Chiến tranh thương mại Mỹ-Trung: Hồi chuông cảnh báo cho các nền kinh tế tiên tiến?

Khi Hoa Kỳ tăng cường hỗ trợ các ngành công nghiệp trong nước và mở rộng thuế quan đối với Trung Quốc, nhiều đồng minh của nước này có thể mất đi quyền định giá của họ. Xin giới thiệu cùng bạn đọc bài viết đăng trên tờ SCMP của Tiến sĩ Andy Xie, một nhà kinh tế độc lập có trụ sở tại Thượng Hải chuyên về Trung Quốc và châu Á, đồng thời viết, diễn thuyết và tư vấn về kinh tế và thị trường tài chính toàn cầu.

Kinh tế Nhật Bản không còn đi lùi dù hai cơn gió ngược đang ở phía trước Đồng yên mất giá - 'Cơn đau đầu không hề nhẹ' của Nhật Bản trong cuộc chiến thu hút lao động nước ngoài Người dân Trung Quốc mạnh tay chi tiền mua bất động sản Mỹ, sở hữu nhà tại nhiều khu vực có giá cao ngất ngưởng

Chiến tranh thương mại Mỹ-Trung có thể là hồi chuông báo tử cho các nền kinh tế tiên tiến

Chiến lược kiềm chế Trung Quốc của Hoa Kỳ và sự chuyển dịch sang tái công nghiệp hóa đang thu hẹp thị trường của các ngành công nghiệp cạnh tranh ở các nền kinh tế có thu nhập cao. Cuối cùng, các nền kinh tế này có thể phải đối mặt với sự cạnh tranh ngày càng tăng với một Trung Quốc độc lập về công nghệ, cũng như giá nguyên liệu thô cao hơn.

Các nền kinh tế có thu nhập cao như Đức, Nhật Bản và Hàn Quốc, đã tạo ra các ngách cạnh tranh của họ trong nền kinh tế toàn cầu lấy Hoa Kỳ làm trung tâm từ sau Chiến tranh Thế giới thứ Hai. Họ đạt được lợi thế về sức mạnh định giá trong các lĩnh vực cụ thể như công nghệ, sản xuất hoặc xây dựng thương hiệu.

Quyền định giá trong các lĩnh vực phù hợp là chìa khóa để đạt được vị thế thu nhập cao. Sau khi Trung Quốc đưa ra chính sách cải cách và mở cửa cách đây bốn thập kỷ và gia nhập nền kinh tế toàn cầu, những lợi thế mà các nền kinh tế thu nhập cao đạt được đã được khuếch đại. Chi phí đã được giảm xuống khi một số nước trên chuyển sản xuất sang Trung Quốc.

Sự cân bằng này đã bị căng thẳng do sự phát triển công nghệ nhanh chóng của Trung Quốc và sự tinh vi trong sản xuất được cải thiện. Cuộc chiến giá cả trên thị trường ô tô của Trung Quốc là một ví dụ điển hình. Đây là thị trường lớn nhất thế giới và đã bị các công ty đa quốc gia thống trị trong nhiều thập kỷ. Họ sản xuất ô tô tại Trung Quốc với chi phí thấp và bán chúng với giá cao. Sự trỗi dậy của các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc đã thay đổi động lực đó. Các nhà sản xuất ô tô toàn cầu hiện đang phải đối mặt với một cuộc khủng hoảng kéo dài.

Chiến lược kiềm chế Trung Quốc của Hoa Kỳ là một đòn giáng nữa vào các nền kinh tế tiên tiến này. Hoa Kỳ muốn làm suy yếu hoặc đảo ngược sự trỗi dậy công nghệ của Trung Quốc. Một phương pháp để thực hiện điều này là cắt đứt Trung Quốc khỏi chuỗi cung ứng công nghệ cao.

Những hạn chế đối với việc Trung Quốc tiếp cận các thiết bị cần thiết để sản xuất chip có lẽ là minh họa tốt nhất. Chúng thu hẹp thị trường cho các cường quốc có thu nhập cao này. Khi Trung Quốc phát triển chuỗi cung ứng của riêng mình, họ sẽ cạnh tranh ở các thị trường nước ngoài, làm giảm thêm doanh thu của họ.

Các lệnh trừng phạt của Hoa Kỳ cho đến nay vẫn chưa có hiệu quả. Những tiến bộ về công nghệ của Trung Quốc không có dấu hiệu chậm lại. Tuy nhiên, chính quyền Hoa Kỳ tiếp theo có khả năng sẽ mở rộng lệnh trừng phạt công nghệ đối với Trung Quốc.

Các nhà sản xuất chip của Hoa Kỳ đã có thể bán nhiều sản phẩm hơn khi các lệnh trừng phạt hiện tại chưa áp dụng, nhiều khả năng sẽ bù đắp cho bất kỳ doanh số nào bị mất. Nhưng nếu Hoa Kỳ mở rộng danh sách trừng phạt mạnh mẽ vào năm tới, doanh thu có thể giảm đáng kể.

Để đáp trả, Trung Quốc có thể sẽ đổ nhiều nguồn lực hơn vào các công nghệ mà Hoa Kỳ từ chối cho họ tiếp cận. Nếu chiến lược đó thành công, rất có thể Hoa Kỳ sẽ mất vĩnh viễn thị trường Trung Quốc và theo thời gian, cạnh tranh ở các thị trường khác. Khi nói đến sản xuất, Trung Quốc có chi phí thấp hơn và quy mô lớn hơn. Các cường quốc tầm trung như Đức và Nhật Bản sẽ ở thế bất lợi đáng kể.

Hoa Kỳ đã hướng đến mục tiêu tái công nghiệp hóa trong nhiều năm và dường như có một cảm giác cấp bách trong giới tinh hoa chính sách của Hoa Kỳ. Trợ cấp sản xuất trong Đạo luật Giảm lạm phát là một ví dụ điển hình.

Chính quyền tiếp theo có thể sẽ tăng cường các biện pháp hỗ trợ các ngành công nghiệp quốc gia. Trợ cấp có thể được mở rộng, tất nhiên là vẫn tiếp tục vai trò của thị trường tự do. Thuế quan có thể được tăng đối với các quốc gia khác ngoài Trung Quốc. Việc mua sắm của chính phủ Hoa Kỳ và các nhà thầu của họ có thể trở thành điều kiện tùy thuộc vào việc nội địa hóa sản xuất.

Một trong những cách nhanh nhất để Hoa Kỳ tái công nghiệp hóa là di dời sản xuất khỏi các đồng minh của mình vào trong biên giới của mình. Tuy nhiên, việc dựa vào năng lực địa phương đã không hiệu quả và không có khả năng hiệu quả trong tương lai.

Việc mất quyền tiếp cận thị trường Trung Quốc, sự cạnh tranh gia tăng của Trung Quốc và giảm xuất khẩu sang Hoa Kỳ có thể làm rỗng ruột nền kinh tế của các cường quốc trung bình. Họ cũng có thể bị ép mua năng lượng và khoáng sản từ Hoa Kỳ. Các điều khoản thương mại của họ đang trên đà đi xuống.

Sức mạnh của các loại tiền tệ ở các nền kinh tế có thu nhập cao phụ thuộc vào các điều khoản thương mại của họ. Khi họ mất đi các ngành công nghiệp có sức mạnh định giá, họ có thể được cho là không khác gì các nền kinh tế có thu nhập trung bình. Trong môi trường địa chính trị hiện tại, tiền tệ của họ đang phải đối mặt với xu hướng giảm. Những gì đang xảy ra với đồng yên sẽ lan sang các loại tiền tệ của các cường quốc trung bình khác.

Đồng USD bị định giá quá cao, thể hiện qua thâm hụt tài khoản vãng lai và tài chính lớn của Hoa Kỳ. Khi tiền tệ của các cường quốc trung bình suy giảm, đồng USD sẽ trở nên được định giá quá cao hơn nữa.

Đồng đô la được giữ vững nhờ dòng tiền chảy vào. Sự thống trị của đồng đô la trên thị trường tiền tệ toàn cầu giúp điều này trở nên khả thi.

Đông Á chiếm phần lớn tiền tiết kiệm toàn cầu. Một số chính trị gia Hoa Kỳ đã thảo luận về khả năng xảy ra chiến tranh ở Đài Loan. Một tác động của điều này là khiến những người giàu trong khu vực sợ hãi chuyển tiền ra ngoài. Điều đó có khả năng dẫn đến việc mua nhiều tài sản bằng USD hơn.

Hoa Kỳ cần một giá trị thực tế cho đồng USD để có thể tái công nghiệp hóa trong dài hạn. Điều đó đòi hỏi Trung Quốc phải định giá lại đồng tiền của mình. Tuy nhiên, Trung Quốc không thể bị ép buộc phải làm như vậy, như Nhật Bản đã làm trong Hiệp định Plaza năm 1985. Hoa Kỳ sẽ phải đạt được thỏa thuận với Trung Quốc để đạt được điều đó. Trung Quốc chắc chắn sẽ yêu cầu nhiều nhượng bộ để đổi lại. Khi Hoa Kỳ sẵn sàng đối phó đúng mực với Trung Quốc, giá trị của đồng USD sẽ bình thường trở lại.

Tiến sĩ Andy Xie là một nhà kinh tế học độc lập có trụ sở tại Thượng Hải, chuyên về Trung Quốc và châu Á, đồng thời viết, phát biểu và tư vấn về kinh tế toàn cầu và thị trường tài chính. Ông gia nhập Morgan Stanley vào năm 1997 và là giám đốc điều hành kiêm trưởng nhóm kinh tế châu Á - Thái Bình Dương của công ty cho đến năm 2006. Trước đó, ông đã dành hai năm làm việc tại Ngân hàng Macquarie ở Singapore, nơi ông giữ chức phó giám đốc tài chính doanh nghiệp. Ông cũng có năm năm làm nhà kinh tế học tại Ngân hàng Thế giới. Ông được tạp chí Bloomberg bình chọn là một trong 50 người có ảnh hưởng nhất trong lĩnh vực tài chính vào năm 2013.