Cú hích mới cho quan hệ Nga-Ấn

Chuyến thăm của ông chủ Điện Kremlin tới New Delhi ngày 4-5/12 kỳ vọng “tiếp lửa” cho mối quan hệ truyền thống Nga-Ấn Độ giữa bộn bề thách thức.

Chịu áp lực từ Tổng thống Mỹ, Ấn Độ có mạo hiểm mua dầu Nga, hứng đòn trừng phạt? Ông Trump muốn hai quốc gia ngừng mua dầu Nga; không còn hưởng lợi lớn, Ấn Độ có 'quay lưng'? Tổng thống Trump tuyên bố Ấn Độ sẽ ngừng mua dầu Nga, Moscow và New Delhi đều không nói như vậy

Tổng thống Vladimir Putin và Thủ tướng Narendra Modi. Ảnh minh họa. (Nguồn: The Secretariat)

Bài thử khó nhằn

Trước hết, đây là chuyến công du đầu tiên của Tổng thống Vladimir Putin tới Ấn Độ từ tháng 12/2021, vài tuần trước khi xung đột giữa Moscow và Kiev nổ ra. Bốn năm trôi qua, tiếng súng tại Ukraine vẫn chưa dứt, còn quan hệ Nga-Ấn Độ phải đối mặt với không ít lực cản từ bên ngoài, đặc biệt là Mỹ. Mặc dù vậy, mối liên kết chặt chẽ giữa New Delhi và Moscow không vì thế rạn nứt. Ấn Độ tiếp tục mua dầu của Nga, duy trì thái độ trung lập về xung đột tại Ukraine. Chuyến thăm của Tổng thống Nga Vladimir Putin tới New Delhi, dự Thượng đỉnh thường niên song phương lần thứ 23 sẽ góp phần củng cố sợi dây liên kết đó.

Thành phần đoàn cùng lịch trình cho thấy chuyến công du không chỉ mang tính biểu tượng. Tháp tùng ông chủ Điện Kremlin lần này là nhiều quan chức cấp cao, đặc biệt trong lĩnh vực năng lượng và quốc phòng như Phó Thủ tướng thứ nhất Denis Manturow và Bộ trưởng Quốc phòng Andrei Belousov. Tiếp đón ông Putin tại New Delhi là lãnh đạo, các quan chức cấp cao nhất của Ấn Độ gồm Tổng thống Droupadi Murmu, Thủ tướng Narendra Modi, Ngoại trưởng S. Jaishankar và Cố vấn An ninh Quốc gia Ajit Doval. Dự kiến Tổng thống Nga Vladimir Putin sẽ dự chiêu đãi với người đồng cấp chủ nhà; hội đàm với Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi, dự Thượng đỉnh Thường niên Ấn Độ-Nga lần thứ 23 và có bài phát biểu quan trọng tại Diễn đàn Kinh tế Nga-Ấn Độ.

Chuyên gia Harsh V. Pant, Phó Chủ tịch Quỹ Nghiên cứu Quan sát có trụ sở tại New Delhi (Ấn Độ) đánh giá: “Trong bối cảnh địa chính trị hiện nay, chuyến thăm của ông Putin có ý nghĩa quan trọng khi Nga trở thành tâm điểm trong làn sóng gây áp lực của chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump với Ấn Độ. Khi đó, chuyến thăm sẽ là cách New Delhi khẳng định tự chủ chiến lược rằng ‘Dù Washington có nói gì đi nữa, chúng tôi vẫn trân trọng quan hệ đối tác với Moscow”. Ở chiều ngược lại, chuyến thăm của ông Putin như một lời khẳng định rằng bất chấp nỗ lực của Mỹ và phương Tây, Moscow sẽ không thể bị cô lập.

Mua dầu là đầu câu chuyện

Trong khuôn khổ chuyến thăm, lãnh đạo hai nước dự kiến thảo luận nhiều vấn đề nóng, nổi bật là câu chuyện về dầu mỏ. Giới chuyên gia nhận định, ông Putin sẽ kêu gọi chủ nhà tiếp tục mua dầu Nga, trong khi lãnh đạo Ấn Độ tái khẳng định cam kết duy trì quan hệ hợp tác trong lĩnh vực năng lượng với xứ bạch dương. Tuy nhiên, tờ Nikkei Asia (Nhật Bản) đánh giá môi trường hiện tại đang cản trở doanh nghiệp Ấn Độ làm ăn với Nga. Ông Pant cũng nhận định: “Xét cho cùng, các công ty mới là người bỏ tiền ra mua dầu và nếu họ gặp vấn đề trong khâu vận chuyển, ngân hàng hay tài chính, các giao dịch sẽ không thể diễn ra”. Tháng qua, Reliance Industries, tập đoàn hàng đầu của Ấn Độ về lọc hóa dầu, thông báo đã ngừng nhập dầu thô Nga cho nhà máy hóa dầu ở phía Tây. Với áp lực từ Luật Cấm vận Nga (2025), đe dọa áp tới 500% thuế với các công ty nhập dầu Nga, xu hướng này có thể chưa dừng lại. Khi đó, “quan hệ Đối tác chiến lược đặc biệt và đặc quyền” sẽ là cơ sở quan trọng để hai bên cùng ngồi lại, tìm kiếm giải pháp để duy trì hợp tác thương mại trước sức ép từ phương Tây.

Hợp tác quốc phòng cũng sẽ là điểm nhấn trong trao đổi giữa lãnh đạo hai nước. Theo báo cáo mới nhất của Viện nghiên cứu hòa bình quốc tế Stockholm (SIPRI), khí tài Nga hiện chiếm tới 36% kho thiết bị quốc phòng của Ấn Độ. Còn theo truyền thông sở tại, các bên có thể trao đổi về khả năng New Delhi mua thêm hệ thống tên lửa phòng không S-400, hiện quốc gia Nam Á đã nhận ba hệ thống và dự kiến nhận thêm hai hệ thống vào cuối năm sau. Ấn Độ cũng được cho là đang xem xét khả năng đồng sản xuất Su-57, tiêm kích tàng hình thế hệ thứ năm cùng với Nga. Nhà phân tích quốc phòng và chiến lược Rahul K. Bhonsle, Giám đốc công ty tư vấn Rủi ro An ninh châu Á có trụ sở tại New Delhi đánh giá: “Có nhiều đồn đoán về… Su-57 và việc mua thêm S-400. Tôi không rõ các cuộc đàm phán đã tiến triển ra sao. Tuy nhiên, tôi cho rằng hiện các bên chưa đạt được sự nhất trí cần thiết cho các thỏa thuận quan trọng này. Song, các bên có thể đề cập tới khả năng nâng cấp phi đội máy bay SU-30MKI”.

Tương tự, Giáo sư Sanjay Kumar Pandey tại Trung tâm về Trung Á và Nga học tại Đại học Jawaharlal Nehru (Ấn Độ) cho rằng trong bối cảnh xung đột tại Ukraine chưa chấm dứt, Nga vẫn cần S-400 và do đó, khó có thể đáp ứng nhu cầu của Ấn Độ ở thời điểm hiện tại. Dù vậy, ông tin tưởng rằng hợp tác quốc phòng tiếp tục là “nét chính” trong quan hệ song phương và hai bên sẽ duy trì thảo luận, công bố thúc đẩy hợp tác trong lĩnh vực này những ngày tới.

Về tình hình Ukraine, chuyên gia Bhonsle đánh giá Thủ tướng Narendra Modi có thể sẽ “đề cập tương lai của cuộc xung đột, bởi điều này tác động không chỉ tới hai nước, mà còn tới toàn thế giới, bao gồm cả Ấn Độ”. Một tuyên bố như vậy của New Delhi thể hiện sự nhất quán với lập trường trước đó. Đồng thời, nó còn tỏ ý thúc giục Moscow sớm tìm kiếm một thỏa thuận hợp tình, hợp lý với Kiev và Washington khi mà thế giới, trong đó có Ấn Độ, đã “thấm mệt” vì xung đột giữa các nước láng giềng.

Chỉ khi tiếng súng ngưng, “Quan hệ Đối tác chiến lược đặc biệt và đặc quyền” Nga-Ấn Độ mới có thể phát huy đúng tiềm năng vốn có, không ngừng phát triển, mang lại lợi ích thiết thực cho nhân dân của hai nước “tuy xa mà gần”.