Bước đi cần thiết để phát triển du lịch bền vững

TS. Nguyễn Sĩ Dũng cho rằng, nhân rộng mô hình du lịch xanh của Khu du lịch sinh thái Tràng An là một bước đi cần thiết để phát triển du lịch bền vững ở Việt Nam. (Nguồn: VGP)

Tràng An - góc nhìn du lịch xanh

Kinh tế xanh thì du lịch cũng phải xanh. Khu du lịch sinh thái Tràng An, thuộc Quần thể danh thắng Tràng An, Ninh Bình – Di sản Văn hóa và Thiên nhiên Thế giới được UNESCO công nhận, là một ví dụ điển hình về du lịch xanh.

Tràng An được biết đến với hệ thống hang động đá vôi, các dòng sông trong xanh và cảnh quan thiên nhiên hoang sơ. Khu du lịch sinh thái này chú trọng bảo tồn cảnh quan thiên nhiên nguyên bản, hạn chế tối đa sự can thiệp vào hệ sinh thái. Phương tiện di chuyển chính trong khu vực là thuyền tay, không sử dụng động cơ, giúp giảm thiểu ô nhiễm không khí và tiếng ồn, đồng thời hạn chế tác động đến môi trường tự nhiên. Ngoài ra, việc xả rác trong khu vực được kiểm soát rất chặt chẽ.

Tại Tràng An, các giá trị văn hóa, lịch sử và truyền thống của người dân địa phương được bảo tồn và tôn vinh. Khu vực này có nhiều di tích văn hóa và lịch sử, trong đó có những ngôi đền, chùa cổ gắn với lịch sử của các triều đại phong kiến Việt Nam. Các lễ hội văn hóa truyền thống cũng được tổ chức thường niên, tạo cơ hội cho du khách trải nghiệm và tìm hiểu văn hóa bản địa. Cộng đồng địa phương được khuyến khích tham gia vào các hoạt động du lịch thông qua việc cung cấp các dịch vụ như chèo thuyền, hướng dẫn du lịch và bán các sản phẩm thủ công mỹ nghệ. Điều này không chỉ giúp người dân địa phương nâng cao thu nhập, mà còn góp phần vào việc duy trì và phát triển văn hóa truyền thống.

Đây là một ví dụ điển hình cho sự phát triển bền vững trong du lịch. Công tác quản lý khu du lịch sinh thái này không chỉ đảm bảo việc khai thác hiệu quả nguồn tài nguyên thiên nhiên và văn hóa mà còn duy trì được sự cân bằng giữa bảo tồn và phát triển. Du lịch tại đây không gây áp lực quá lớn lên môi trường hay cộng đồng địa phương, mà còn góp phần bảo vệ các giá trị thiên nhiên và văn hóa cho các thế hệ tương lai.

Tràng An cũng đã thành công trong việc tạo ra ý thức và trách nhiệm bảo vệ môi trường đối với du khách. Các biển báo, hướng dẫn về bảo vệ môi trường và văn hóa bản địa được bố trí khắp nơi, nhắc nhở du khách tuân thủ các quy định về bảo vệ di sản và giữ gìn cảnh quan thiên nhiên.

Từ ví dụ về Khu du lịch sinh thái Tràng An, chúng ta có thể rút ra các đặc điểm nổi bật của du lịch xanh và từ đó đưa ra một định nghĩa cụ thể về mô hình du lịch này. Thứ nhất, bảo vệ môi trường tự nhiên. Tại Tràng An, việc bảo tồn hệ sinh thái và cảnh quan thiên nhiên là yếu tố cốt lõi. Các hoạt động du lịch như chèo thuyền tay không gây ô nhiễm, giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường.

Thứ hai, bảo tồn văn hóa và hỗ trợ cộng đồng địa phương. Du lịch xanh không chỉ bảo vệ thiên nhiên mà còn tôn vinh và bảo tồn văn hóa địa phương. Tại Tràng An, các di sản văn hóa được bảo tồn và người dân địa phương được tham gia cung cấp dịch vụ, giúp cải thiện kinh tế đồng thời giữ gìn các giá trị văn hóa truyền thống. Đây là một yếu tố thiết yếu của du lịch xanh – sự hài hòa giữa phát triển du lịch và bảo tồn văn hóa, lợi ích cho cộng đồng.

Thứ ba, phát triển bền vững. Mục tiêu lâu dài của du lịch xanh là phát triển bền vững, đảm bảo rằng du lịch không phá hủy môi trường hay văn hóa địa phương. Tràng An đã cân bằng giữa việc phát triển kinh tế từ du lịch và việc duy trì các giá trị tự nhiên, văn hóa cho thế hệ tương lai.

Thứ tư, ý thức và trách nhiệm của du khách. Tràng An đã xây dựng một ý thức mạnh mẽ cho du khách về trách nhiệm bảo vệ môi trường và tôn trọng văn hóa địa phương. Điều này cho thấy du lịch xanh đòi hỏi du khách phải có ý thức tham gia vào việc bảo vệ các giá trị bền vững khi trải nghiệm du lịch.

Từ những đặc điểm nổi bật nói trên, có thể đưa ra định nghĩa, du lịch xanh là một hình thức du lịch bền vững. Trong đó, các hoạt động du lịch được thiết kế và tổ chức nhằm giảm thiểu tối đa các tác động tiêu cực đến môi trường tự nhiên, đồng thời tôn trọng và bảo tồn văn hóa, lịch sử của địa phương. Du lịch xanh tạo ra lợi ích kinh tế cho cộng đồng bản địa nhưng luôn đảm bảo sự cân bằng giữa phát triển kinh tế, bảo vệ môi trường và giữ gìn di sản văn hóa. Nó cũng yêu cầu ý thức và trách nhiệm từ phía du khách trong việc bảo vệ tài nguyên thiên nhiên và các giá trị văn hóa.

Danh thắng Tràng An thu hút đông đảo du khách bởi vẻ đẹp sơn thủy hữu tình. (Nguồn: Sở TT&TT Ninh Bình)

Nhân rộng mô hình du lịch xanh để phát triển bền vững

Nhân rộng mô hình du lịch xanh của Khu du lịch sinh thái Tràng An là một bước đi cần thiết để phát triển du lịch bền vững ở Việt Nam, đồng thời bảo đảm một tương lai tốt đẹp cho người dân và đất nước.

Việt Nam sở hữu nhiều khu vực có cảnh quan thiên nhiên hùng vĩ và đa dạng sinh thái phong phú như Vịnh Hạ Long, Phong Nha – Kẻ Bàng, Cát Bà... Tuy nhiên, các khu du lịch này đang phải đối mặt với áp lực lớn từ việc khai thác quá mức, làm suy thoái môi trường tự nhiên. Mô hình du lịch xanh như Tràng An cho thấy rằng việc bảo tồn thiên nhiên còn đem lại lợi ích lâu dài.

Một điểm mạnh của mô hình Tràng An là sự kết hợp hài hòa giữa phát triển du lịch và tạo nguồn thu nhập cho cộng đồng địa phương. Thông qua các hoạt động như chèo thuyền, hướng dẫn du lịch, bán hàng thủ công mỹ nghệ, người dân địa phương không chỉ hưởng lợi kinh tế mà còn góp phần duy trì và bảo tồn văn hóa. Nếu mô hình này được nhân rộng, các cộng đồng khác sẽ được hưởng lợi từ du lịch một cách bền vững, không phụ thuộc vào các nguồn tài nguyên thiên nhiên dễ bị cạn kiệt hoặc các hoạt động có hại như khai thác tài nguyên bừa bãi. Điều này sẽ giúp phát triển kinh tế địa phương, tạo việc làm và giảm tình trạng di cư khỏi các khu vực nông thôn.

Du lịch xanh không chỉ bảo vệ thiên nhiên mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc giữ gìn các giá trị văn hóa. Việc tôn trọng các di sản văn hóa và khuyến khích người dân địa phương tham gia vào các hoạt động du lịch đã giúp bảo tồn những giá trị truyền thống. Nhân rộng mô hình này có thể giúp bảo vệ di sản văn hóa trên khắp cả nước, từ những làng nghề thủ công đến các di tích lịch sử. Điều này sẽ giúp Việt Nam duy trì bản sắc văn hóa trong bối cảnh hội nhập quốc tế, đồng thời tạo ra một sản phẩm du lịch độc đáo, thu hút du khách quốc tế.

Xu hướng du lịch toàn cầu đang chuyển dịch dần về các mô hình bền vững, khi du khách ngày càng quan tâm đến việc du lịch có trách nhiệm với môi trường và xã hội. Tràng An đã chứng minh rằng mô hình du lịch xanh có thể đáp ứng nhu cầu này và thu hút du khách. Việc nhân rộng mô hình du lịch xanh sẽ không chỉ đáp ứng nhu cầu của khách du lịch quốc tế, mà còn giúp Việt Nam nâng cao hình ảnh là một điểm đến thân thiện với môi trường. Điều này sẽ làm tăng sức cạnh tranh của Việt Nam trên thị trường du lịch toàn cầu, thu hút thêm du khách quốc tế, từ đó tạo ra nguồn thu lớn hơn cho nền kinh tế.

Chính phủ đã đặt mục tiêu phát triển bền vững như một trong những ưu tiên hàng đầu. Du lịch xanh chính là một phần quan trọng trong chiến lược này, góp phần giảm thiểu tác động tiêu cực của du lịch đối với môi trường và xã hội. Nhân rộng mô hình du lịch xanh không chỉ phù hợp với chiến lược phát triển quốc gia, mà còn đóng góp trực tiếp vào các mục tiêu toàn cầu về phát triển bền vững. Điều này sẽ giúp Việt Nam đáp ứng các cam kết quốc tế về môi trường, như trong Hiệp định Paris về biến đổi khí hậu, góp phần xây dựng hình ảnh quốc gia có trách nhiệm toàn cầu.

Du lịch đại trà có thể mang lại lợi ích kinh tế ngắn hạn, nhưng sẽ không bền vững nếu khai thác tài nguyên không hợp lý. Các hệ sinh thái bị tổn thương sẽ khó phục hồi và dẫn đến suy thoái lâu dài. Trong khi đó, du lịch xanh đảm bảo rằng tài nguyên thiên nhiên và văn hóa được bảo vệ, để lại di sản cho các thế hệ sau. Bằng cách nhân rộng mô hình du lịch xanh, Việt Nam sẽ tạo ra một tương lai bền vững hơn, nơi mà các thế hệ sau có thể tiếp tục hưởng lợi từ những tài nguyên thiên nhiên và văn hóa mà chúng ta gìn giữ hôm nay.

Tóm lại, nhân rộng mô hình du lịch xanh là vô cùng cần thiết để phát triển du lịch bền vững cho Việt Nam. Mô hình này không chỉ giúp bảo vệ môi trường, bảo tồn văn hóa mà còn tạo ra lợi ích kinh tế bền vững cho cộng đồng địa phương. Bằng cách bảo đảm phát triển cân bằng giữa các yếu tố kinh tế, môi trường và xã hội, du lịch xanh sẽ giúp bảo đảm một tương lai tốt đẹp hơn cho người dân và đất nước, đồng thời góp phần vào chiến lược phát triển quốc gia và các cam kết quốc tế của Việt Nam.