Chủ nhân Nobel Văn học 2022: Cây bút bình dị, chân thực và dũng cảm

Annie Ernaux được vinh danh Giải Nobel 2022 vì các tác phẩm của bà "khám phá ra gốc rễ, sự ghẻ lạnh và những hạn chế chung của ký ức cá nhân bằng sự cản đảm và nhạy bén".

Khi công bố chiến thắng của nhà văn Pháp, đại diện Viện Hàn lâm Thụy Điển nhấn mạnh: "Với lòng dũng cảm và một trí tuệ sắc lạnh, bà đã bóc trần cội rễ, sự ghẻ lạnh và hạn chế của tập thể qua hồi ức cá nhân".

Chủ nhân Nobel Văn học 2022: Cây bút bình dị, chân thực và dũng cảm

Nữ văn sĩ Pháp Annie Ernaux 82 tuổi. (Nguồn: Twitter)

Nữ nhà văn vĩ đại còn sống

Annie Ernaux sinh năm 1940 trong gia đình bình dân ở Yvetot, vùng Normandy, Đông Bắc nước Pháp. Bà theo học Đại học Rouen và sau đó là Đại học Bordeaux, ngành văn học, từng đỗ kỳ thi tuyển giảng viên ngành văn học hiện đại năm 1971.

Bà bắt đầu sự nghiệp văn chương vào năm 1974, với tác phẩm tự truyện đầu tay mang tên Les Armoires vides (Cleaned Out).

Đến năm 1984, bà đoạt giải Renaudot cho tác phẩm tự truyện khác mang tên La Place (A Man's Place, bản dịch tiếng Việt tên Một chỗ trong đời).

Tác phẩm nổi bật khác của bà là Les Années (The Years), phát hành năm 2008, phác họa một giai đoạn xã hội Pháp kéo dài từ thời hậu Thế chiến II cho đến hiện đại. Trong năm 2008, Ernaux nhận giải thưởng Prix de la langue française, vinh danh toàn bộ sự nghiệp sáng tác văn chương của bà.

Năm 2019, cuốn Les Années (The Years) của bà được tạp chí Le Monde xếp vào danh mục 100 tác phẩm văn chương sáng giá của nền văn học Pháp. Tác phẩm gần đây nhất của Annie Ernaux là Mémoire de fille (A Girl’s Story), xuất bản tháng 4/2016.

Trong sách, bà kể lại những ký ức của thời thiếu nữ 60 năm về trước, khi lần đầu yêu mù quáng và nhận lại những tổn thương khó chữa lành. Tác phẩm được xem là tiếng nói về bình đẳng giới và nữ quyền.

Tờ The Guardian khẳng định Annie Ernaux là một trong những nhà văn còn sống vĩ đại nhất của nước Pháp. Tại Việt Nam, bà được biết tới với tác phẩm A Girl’s Story (tên bản dịch tiếng Việt là Hồi ức thiếu nữ) xuất bản năm 2021.

Vào năm 2016, một tác phẩm khác của bà là A Man’s Place (Một chỗ trong đời) cũng được xuất bản tại Việt Nam, kể những kỷ niệm về người cha thuộc tầng lớp lao động của nữ văn sĩ.

Cuốn hồi ký Hồi ức thiếu nữ được Nhã Nam phát hành vào đầu năm 2021. (Nguồn: Nhã Nam)

“Chất đặc biệt” của người đoạt giải

Nói về lý do lựa chọn chủ nhân Giải Nobel Văn học, Ellen Mattson - nhà văn và thành viên của Viện Hàn lâm Thụy Điển, cho rằng: "Thế giới đầy ắp những nhà văn giỏi, xuất sắc và mỗi cây bút cần thêm một vài yếu tố để trở thành người đoạt giải".

Theo bà Ellen Mattson, khó lý giải yếu tố đó là gì, nhưng có thể hiểu nôm na là tố chất đặc biệt của người đó, có từ khi họ sinh ra.

Tuy nhiên, Ủy ban Nobel Văn học chưa bao giờ xem xét đến yếu tố đời sống riêng tư của các cây viết để trao giải. Họ chỉ nhìn vào những tác phẩm người đó tạo ra, tìm ra nét độc đáo riêng biệt thuyết phục được họ.

Chủ nhân Nobel Văn học 2022. (Nguồn: Viện Hàn lâm Thụy Điển)

Có thể thấy, các tác phẩm của Annie Ernaux chủ yếu là tự truyện và tiểu luận, phản ánh cuộc đời cá nhân dưới góc nhìn xã hội học.

Song song với sự nghiệp sáng tác, bà cũng là người đấu tranh không mệt mỏi chống lại phân biệt và bất công xã hội, bà đặc biệt tiên phong trong phong trào chống lại nạn bất bình đẳng giới.

Với chiến thắng Giải Nobel Văn học 2022, Annie Ernaux sẽ nhận được 10 triệu crown Thụy Điển (khoảng 911.000 USD). Lễ trao giải sẽ được tổ chức vào ngày 10/12 tới tại thủ đô Oslo, Na Uy.