "Các quốc gia thành viên ASEAN đang ở một vị trí tốt để tận dụng những cơ hội mới mà CMCN 4.0 có thể mang lại. ASEAN sẽ trở thành nền kinh tế lớn thứ tư trên thế giới vào năm 2020, chỉ sau Hoa Kỳ, Trung Quốc và Liên minh châu Âu". |
Tầm nhìn phù hợp
Phát biểu dẫn đề, Chủ tịch WEF Klaus Schwab cho biết, đây là hội nghị thượng đỉnh cấp cao nhất từng có về ASEAN, lực lượng kinh tế và chính trị mạnh mẽ trong bối cảnh thế giới phân mảnh hiện nay. Theo ông, “tất cả chúng ta đều là một phần của hai cuộc chuyển đổi cơ bản sẽ làm thay đổi toàn diện bối cảnh kinh tế và chính trị toàn cầu.”
| Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc cùng các nhà lãnh đạo một số nước ASEAN và thế giới, lãnh đạo WEF chụp ảnh lưu niệm. (Nguồn: TTXVN) |
Cuộc chuyển đổi thứ nhất là chuyển từ hệ thống đơn cực sang đa cực. Từ đó sẽ mở rộng tiềm năng để giải quyết các cuộc xung đột hiện nay. “Dù chúng ta còn nhiều khác biệt nhưng không nên quên rằng chúng ta có mối quan tâm chung và trách nhiệm chung với thế giới. Chúng ta hãy nghĩ việc bảo vệ nguồn tài nguyên thiên nhiên của chúng ta theo cách mà ASEAN đang làm bằng sự đồng thuận. Đây là một mô hình tốt trên thế giới”, GS. Klaus Schwab khẳng định.
Thứ hai, cuộc CMCN 4.0 sẽ thay đổi mô hình kinh doanh, kinh tế - xã hội một cách cơ bản và mang tính đột phá. Sự cạnh tranh toàn cầu sẽ được xác định bởi năng lực cạnh tranh và không còn được xác định bởi giá thành nữa.
| Thủ tướng Campuchia Samdech Hun Sen: "ASEAN cần tiếp tục cải tiến cơ sở hạ tầng, gia tăng kết nối với các khu vực, cần có sự chuẩn bị để ứng phó tốt hơn với các nguy cơ. Chúng ta cần tập trung vào giáo dục và đào tạo kỹ năng để giải quyết các tổn thất công việc và bất bình đẳng về kinh tế và xã hội". |
Theo GS. Klaus Schwab, thế giới đang tham gia vào cuộc chạy đua để làm chủ CMCN 4.0. Sự cạnh tranh này đang ngày càng lớn hơn. Để giúp ASEAN chuẩn bị tốt hơn, giành được chiến thắng và có thể là những người đi đầu trong cuộc cách mạng này, thì cần phải bảo đảm rằng, các quốc gia ASEAN không chỉ có dân số trẻ và tinh thần kinh doanh cao, mà còn có tầm nhìn phù hợp và chính sách tối ưu.
5 đề xuất ưu tiên của Việt Nam
Phát biểu khai mạc Hội nghị, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc cho biết, khi nghĩ đến ASEAN, nhiều người từng nghĩ đến các nguồn tài nguyên thiên nhiên hết sức phong phú và giàu tiềm năng, là một công xưởng sản xuất của thế giới. Tuy nhiên, trong làn sóng của CMCN 4.0, sự tiến bộ vượt bậc của khoa học kỹ thuật, ASEAN ngày nay còn được biết đến như là một trong những nơi khởi nguồn của nhiều ý tưởng mới, sáng tạo trên thế giới. Chính công nghệ cao và nền kinh tế số mới là những lĩnh vực đầy tiềm năng của ASEAN với dự báo sẽ tăng gấp 4 lần, lên tới trên 200 tỷ USD vào năm 2025.
| Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc và Chủ tịch WEF Klaus Schwab khai mạc Diễn đàn. |
Theo Thủ tướng, những cơ hội mà CMCN 4.0 mang lại cho các nước ASEAN vô cùng lớn, trước tiên là tạo sự đột phá về năng suất trên 5 ngành công nghiệp lớn là: Điện tử, hóa chất và dầu khí, hàng tiêu dùng, thực phẩm và dược phẩm. Hai là, thúc đẩy tăng trưởng bao trùm hơn, hướng tới mục tiêu phát triển bền vững của Liên Hợp Quốc trên cơ sở ứng dụng CMCN 4.0, tạo ra kết nối và chia sẻ các giá trị và sự sáng tạo mới. Ba là, phát huy các doanh nghiệp nhỏ và vừa - xương sống của các nền kinh tế ASEAN và là nơi khởi nguồn của nhiều ý tưởng mới, mở ra cơ hội kết nối doanh nghiệp nhỏ và vừa với các thị trường xuyên quốc gia và toàn cầu. Bốn là, đi tắt trong chính sách công nghiệp hóa. ASEAN có thể vượt qua các giai đoạn phát triển công nghiệp truyền thống bằng cách mạnh dạn phát triển trí tuệ nhân tạo, robot, tự động hóa,… nhằm nâng cao năng suất, sử dụng hiệu quả nguồn lực và tài nguyên.
| Cố vấn nhà nước Myanmar Aung San Suu Kyi: "CMCN 4.0 là một cuộc cách mạng quan trọng đối với tất cả các nước ASEAN. Chúng ta có các thế mạnh cần tận dụng để tạo lợi ích cho tất cả các quốc gia. Chúng tôi tiếp cận CMCN 4.0 dựa trên niềm tin về sự sáng tạo, hiểu biết và sự nắm bắt của người dân, đặc biệt là giới trẻ". |
Tuy nhiên, những thách thức mà ASEAN phải đối mặt cũng rất lớn. Theo Thủ tướng, trước những cơ hội và thách thức, các nước ASEAN cần đặt ra những ưu tiên trên cơ sở lăng kính của cả khối. Từ cách tiếp cận này, Thủ tướng đề xuất 5 ưu tiên.
Một là, kết nối số, chia sẻ dữ liệu. Lãnh đạo ASEAN đã thông qua kế hoạch tổng thể kết nối ASEAN về hạ tầng, thể chế và con người trong CMCN 4.0, Thủ tướng đề nghị các bên trao đổi để có kết nối số được lồng ghép và nâng cao hiệu quả của các kết nối, cùng với chú trọng phát triển thương mại điện tử, Chính phủ điện tử, thanh toán điện tử… đồng thời, chúng ta cần xây dựng các nguyên tắc của ASEAN về hợp tác chia sẻ dữ liệu nhằm điều chỉnh cách thức và điều kiện để dữ liệu có thể được chia sẻ và sử dụng hiệu quả.
Hai là, hài hòa môi trường kinh doanh, các hạ tầng kết nối về tài chính, ngân hàng, thị trường, truyền thông, logistics…cần phải hoạt động ở quy mô khu vực. Trên cơ sở đó, cần xây dựng cơ chế hài hòa, môi trường kinh doanh, hệ thống pháp luật và quy định giữa các thành viên ASEAN giúp các doanh nghiệp nội khối có thể đạt được lợi thế nhờ quy mô và nâng cao năng lực cạnh tranh toàn cầu. Liên kết cơ chế một cửa ASEAN và hải quan là một ví dụ cụ thể được triển khai thực tế nhiều năm qua. Thủ tướng còn cho biết, tại hội nghị này thông qua cấp bộ trưởng, Việt Nam sẽ đưa ra các sáng kiến mới về hòa mạng di động 1 giá cước toàn ASEAN.
| Thủ tướng Lào Thongloun Sisoulith: "ASEAN cần duy trì tính trung tâm, thống nhất của mình, để đảm bảo toàn bộ khu vực có khả năng phát triển và tăng trưởng. ASEAN cần trao quyền nhiều hơn nữa cho doanh nghiệp. Cần có những cơ chế phù hợp để các doanh nghiệp có khả năng tự thích ứng trong điều kiện cạnh tranh mới". |
Ba là, thúc đẩy hình thành và kết nối các vườn ươm sáng tạo. Trong thời đại 4.0, nhiều nước ASEAN đã có các trung tâm đổi mới sáng tạo và vườn ươm cấp quốc gia. Thủ tướng đề nghị xây dựng khuôn khổ kết nối vườn ươm quốc gia và mạng lưới vườn ươm rộng lớn hơn của cả khu vực.
Bốn là, tìm kiếm phát huy tài năng. Theo một báo cáo năm 2017 của Google, tình trạng thiếu kỹ sư lành nghề là một thách thức lớn đối với ASEAN, chính vì vậy Thủ tướng đề nghị một chiến lược ươm mầm các tài năng các nước ASEAN.
Năm là, hình thành mạng lưới giáo dục ASEAN và hệ thống học tập suốt đời. Dưới tác động của CMCN 4.0, đòi hỏi sự chuyển đổi mạnh mẽ về giáo dục phù hợp với xu thế phát triển mới, sự biến đổi liên tục của nghề nghiệp, Thủ tướng đề nghị hình thành mạng lưới kết nối về giáo dục và xây dựng hệ thống học tập suốt đời ở các nước ASEAN. Thủ tướng nhấn mạnh, với dân số hơn 640 triệu người, chiếm 8,5% dân số thế giới, quy mô kinh tế năm 2017 đạt hơn 2.760 tỷ USD, ASEAN giờ đây đã là nền kinh tế lớn thứ 3 châu Á và thứ 5 thế giới.
Cùng với việc hướng ra bên ngoài, Thủ tướng đề nghị phát huy thị trường nội khối là một thị trường đủ lớn cho các chiến lược phát triển, hướng đến thị trường ASEAN 2025 – một ASEAN mở, hợp tác đa dạng; trong đó có vai trò quan trọng và sự hợp tác tích cực của WEF – nơi khởi nguồn của nhiều ý tưởng chiến lược sáng tạo toàn cầu.
| Tổng thống Indonesia Joko Widodo: "Tài nguyên thiên nhiên thì hạn chế, nhưng tài năng của con người thì không giới hạn". |
Trong bối cảnh lan tỏa CMCN 4.0, môi trường khu vực và toàn cầu cạnh tranh gay gắt, cần phải chung tay hợp tác, tăng cường đoàn kết, phát huy sức mạnh nội khối để xây dựng một ASEAN hòa bình, ổn định và tự cường, dựa trên luật lệ, hướng tới người dân, lấy người dân làm trung tâm.