Mưa lũ cảnh tỉnh con người

Chưa bao giờ người dân miền Bắc cảm nhận rõ đến thế sự mong manh của mình trước thiên nhiên.

Mưa lũ miền Bắc và 'cuộc chiến giáp lá cà' với nước Mưa lớn diện rộng kéo dài, lực lượng chức năng tỉnh Cao Bằng hỗ trợ người dân trong bão lũ Hình ảnh mưa lũ gây ngập lụt, sạt lở đất đá, giao thông ùn tắc tại tỉnh Sơn La Nghệ An: Nước sông Lam dâng cao, hàng chục hộ dân phải sơ tán khẩn cấp

Ngập lụt tại thành phố Thái Nguyên sáng ngày 8/10. (Ảnh: Trần Duy Tiệp)

Chỉ trong vài năm gần đây, dải đất hình chữ S đã liên tiếp hứng chịu những cơn bão dữ dội, những trận lũ lụt, lũ quét, lũ ống tang thương. Mùa mưa bão vốn quen thuộc với người Việt nay trở nên khác lạ, khôn lường và đầy bất trắc.

Từ miền Trung oằn mình trong bão lũ, đến miền núi phía Bắc gánh chịu lũ quét khủng khiếp, rồi những cơn lốc xoáy bất ngờ ở nơi vốn yên bình... Tất cả cho thấy thiên tai ngày càng cực đoan, thất thường và khó dự báo. Bão không còn “đi đúng hướng, đến đúng mùa” như trước. Chỉ vài giờ, hướng đi có thể đổi, cường độ tăng vọt, sức tàn phá vượt xa mọi dự đoán.

Ở Hà Nội, chỉ một trận mưa lớn là phố hóa sông. Ở miền núi, một đợt lũ có thể cuốn trôi cả bản làng. Ngay lúc này, tin tức nước ngập đến nóc nhà ở Thái Nguyên hay vỡ đập thủy điện tại Lạng Sơn... khiến nhiều người không khỏi xót xa. Biến đổi khí hậu không còn xa xôi mà đang len vào từng góc phố, từng hơi thở của đời sống.

Những con số thiệt hại không chỉ là thống kê, mà là những nỗi đau có thật. Đó là mái nhà bị cuốn trôi, gia đình mất người thân, nông dân nghẹn ngào nhìn cánh đồng vùi trong bùn đất... Suốt một thời gian dài, con người đã khai thác thiên nhiên đến nỗi quên rằng rừng, đất, sông ngòi cũng là những sinh thể sống.

Trong bối cảnh ấy, công tác dự báo và phòng chống thiên tai trở nên đặc biệt quan trọng. Mỗi bản tin thời tiết chính xác, mỗi cảnh báo sớm có thể cứu hàng trăm sinh mạng. Nhưng biến đổi khí hậu khiến việc dự báo ngày càng khó khăn, quy luật cũ không còn đúng, các mô hình khí tượng phải thay đổi liên tục để thích nghi. Sự sai lệch chỉ vài giờ, vài kilomet đủ khiến cả một vùng chịu thiệt hại nặng nề.

Đầu tư cho công nghệ dự báo, hệ thống cảnh báo sớm và mạng lưới phòng chống tại chỗ không chỉ là nhiệm vụ của ngành khí tượng, mà là trách nhiệm chung của toàn xã hội. Càng nhiều người tiếp cận thông tin nhanh và chính xác, càng nhiều cơ sở hạ tầng được chuẩn bị tốt, thiệt hại càng giảm đi. Đơn cử như tại Hà Nội, chính quyền đã linh hoạt hơn trong đối phó với bão số 11: Cho học sinh nghỉ học kịp thời, khuyến khích làm việc trực tuyến, vận hành hiệu quả hơn hệ thống thoát nước, khắc phục sự cố điện nhanh, cùng sự tham gia của công an, quân đội, thanh niên hỗ trợ, di dời, cứu trợ nhân dân...

Những hành động ấy cho thấy bài học từ những mùa bão lũ trước đã được lắng nghe và chuyển hóa thành kinh nghiệm thực tiễn - biểu hiện của một thái độ sống chủ động hơn trước thiên nhiên, biết lắng nghe, chuẩn bị, và hành động vì sự an toàn chung.

Thế nhưng, phòng chống chỉ là giải pháp tạm thời. Muốn giải quyết tận gốc, con người cần thay đổi thái độ với thiên nhiên - sống hài hòa hơn, trân trọng hơn. Một cái cây bị chặt hôm nay có thể khiến mái nhà bị cuốn trôi ngày mai; một dòng sông ô nhiễm hôm nay có thể là nguyên nhân của cơn khát trong tương lai. Thiên nhiên không nói, nhưng luôn ghi nhớ.

Mỗi lần thiên tai đi qua là một lời cảnh tỉnh. Thiên nhiên đang đòi lại sự cân bằng mà con người đã làm tổn thương quá lâu. Hãy học cách sống chậm lại, yêu hơn mảnh đất mình đang sống, để mai này, khi mưa về, chúng ta không còn run sợ, mà bình thản biết rằng mình đã sống đúng với quy luật của Trái đất này.