Chính sách Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương mới: Châu Âu tìm giai điệu riêng

Phan Quân
Chính sách mới phản ánh nhận thức, quyết tâm của Liên minh châu Âu (EU) về thúc đẩy hợp tác độc lập và toàn diện hơn với Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương.
Theo dõi Baoquocte.vn trên

EU chính thức công bố chính sách Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương mới ngày 16/9, hơn hai tuần sau chiến dịch di tản tại Afghanistan do Mỹ khởi xướng và gần như cùng lúc với sự ra đời của thỏa thuận an ninh ba bên giữa Washington, London và Canberra, hay còn gọi là AUKUS.

Tuy nhiên, từ tháng 4/2021, Hội đồng EU đã kết luận về chiến lược hợp tác của EU về Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương và ngày 16/9 chỉ là thời gian văn bản này được chính thức công bố.

Ngoài ra, lãnh đạo EU không được thông báo về AUKUS cho đến khi liên minh an ninh này thành hình. Do đó, chính sách Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương không phải là hệ quả từ sự kiện Afghanistan và AUKUS.

Vậy đâu là lý do dẫn đến sự hình thành chiến lược này?

(09.21) Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula Von der Leyen trình bày Thông điệp Liên minh ngày 16/9. (Nguồn: AFP)
Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula Von der Leyen trình bày Thông điệp Liên minh ngày 16/9. (Nguồn: AFP)

Động lực bên trong

Các đồng minh và đối tác khác như Mỹ, Nhật Bản, Ấn Độ và Anh đã có chính sách về Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương. Một số quốc gia trong EU như Đức, Pháp, Hà Lan và cả Anh, cũng công bố tầm nhìn của riêng mình về khu vực này. Do đó, khối cần sớm có chiến lược Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương thống nhất để phối hợp hành động với đồng minh và đối tác, tối đa hóa lợi ích của mình.

Quan trọng hơn, EU nhận thức rõ vai trò của khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương, coi đây là ưu tiên cao trong chiến lược kinh tế, an ninh và đối ngoại, gắn liền với sự phát triển và thịnh vượng của châu Âu.

Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương chiếm 3/5 dân số, 60% Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) toàn cầu, đóng góp 2/3 tốc độ tăng trưởng kinh tế thế giới và đi đầu về phát triển kinh tế số. Ngoài ra, nơi đây có 7/20 nước thuộc Nhóm các nền kinh tế lớn cùng Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN), đối tác quan trọng với EU.

Văn bản chính sách của EU cũng khẳng định Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương và châu Âu là đối tác “tự nhiên” trong thương mại và kinh tế. EU là nhà đầu tư hàng đầu và một trong những đối tác lớn nhất khu vực, với trao đổi thương mại giữa hai khu vực đạt mức 1.756 tỷ USD năm 2019.

Đồng thời, Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương là thị trường xuất khẩu lớn thứ hai của EU và có 4/10 đối tác thương mại lớn nhất của khối. Đặc biệt, khu vực này có nhiều đường vận tải biển lớn thiết yếu với hàng hóa đến từ châu Âu, bao gồm eo biển Malacca, Biển Đông và eo biển Bab el-Mandeb.

Ngoài ra, văn bản này cũng đề cập cạnh tranh địa chiến lược ở Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương. Hoạt động quân sự tại điểm nóng khu vực như eo biển Đài Loan và Biển Đông khiến căng thẳng leo thang, ảnh hưởng trực tiếp tới an ninh và thịnh vượng của châu Âu. Các thách thức an ninh phi truyền thống, từ biến đổi khí hậu tới không gian mạng, cũng là bài toán EU cần hợp tác giải quyết.

EU nhận thức rõ vai trò của khu vực này, coi đây là ưu tiên hàng đầu trong chiến lược kinh tế, an ninh và đối ngoại, gắn liền với sự phát triển và thịnh vượng của châu Âu.

Yếu tố bên ngoài

Lý do để châu Âu tìm kiếm ở một chiến lược Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương độc lập không chỉ xuất phát từ bên trong, mà còn đến từ bên ngoài, đặc biệt là Mỹ.

Trở lại với câu chuyện Mỹ đơn phương rút quân ở Afghanistan hay cùng Anh và Australia bất ngờ hình thành đối tác an ninh AUKUS mà không qua tham vấn đồng minh EU, khiến Pháp mất trắng một hợp đồng tàu ngầm trị giá lên tới hàng chục tỷ Euro.

Đây không phải là nguyên nhân trực tiếp khiến EU xây dựng chiến lược Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương riêng. Tuy nhiên, hai sự kiện này lại là minh chứng rõ nét về điều chỉnh trong chính sách đối ngoại dưới hai đời Tổng thống Mỹ, yếu tố bên ngoài quan trọng khiến châu Âu phải thay đổi.

Một mặt, hai nhiệm kỳ Tổng thống Mỹ gần nhất cho thấy Washington đang chuyển trọng tâm chiến lược từ châu Âu và Trung Đông sang Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương.

Dưới thời ông Joe Biden, sự dịch chuyển này đang diễn ra nhanh hơn bao giờ hết.

Nó thể hiện rõ nét từ ưu tiên trong Chỉ dẫn Chiến lược An ninh Quốc gia tạm thời, hàng loạt chuyến thăm của quan chức cấp cao Mỹ đến Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương, rút quân khỏi Afghanistan, và mới đây là xây dựng đối tác an ninh AUKUS, chia sẻ công nghệ tàu ngầm hạt nhân với Australia.

Một đoàn người di tản lên máy bay vận tải C-17 Globemaster của quân đội Mỹ. (Nguồn: AP)
Chiến lược rút quân và di tản của Mỹ khiến các đồng minh châu Âu bất ngờ. (Nguồn: AP)

Tuy nhiên, khác với chiến lược xoay trục của ông Barack Obama hay áp lực đơn phương của người tiền nhiệm Donald Trump, nước Mỹ thời Tổng thống Joe Biden tìm cách phả hơi nóng vào Trung Quốc thông qua tập hợp quốc gia theo từng nhóm lợi ích. Cách tiếp cận này giúp Washington thiết lập mạng lưới đối tác rộng hơn, linh hoạt hơn trong cạnh tranh chiến lược toàn diện với Bắc Kinh.

Trong bối cảnh đó, mở rộng hợp tác với tất cả quốc gia Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương, trên nhiều bình diện và lĩnh vực sẽ giúp EU tăng cường lợi ích thực chất, đồng thời củng cố vị thế của khối tại khu vực này. Từ đó, châu Âu sẽ trở thành đối tác Mỹ khó ngó lơ khi nghĩ về Trung Quốc.

Mặt khác, chiến lược Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương và ở góc độ nào đó, nghị quyết về chiến lược EU -Trung Quốc mới, cho thấy nỗ lực tự chủ của EU về đối ngoại, giảm phụ thuộc vào Mỹ.

Châu Âu đã hiểu rõ một nước Mỹ đơn phương là như thế nào dưới thời ông Donald Trump.

Ngay khi Tổng thống Joe Biden khẳng định ưu tiên ở Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương, EU từng lo Washington sẽ hành động quyết đoán hơn, với Afghanistan hay AUKUS là minh chứng rõ nét.

Trong bối cảnh đó, EU cần soạn giai điệu của riêng mình.

Vì thế, chiến lược Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương mới có thể là tác phẩm đầu tiên, song chắc chắn chưa phải cuối cùng của châu Âu.

Mỹ và những mục tiêu chiến lược ở Biển Đông

Mỹ và những mục tiêu chiến lược ở Biển Đông

Trong bài viết trên trang Maritime-executive, nhà nghiên cứu các vấn đề hàng hải Ronald O'Rourke* nhận định, sự quyết đoán ngày càng tăng của ...

10 điều rút ra từ sự ra đời của thỏa thuận AUKUS

10 điều rút ra từ sự ra đời của thỏa thuận AUKUS

Hiệp định Đối tác tăng cường an ninh ba bên giữa Australia, Anh và Mỹ (AUKUS) có phiên âm khá thú vị (ô kis)-“Hôn nhau ...

Đọc thêm

Quan hệ Pháp-Brazil: Nối lại nồng ấm

Quan hệ Pháp-Brazil: Nối lại nồng ấm

Chuyến đi của Tổng thống Pháp tới Brazil được cho là làm nồng ấm trở lại mối quan hệ băng giá dưới thời Tổng thống Brazil Jair Bolsonaro.
XSMB 29/3, trực tiếp kết quả xổ số miền Bắc hôm nay thứ 6 ngày 29/3/2024. dự đoán XSMB 29/3/2024

XSMB 29/3, trực tiếp kết quả xổ số miền Bắc hôm nay thứ 6 ngày 29/3/2024. dự đoán XSMB 29/3/2024

XSMB 29/3 - Trực tiếp xổ số miền Bắc 29/3/2024. xổ số hôm nay 29/3. kết quả xổ số miền Bắc hôm nay. dự đoán xổ số miền Bắc thứ ...
XSMT 29/3, trực tiếp kết quả xổ số miền Trung hôm nay thứ Sáu ngày 29/3/2024. SXMT 29/3/2024

XSMT 29/3, trực tiếp kết quả xổ số miền Trung hôm nay thứ Sáu ngày 29/3/2024. SXMT 29/3/2024

XSMT 29/3 - xổ số hôm nay 29/3. trực tiếp xổ số miền Trung 29/3/2024. kết quả xổ số miền Trung hôm nay. xổ số miền Trung thứ 6. SXMT ...
XSMN 29/3, trực tiếp kết quả xổ số miền Nam hôm nay thứ Sáu 29/3/2024. xổ số hôm nay 29/3

XSMN 29/3, trực tiếp kết quả xổ số miền Nam hôm nay thứ Sáu 29/3/2024. xổ số hôm nay 29/3

XSMN 29/3 - kết quả xổ số ngày 29 tháng 3. trực tiếp kết quả xổ số miền Nam 29/3/2024. xổ số hôm nay 29/3. xo so mien nam. SXMN ...
Dự sự kiện, Hoa hậu Đặng Thu Thảo tinh tế kết hợp đầm lụa và trang sức kim cương

Dự sự kiện, Hoa hậu Đặng Thu Thảo tinh tế kết hợp đầm lụa và trang sức kim cương

Hoa hậu Việt Nam 2012 Đặng Thu Thảo tôn dáng vẻ sang trọng với bộ trang phục màu kem, dùng trang sức xa xỉ làm điểm nhấn.
Nhịp cầu cho doanh nghiệp Việt tham gia sâu vào chuỗi giá trị toàn cầu

Nhịp cầu cho doanh nghiệp Việt tham gia sâu vào chuỗi giá trị toàn cầu

Diễn đàn Nhịp cầu phát triển giúp các địa phương và doanh nghiệp Việt Nam hội nhập và tham gia sâu vào chuỗi giá trị toàn cầu.
Vụ tấn công khủng bố ở Moscow: Nga xác nhận đã được Mỹ cảnh báo, Đức nói chẳng biết thông tin nào trước

Vụ tấn công khủng bố ở Moscow: Nga xác nhận đã được Mỹ cảnh báo, Đức nói chẳng biết thông tin nào trước

Đức cho rằng, Mỹ có thể có manh mối về vụ tấn công khủng bố cướp đi sinh mạng của hơn 140 ở ngoại ô thủ đô Moscow của Nga tối 22/3.
Pháp khẳng định thành ý với Brazil về tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân

Pháp khẳng định thành ý với Brazil về tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân

Pháp mong muốn chia sẻ kiến thức kỹ thuật với Brazil trong khi vẫn tôn trọng mọi cam kết không phổ biến vũ khí hạt nhân.
Ukraine hạ 26 UAV một đêm, Nga tuyên bố đanh thép về F-16, thế mạnh của Ấn Độ giữa xung đột Moscow-Kiev

Ukraine hạ 26 UAV một đêm, Nga tuyên bố đanh thép về F-16, thế mạnh của Ấn Độ giữa xung đột Moscow-Kiev

Nga cho rằng, nếu phương Tây cung cấp cho Ukraine máy bay tiêm kích F-16, điều đó cũng sẽ không làm thay đổi tình hình trên chiến trường.
Hàn Quốc cảnh giác động thái mới của Triều Tiên, thảo luận cùng Mỹ-Nhật Bản tìm cách hợp tác an ninh

Hàn Quốc cảnh giác động thái mới của Triều Tiên, thảo luận cùng Mỹ-Nhật Bản tìm cách hợp tác an ninh

Triều Tiên dường như đang chuẩn bị cho vụ phóng vệ tinh do thám tiếp theo, mặc dù không có dấu hiệu cho thấy vụ phóng sắp xảy ra.
Mỹ tính 'đục thủng' túi tiền ở nước ngoài dành cho vũ khí Triều Tiên, Moscow-Bình Nhưỡng hợp tác đối phó thách thức

Mỹ tính 'đục thủng' túi tiền ở nước ngoài dành cho vũ khí Triều Tiên, Moscow-Bình Nhưỡng hợp tác đối phó thách thức

Mỹ đã công bố các biện pháp trừng phạt đối với 6 cá nhân và hai tổ chức với cáo buộc chuyển tiền cho các chương trình vũ khí của Triều Tiên.
Đã từng thân thiết, Niger nay vội gây sức ép muốn Mỹ rút quân, Nga có thế chân?

Đã từng thân thiết, Niger nay vội gây sức ép muốn Mỹ rút quân, Nga có thế chân?

Chính phủ Niger cho hay, Mỹ sẽ sớm đệ trình đề xuất rút binh lính của họ khỏi quốc gia Tây Phi này.
Vụ tấn công đẫm máu ở Nga: Lý do Moscow 'lọt' tầm ngắm của IS

Vụ tấn công đẫm máu ở Nga: Lý do Moscow 'lọt' tầm ngắm của IS

Vụ tấn công đẫm máu ở Nga ngày 22/3 do tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng thực hiện cho thấy sự thay đổi mục tiêu của tổ chức khủng bố này.
Diễn đàn châu Á Bác Ngao: Tiếng nói của kinh tế châu Á

Diễn đàn châu Á Bác Ngao: Tiếng nói của kinh tế châu Á

Diễn đàn châu Á Bác Ngao được đánh giá là kênh hiệu quả để trao đổi ý kiến về các vấn đề kinh tế đáng quan tâm nhất trong suốt hai thập kỷ qua.
Chạy đua vũ khí hạt nhân, Mỹ đánh cược vào tên lửa đạn đạo xuyên lục địa Sentinel?

Chạy đua vũ khí hạt nhân, Mỹ đánh cược vào tên lửa đạn đạo xuyên lục địa Sentinel?

Những rắc rối trong chương trình tên lửa đạn đạo xuyên lục địa Sentinel đang khiến cho Mỹ khó tiếp cận mục tiêu răn đe hạt nhân của mình.
Bất ổn ở Haiti: Nguồn cơn và nguy cơ

Bất ổn ở Haiti: Nguồn cơn và nguy cơ

Bất ổn chính trị, tranh giành quyền lực giữa các băng đảng cùng các vụ đảo chính và nghèo đói là những gì mà người dân Haiti tiếp tục phải đối mặt...
70 năm ngày mở màn Chiến dịch Điện Biên Phủ lịch sử

70 năm ngày mở màn Chiến dịch Điện Biên Phủ lịch sử

Baoquocte.vn. Ngày 13/3/1954 là ngày mở màn Chiến dịch Điện Biên Phủ lịch sử - nguồn cổ vũ lớn lao cho toàn thể nhân dân ta trong sự nghiệp xây dựng, bảo vệ Tổ quốc.
Tháng Ramadan linh thiêng

Tháng Ramadan linh thiêng

Tháng Ramadan là tháng thứ Chín trong lịch Hồi giáo, được xem là tháng linh thiêng nhất trong năm đối với người Hồi giáo trên toàn thế giới.
Điều gì đang xảy ra với quan hệ Mỹ-Israel?

Điều gì đang xảy ra với quan hệ Mỹ-Israel?

Việc Mỹ bỏ phiếu trắng với nghị quyết kêu gọi ngừng bắn ở Gaza của Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc liệu có thể làm chuyển hướng quan hệ với Israel?
Nhật Bản cho phép xuất khẩu máy bay chiến đấu tối tân: 3 điều cần biết

Nhật Bản cho phép xuất khẩu máy bay chiến đấu tối tân: 3 điều cần biết

Kế hoạch theo Chương trình Không quân Chiến đấu Toàn cầu (GCAP) của Nhật Bản, Anh và Italy báo hiệu sự thay đổi then chốt trong chiến lược an ninh khu vực.
Ngoại trưởng Ấn Độ thăm Đông Nam Á: Dấu ấn Hành động hướng Đông, khẳng định giá trị chung với ASEAN

Ngoại trưởng Ấn Độ thăm Đông Nam Á: Dấu ấn Hành động hướng Đông, khẳng định giá trị chung với ASEAN

Ngoại trưởng Ấn Độ tìm cách tối đa hóa hoạt động ngoại giao để đưa mối quan hệ của Ấn Độ với các đối tác Đông Nam Á lên một tầm cao mới.
Vụ tấn công khủng bố ở Moscow: 'Điểm mù' của Cơ quan an ninh Nga hay thuyết âm mưu đánh lạc hướng?

Vụ tấn công khủng bố ở Moscow: 'Điểm mù' của Cơ quan an ninh Nga hay thuyết âm mưu đánh lạc hướng?

Khi chính lực lượng IS đã nhận là chủ mưu cuộc khủng bố, Nga vẫn chưa thể vội vàng tin bởi nếu vội tin rất có thể Moscow đã dính bẫy.
Chuyên gia EU: Châu Âu thức tỉnh sau 'giấc ngủ Đông', cục diện xung đột Nga-Ukraine sắp có bước chuyển?

Chuyên gia EU: Châu Âu thức tỉnh sau 'giấc ngủ Đông', cục diện xung đột Nga-Ukraine sắp có bước chuyển?

EU đồng lòng hỗ trợ Ukraine 'bằng mọi giá' vì hòa bình trong bối cảnh Nga đang dành nhiều lợi thế trong cuộc xung đột.
Mỹ sắp tổ chức thượng đỉnh ba bên, sẽ có thêm một thế 'kiềng ba chân' trong quan hệ quốc tế?

Mỹ sắp tổ chức thượng đỉnh ba bên, sẽ có thêm một thế 'kiềng ba chân' trong quan hệ quốc tế?

Hội nghị thượng đỉnh ba bên giữa Nhật Bản, Mỹ và Philippines sẽ lần đầu tiên được tổ chức tại Mỹ vào giữa tháng 4 này.
Phiên bản di động