| Cuộc bạo loạn Đồi Capitol sẽ được lưu giữ như là một "vết sẹo dài" khủng khiếp cho nền dân chủ Mỹ. (Nguồn: Reuters) |
Hình ảnh dòng người biểu tình tràn vào chiếm Điện Capitol trước sự bất lực của cảnh sát thật sự gây sốc. Trong vòng vài giờ, nước Mỹ như có “đảo chính”, nền dân chủ Mỹ gần như bị chao đảo. Sự kiện này chắc chắn sẽ hằn sâu trong lịch sử nước Mỹ.
"Vết sẹo dài" cho nền dân chủ Mỹ
Giới quan sát không chút khoan nhượng khi cho rằng trách nhiệm đầu tiên thuộc về Tổng thống sắp mãn nhiệm Trump, người là 'nguyên nhân' mà những người biểu tình đổ về Điện Capitol, ngay đúng thời điểm Quốc hội thông qua kết quả kiểm phiếu cử tri đoàn, công nhận chiến thắng của ứng viên đảng Dân chủ Joe Biden.
Làm thế nào mà người biểu tình có thể dễ dàng tràn vào Điện Capitol? Liệu có sự thông đồng từ cảnh sát? Nhiều câu hỏi được đặt ra và một cuộc điều tra đang được tiến hành. Nhưng có một điều chắc chắn những gì xảy ra trong ngày 6/1 đó đã làm cho uy tín của nước Mỹ trên trường quốc tế bị sứt mẻ nghiêm trọng.
Ông Soufian Alsabbagh, chuyên gia về chính sách đối nội Mỹ trên Đài truyền hình quốc tế France 24 nhận xét: "Biến cố này sẽ được lưu giữ như là một "vết sẹo dài" khủng khiếp cho nền dân chủ Mỹ và sẽ có những hậu quả hiển nhiên. Nước Mỹ sẽ không thể nào hành xử như trước trên trường quốc tế. Chỉ có điều ông Trump ‘gieo gió’ nhưng chính ông Biden, người sắp trở thành Tổng thống Mỹ, sẽ phải ‘gặt bão’”.
Sự kiện duy nhất trong lịch sử chuyển giao quyền lực tại Mỹ còn đánh dấu một sự thay đổi lớn trong tương quan lực lượng chính trị. Ông Paul Schor, Giáo sư ngành lịch sử Mỹ của Đại học Paris VII, cho rằng cuộc nổi dậy “nhỏ” xem như đặt dấu chấm hết cho mối liên minh hoàn cảnh, vốn dĩ không mang tính ý thức hệ, giữa các thành viên đảng Cộng hòa với ông Trump từ 4 năm qua.
Vụ việc phơi bày rõ 3 xu hướng chính được che giấu kỹ trong lòng nội bộ đảng Cộng hòa từ 4 năm qua: Những người ủng hộ ông Trump triệt để, những thành viên đảng Cộng hòa truyền thống nhưng cam chịu, thầm lặng và những người kiên quyết không đi theo ông Trump. Ông Trump ra đi, liên minh cũng không còn, nhưng điều đó không đồng nghĩa với chủ nghĩa Trump sẽ chấm dứt.
Chia rẽ sâu sắc trong đảng Cộng hòa
Nhiệm kỳ của ông Trump có nguy cơ khép lại bằng một sự chia rẽ tiềm tàng tại một đảng chính trị từng đưa ông lên đỉnh cao quyền lực. Liệu nội bộ phe Cộng hòa sẽ vẫn đoàn kết sau sự cố Đồi Capitol hay không?
Vì đằng sau đảng Cộng hòa từ 4 năm qua là những nhóm chủ trương tự do vô chính phủ, ủng hộ tự trị chống Nhà nước liên bang và là những tín đồ của nhóm theo thuyết âm mưu QAnon, - những người chưa hẳn là cử tri của đảng Cộng hòa, nhưng luôn ủng hộ ông Trump.
Mặc dù những nhóm cực hữu này chiếm thiểu số nhưng một phần ý tưởng của họ đã được tuyên truyền rộng rãi trên các trang mạng xã hội trong suốt chiến dịch vận động tranh cử. Họ cho rằng bộ máy quyền lực chính trị và các định chế của Mỹ đã bị tha hóa, những luận điệu chính trị này giờ trở thành gánh nặng trên vai các nghị sĩ đảng Cộng hòa.
Vì vậy, ông Jeffrey Hawkins, cựu Đại sứ Mỹ tại Pháp, hiện là cộng tác viên cho Viện Quan hệ Quốc tế và Chiến lược Pháp, cho rằng cần phải phân biệt rõ 2 thế lực chính trị trong bộ phận cử tri cánh hữu Mỹ.
Ông Jeffrey Hawkins phân tích: “Có hai thế lực chính trị cần nói đến. Trước hết, có một đảng Cộng hòa theo đúng nghĩa của nó, người ta có thể gọi đó là đảng Cộng hòa nghị viện, bao gồm các nghị sĩ, trong chừng mực nào đó là đại biểu. Bên cạnh đó là lực lượng ủng hộ ông Trump. Họ không hẳn là những người thuộc đảng Cộng hòa và cũng không hẳn là các nhà hoạt động như tại Pháp hay châu Âu".
Ông Hawkins nói thêm rằng, lực lượng ủng hộ ông Trump không hẳn gắn liền với phe Cộng hòa và những người đó cũng sẵn sàng bỏ phiếu chống lại những nghị sĩ mà họ cho là không trung thành với lãnh lạo.
| Sau 4 năm nhiệm kỳ của Tổng thống Donald Trump được kết thúc bằng cuộc bạo loạn tại Đồi Capitol. (Nguồn: AP) |
Dân chủ và Cộng hòa: Cùng một vết rạn
Sự cố "Đồi Capitol” hiện đang đặt đảng Cộng hòa trước thế lưỡng nan. Họ không thể tiếp tục ủng hộ ông Trump trước những hậu quả do vụ boạn loạn tại Đồi Capitol gây ra, nhưng họ cũng không thể nào phủ nhận chủ nghĩa Trump và quay trở về với vị thế như trước.
Nhà nghiên cứu sử học Paul Schor nhắc lại rằng: “Năm 2016, ông Donald Trump từng tuyên bố muốn phá tan đảng Cộng hòa. Ông cho rằng đây là một đảng của nhà giàu, đã bỏ quên người dân và không đại diện cho dân, đó là đảng của Wall Street. Chương trình hành động của ông là tạo ra một kiểu nội chiến trong lòng đảng Cộng hòa”.
Ông Trump tưởng như đã gần thắng cược. Chính từ ghi nhận này mà một diện mạo chính trị mới dường như đang được vạch ra cho 2 năm sắp tới, cho đến kỳ bầu cử giữa nhiệm kỳ. Chỉ có điều tầm mức của biến cố Capitol lớn đến mức làm lu mờ cả nhiều thay đổi quan trọng khác: Thắng lợi của phe Dân chủ tại bang Georgia.
Ông Trump và đảng Cộng hòa đã mất tất cả. Đảng Dân chủ giờ kiểm soát Quốc hội lưỡng viện. Với thế cân bằng quyền lực mới này, Tổng thống đắc cử Biden cầm chắc rộng đường hành động mà không sợ bị phe đối lập "trói tay".
Tuy nhiên, giới chuyên gia Pháp cảnh báo, thế cân bằng chính trị tại Mỹ, sau 4 năm nhiệm kỳ của Tổng thống Donald Trump, được kết thúc bằng cuộc bạo loạn tại Đồi Capitol, trong mọi trường hợp dường như vẫn còn nhiều bất định và dao động. Rạn nứt trong nội bộ không chỉ có ở đảng Cộng hòa mà ở cả trong phe Dân chủ.
Hãng tin AFP dẫn lời ông Daryl Johnson, trưởng nhóm chống khủng bố thuộc Bộ An ninh Nội địa Mỹ đồng thời là nhà phân tích tình báo từ năm 2004-2010 nhận định vụ bạo loạn Đồi Capitol chỉ là sự khởi đầu của một thời kỳ đen tối hơn nữa đối với Mỹ.
"Những gì xảy ra ở Đồi Capitol tạo cơ hội để những nhóm cực đoan chiêu mộ người mới và tiến hành quá trình cực đoan hóa họ", ông này giải thích.