Chiến lược zero Covid-19 của Trung Quốc có nguy cơ phá sản?

Thách thức với mục tiêu của Bắc Kinh

Những cần cẩu, tàu vận chuyển, cầu cảng ở cảng Ninh Ba - Châu San, cảng hàng hoá bận rộn nhất thế giới thuộc tỉnh Chiết Giang, miền Đông Trung Quốc đã nằm im lìm bất động vài ngày nay sau khi một ổ lây nhiễm mới được phát hiện và nhanh chóng lây lan trong khu vực.

Việc đóng cửa vô thời hạn khu vực xếp hàng chính của cảng kể từ hôm 11/8 đã khiến lượng xe containter chở hàng xuất đi Mỹ hay châu Âu bị ùn ứ, gây khó khăn cho các công ty vận tải biển và các công ty xuất khẩu.

Là cảng biển có sản lượng hàng hoá thông qua hằng năm lớn nhất thế giới với năng lực xếp dỡ 28,72 triệu TEU, cảng Ninh Ba - Châu San chỉ xếp sau Thượng Hải và Singapore trên toàn cầu. Cảng đã xử lý 1,17 tỷ tấn hàng hóa trong năm 2020, lớn hơn bất kỳ cảng nào khác trên thế giới.

Ca nhiễm tại cảng Ninh Ba - Châu San là trường hợp không có triệu chứng, có thể đã nhiễm Covid-19 do tiếp xúc với các thủy thủ đoàn nước ngoài. Toàn bộ hoạt động của khu vực bến cảng nơi bệnh nhân này làm việc ngay sau đó đã bị tạm dừng hoạt động, các nhân viên cũng được lấy mẫu xét nghiệm và theo dõi những người tiếp xúc gần.

Sự xuất hiện của các ca dương tính mới đã đẩy một trong những cảng biển nhộn nhịp nhất Trung Quốc rơi vào tình trạng đóng băng kéo dài, khiến lượng hàng tồn đọng càng tăng do nhiều cảng biển khác cũng buộc phải đóng cửa.

Người phát ngôn của chính quyền thành phố Ninh Ba nói với Tân Hoa xã hôm 12/8 rằng cuộc xét nghiệm diện rộng với 50.000 công nhân cảng và người nhà đã không thu được nhiều kết quả. Tuy nhiên, thành phố với 10 triệu dân này sẽ sớm có thêm nhiều đợt xét nghiệm bắt buộc mở rộng do công nhân dương tính với Covid-19 được phát hiện nhiễm chủng Delta.

Theo truyền thông địa phương, nhiều trung tâm mua sắm, rạp chiếu phim, khu vực nhà hàng gần cảng Ninh Ba - Châu San cũng đã bị đóng cửa để phòng dịch.

Biến thể Delta dễ lây lan đang xuất hiện tại nhiều khu vực của Trung Quốc khiến chính quyền các nơi phải áp dụng các biện pháp phong tỏa, tạm dừng hoạt động sản xuất, kinh doanh.

Nhiều tỉnh và thành phố của Trung Quốc đang dốc toàn lực để giảm thiểu các ca nhiễm bệnh và hướng đến mục tiêu không còn ca nhiễm. Triển vọng có vẻ khả quan hơn khi ngày 12/8, Ủy ban Y tế Quốc gia (NHC) công bố, Trung Quốc chỉ có 47 ca nhiễm trong cộng đồng, giảm đáng kể so với mức trung bình hằng ngày trước đó là 108 ca.

Tuy nhiên, trong khi Trung Quốc kiên định với chiến lược zero Covid-19 thì việc liên tục xuất hiện các ổ lây nhiễm mới và gần nhất là tại ổ dịch ở cảng Ninh Ba - Châu San có thể sẽ là một thách thức với mục tiêu của Bắc Kinh.

Chiến lược zero Covid-19 đồng nghĩa Trung Quốc phải duy trì việc hạn chế đi lại với các nước, đồng thời áp đặt những biện pháp phong tỏa nghiêm ngặt trong nước.

Có nên "sống chung với Covid-19"?

Đã có những băn khoăn cho rằng, trong khi nhiều nước phương Tây đang dần nới lỏng và mở cửa để “sống chung với Covid-19” thì những biện pháp kiểm soát nghiêm ngặt của chính quyền Trung Quốc lại có phần lạc lõng.

Bắc Kinh mới đây đã yêu cầu đóng cửa biên giới chặt chẽ hơn như ngừng cấp giấy thông hành cho công dân và hạn chế lượng khách nước ngoài.

Những biện pháp cứng rắn của nền kinh tế lớn thứ hai thế giới đang tác động đáng kể đến chuỗi cung ứng toàn cầu và gây khó khăn cho thương mại quốc tế khi “công xưởng của thế giới” gặp khó khăn trong việc vận chuyển hàng hóa ra bên ngoài.

Tổng xuất khẩu của Trung Quốc trong tháng 7 đã giảm so với mức 32,2% của tháng 6.

Một số nhà dịch tễ và kinh tế học hàng đầu nhận định, nền kinh tế lớn thứ 2 thế giới có thể cần chuẩn bị chuyển sang kịch bản “sống chung với Covid-19” trong bối cảnh hiện nay.

Tiến sĩ Zhang Wenhong, người đứng đầu Trung tâm Y tế các bệnh truyền nhiễm quốc gia ở Thượng Hải và là Chủ tịch hội đồng tư vấn cho chính quyền Thượng Hải về Covid-19 cho rằng, Bắc Kinh cần phải mở cửa biên giới cho nền kinh tế, đồng thời học cách “sống chung với Covid-19” như nhiều quốc gia trên thế giới vì căn bệnh này sẽ trở nên phổ biến hơn theo mùa.

Ông nói: “Nên chuyển trọng tâm sang việc ngăn ngừa và chữa trị các trường hợp nghiêm trọng để đưa tỷ lệ tử vong về không”.

Chuyên gia Huang Yanzhong, một thành viên cấp cao về sức khỏe toàn cầu tại Hội đồng Quan hệ Đối ngoại có trụ sở tại New York (Mỹ) cũng cho rằng, việc huy động toàn lực chống Covid-19 của chính quyền Trung Quốc sẽ tiếp tục cách ly đất nước khi dịch bệnh diễn biến căng thẳng vì biến thể Delta.

Tuy nhiên, điều này có thể khiến Trung Quốc dễ bị tổn thương hơn trước các biến thể mới khi hầu hết người dân đều không tiếp xúc và khi đó Bắc Kinh buộc sẽ phải đóng cửa biên giới lâu hơn và chặt chẽ hơn.

Thượng Hải, thành phố lớn nhất và hội nhập sâu rộng nhất Trung Quốc, đang nỗ lực phục hồi kinh tế trong bối cảnh cộng đồng doanh nghiệp và người dân đang cố gắng thích nghi với các quy định hạn chế đi lại.

Ông Joerg Wuttke, Chủ tịch Phòng Thương mại châu Âu Trung Quốc, đã cảnh báo Thị trưởng Thượng Hải Gong Zheng rằng nhiều doanh nghiệp châu Âu như Volkswagen đã chọn ngừng đầu tư mới cho đến khi du lịch và thương mại quốc tế được khôi phục.

Nhưng quyết định mở cửa biên giới, chuyển từ kiểm soát sang sống chung với dịch bệnh đang vượt thẩm quyền của các quan chức địa phương như ông Gong Zheng khi chính quyền trung ương vẫn coi cuộc chiến chống Covid-19 là mệnh lệnh tối cao.

Trên tờ People’s Daily hôm 11/8, cựu Bộ trưởng Y tế Trung Quốc Gao Qiang, người từng chỉ đạo chiến dịch chống Hội chứng hô hấp cấp tính nghiêm trọng (SARS) năm 2003 của Trung Quốc đã chỉ trích việc nới lỏng và loại bỏ sớm hầu hết các biện pháp và hạn chế cũng như “niềm tin mù quáng” vào vaccine là nguyên nhân dẫn đến sự gia tăng đột biến đáng báo động ở Vương quốc Anh và nhiều nơi khác.

Ông Gao Qiang nói: “Không có khái niệm ‘sống chung với Covid-19’ và Trung Quốc sẽ không rơi vào sai lầm của phương Tây”.

Cựu Bộ trưởng Y tế Trung Quốc cho biết, đã khuyên NHC cập nhật các quy định để tăng tốc hơn nữa xét nghiệm hàng loạt nhằm đối phó tốt hơn với sự lây lan chóng mặt của biến thể Delta.

Giáo sư nghiên cứu xã hội của Đại học Bắc Kinh Zhang Yiwu cho biết, Trung Quốc sẽ tiếp tục đóng cửa toàn bộ thành phố, cảng và sân bay để ngăn chặn dịch bùng phát.

Ông Zhang Yiwu khẳng định: “Miễn là có thể ngăn chặn từng đợt bùng phát, loại bỏ ca nhiễm mới trong thời gian ngắn để mở cửa trong nước, khôi phục sản xuất và kinh tế, chi phí của chiến lược zero-Covid-19 sẽ có thể kiểm soát được.

Mọi người sẽ cảm thấy an toàn và các doanh nghiệp có thể nhanh chóng lấy lại doanh thu bị mất trong một môi trường ‘không có virus’ đã được phục hồi”.