Chiến tranh Lạnh mới giữa Nga và phương Tây?

Trong khi kết quả điều tra vẫn còn chưa rõ ràng và việc đưa ra kết luận cuối cùng là công việc đầy thách thức và nhạy cảm, cuộc tranh cãi giữa Nga và các nước phương Tây đang khiến cho cả hai bên đều gặp những khó khăn.

Trước hết về khía cạnh quan hệ chính trị, ngoại giao, cuộc khủng hoảng tại Ukraine và sự kiện MH17 đã hủy hoại nghiêm trọng các mối quan hệ của Moscow với Washington và Brussels, đồng thời làm giảm khả năng hợp tác chính sách trong các vấn đề lớn của nền chính trị toàn cầu, vốn cần sự hiện diện của cả Nga, Mỹ, EU như hòa bình Trung Đông, vấn đề hạt nhân Iran...

Về khía cạnh kinh tế, Mỹ và châu Âu liên tiếp đưa ra những đòn trừng phạt nhằm vào các công ty, cá nhân, giới kinh doanh và một số quan chức Chính phủ Nga có quan hệ với Tổng thống Putin. Theo các chuyên gia, biện pháp trừng phạt mới sẽ mở rộng lệnh cấm đi lại và đóng băng tài khoản của nhiều tỷ phú và công ty Nga hơn trước đây.

Những thông tin tiêu cực đã khiến thị trường tài chính Nga gần đây lao đao. Chỉ số chứng khoán Micex giảm 6 phiên liên tiếp, xuống thấp nhất trong vòng 4 tháng. Đồng rúp Nga ngày 29/7 cũng mất 0,2% so với USD. Phí bảo hiểm vỡ nợ trái phiếu kỳ hạn 5 năm của Nga đã lên trên 2% trong tháng này, cao nhất trong nhóm nước mới nổi BRIC, theo Bloomberg.

Thắt chặt trừng phạt sẽ làm tổn hại kinh tế Nga, nhưng các công ty phương Tây cũng sẽ bị liên đới. Điển hình là Đức, với 6.000 công ty đang làm ăn với Nga, chủ yếu là doanh nghiệp vừa và nhỏ sẽ bị thiệt hại lớn. Nhiều tập đoàn lớn của phương Tây cũng sẽ bị ảnh hưởng mạnh.

Đặc biệt, có những dấu hiệu cho thấy căng thẳng Nga – Phương Tây đang khiến cho nội bộ mỗi bên có rạn nứt. EU không phải là một khối thống nhất với chính sách đối ngoại chung cho mọi vấn đề, do đó trước việc áp đặt các lệnh trừng phạt với Nga đã có những sự chia rẽ. Trong khi các nước như Đức, Pháp vốn có quan hệ kinh tế tương đối chặt chẽ với Nga tỏ ra lưỡng lự và cân nhắc thì các nước như Anh, Thụy Điển, Ba Lan lại muốn áp đặt các biện pháp trừng phạt mạnh tay hơn.

Về phía Nga, đã có những dấu hiệu cho thấy giới tài phiệt, kinh doanh tỏ ra lo ngại chính sách cứng rắn quá đà của ông Putin có thể làm tổn hại lợi ích kinh tế đối với nước Nga và muốn “phanh” ông Putin lại. Giới tài phiệt của nước này đang chuẩn bị cho điều tồi tệ nhất. Họ lo ngại về tác động của các lệnh trừng phạt, Igor Bunin - Giám đốc Trung tâm nghiên cứu Công nghệ chính trị tại Moscow cho biết trên Bloomberg. Một tỷ phú Nga giấu tên tiết lộ nếu Nga không có động thái chấm dứt cuộc chiến tại Ukraine sau sự kiện MH17, uy tín của ông Putin có thể bị ảnh hưởng. Những gì đang diễn ra rất bất lợi cho nền kinh tế và toàn bộ nước Nga, ông này nói.

Nhìn vào lịch sử, có thể nói quan hệ giữa Nga và các nước phương Tây thực tế luôn ở trong tình trạng đối đầu. Các nước châu Âu luôn lo ngại sự lớn mạnh của Nga có thể đe dọa đến châu Âu, trong khi Nga luôn cảnh giác trước mọi kế hoạch, dự định tiến về phía Đông của EU và NATO. Chính vì thế, khu vực đệm giữa Nga và phương Tây, tức vùng Đông Âu, nhất là Ukraine đã trở thành địa bàn tranh giành chiến lược giữa hai bên. Điều đó cho thấy, mặc dù vẫn phụ thuộc vào nhau về việc cung cấp năng lượng, với quan hệ một bên bán, một bên mua, song điều đó không đủ để cho Nga và các nước phương Tây đi đến một quan hệ hợp tác thực chất, ổn định hơn. Cuộc khủng hoảng ở Ukraine và sự kiện MH17 chỉ là giọt nước tràn ly, làm cho mối quan hệ nghi kỵ và căng thẳng giữa Nga và khối phương Tây có dịp bùng phát mà thôi.

Trong bối cảnh đó, khó có thể nói quan hệ Nga và các nước phương Tây sẽ có triển vọng tốt đẹp trong tương lai gần. Và về phía Nga, người ta đã nhìn thấy những động thái tập hợp lực lượng mới, khi gần đây Nga đang tìm cách tăng cường quan hệ hơn với Trung Quốc. Nhiều nhà phân tích đã có lý khi cảnh báo rằng, một cuộc chiến tranh lạnh mới có thể đã bắt đầu giữa Nga và phương Tây.

PHƯƠNG HOA