Cộng hòa Chad: Bất ổn và bất định

Mai Thùy Trang
Sau cái chết bất ngờ của cố Tổng thống Chad Idriss Déby trên chiến trường, tình hình ở quốc gia châu Phi này đã rơi vào tình trạng bất ổn và dự kiến sẽ tiếp tục kéo dài.
Theo dõi Baoquocte.vn trên

Ngày 21/4, Hội đồng Quân sự Chuyển tiếp CH Chad thông báo, Tướng Mahamat Kaka, tức Mahamat Idriss Déby Itno, con trai của cố Tổng thống Idriss Déby Itno sẽ thay cha lên nắm quyền, sau khi nhà lãnh đạo 30 năm của nước này qua đời.

Đám tang của cố Tổng thống Cộng hòa Chad Idriss Déby Itno diễn ra vào ngày 23/4 tại thủ đô N’Djamena. Quốc tang của nước này cũng sẽ kéo dài 14 ngày. (Nguồn: AP)
Đám tang của cố Tổng thống Cộng hòa Chad Idriss Déby Itno diễn ra vào ngày 23/4 tại thủ đô N’Djamena. Quốc tang của nước này cũng sẽ kéo dài 14 ngày. (Nguồn: AP)

Vị Tổng thống lâu đời

Ông Idriss Déby Itno sinh năm 1952, là con trai của một người chăn gia súc, kiếm sống từ những sa mạc khắc nghiệt ở khu vực phía Bắc Chad. Sau khi nhập ngũ, năm 1970, ông được cử đi đào tạo ở Pháp để trở thành phi công.

Năm 1979, ông Déby trở lại Chad và thấy đất nước bị giằng xé bởi các lãnh chúa đối địch. Ông đã liên minh với một trong những lãnh chúa đó là Hissène Habré. Năm 1982, ông Habré trở thành Tổng thống và bổ nhiệm ông Déby làm Tổng Chỉ huy quân đội của mình.

Tám năm sau, nhận thấy Tổng thống Habré quá lạm quyền, ông Déby đã lật đổ chính quyền và giành quyền lực cho chính mình. Từ đó, Tổng thống Déby đã điều hành đất nước trong gần 30 năm, thậm chí giành chiến thắng ở liên tiếp năm cuộc bầu cử.

Dù vậy, chính quyền của ông tiếp tục phải đối mặt với những cuộc nổi loạn do tranh chấp trong khai thác dầu, hoặc bởi các phe đối địch trong khu vực. Thủ đô N’Djamena từng chìm trong bom đạn khi một cuộc đảo chính bất thành diễn ra vào năm 2006.

Cố Tổng thống Cộng hòa Chad Idriss Déby Itno, ảnh chụp năm 2018. (Nguồn: Reuters)
Cố Tổng thống Cộng hòa Chad Idriss Déby Itno, ảnh chụp năm 2018. (Nguồn: Reuters)

Dưới sự điều hành của Tổng thống Déby, cuộc sống người dân Chad phần nào thay đổi nhờ việc khai thác dầu.

Tuy nhiên, Chad thường xuyên xuất hiện trong danh sách các quốc gia nghèo và tham nhũng nhất trên thế giới. Tỷ lệ người lớn biết chữ là 31,8%, tuổi thọ trung bình là 54. Phe đối lập liên tục cáo buộc ông Déby đã phung phí tiền dầu mỏ để đổ vào phát triển quân đội.

Phương Tây dường như “ngoảnh mặt làm ngơ” với những vấn đề tại quốc gia Trung Phi này. Lâu nay, Chad là một trong những nước nòng cốt đóng góp nhân lực cho Lực lượng G5 Sahel chống khủng bố, hiện có khoảng 1.200 binh sỹ đồn trú tại Niger, gần biên giới với Mali và Burkina Faso, cũng như hàng trăm binh sỹ đồn trú cùng với phái bộ gìn giữ hòa bình của LHQ tại Mali.

Quân đội Chad ngày 20/4 cho biết, Tổng thống Idriss Déby đã tử vong do bị thương nặng trên chiến trường khi đang chỉ huy quân đội chiến đấu với phiến quân ở miền Bắc, hưởng thọ 68 tuổi. Vụ việc xảy ra sau một ngày ông Déby được xác nhận tái đắc cử nhiệm kỳ thứ sáu, với kết quả 79,32%.

Khởi động quá trình chuyển tiếp

Sau cái chết của cố Tổng thống Idriss Déby trên chiến trường, người phát ngôn của quân đội Chad, ông Azem Bermendao Agouna cho biết, con trai nhà lãnh đạo lâu năm này - Mahamat Idriss Déby Itno, đã lập tức được bổ nhiệm làm Tổng thống lâm thời bởi hội đồng chuyển tiếp gồm các sĩ quan quân đội.

Tướng Mahamat Idriss Déby Itno năm nay 37 tuổi, hiện đứng đầu Hội đồng Quân sự Chuyển tiếp gồm chính ông và 14 lãnh đạo quân sự từng là đồng minh, ủng hộ cha ông. Ông được gọi là “người đứng đầu các lực lượng vũ trang tối cao”, sẽ “đảm nhận các chức năng của một Tổng thống nước cộng hòa” và đảm nhiệm vai trò lãnh đạo hội đồng các Bộ trưởng và quốc phòng.

Ngày 20/4, ông Mahamat Idriss Déby Itno đã ký sắc lệnh giao nhiệm vụ cho hội đồng quân sự, hướng quá trình chuyển đổi kéo dài 18 tháng để có thể tổ chức “các cuộc bầu cử tự do và dân chủ”.

Theo đó, chính phủ lâm thời sẽ: tổ chức quốc tang kéo dài 14 ngày, giải tán chính phủ và quốc hội, đóng cửa toàn bộ biên giới trên bộ và trên không, áp dụng lệnh giới nghiêm toàn quốc từ 6 giờ chiều đến 5 giờ sáng ngày hôm sau, ban hành các thể chế mới để tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình chuyển giao quyền lực và tổ chức các cuộc bầu cử tự do, dân chủ và minh bạch.

“Hội đồng Chuyển tiếp mong người dân hãy an tâm rằng, tất cả các biện pháp đã được thực hiện để đảm bảo hòa bình, an ninh và trật tự của đất nước”, ông Agouna khẳng định.

Tổng thống Pháp Emmanuel Macron và nhà lãnh đạo CH Chad Mahamat Idriss Déby Itno tại đám tang của cố Tổng thống Idriss Déby Itno. (Nguồn: AFP)

Đám tang của cố Tổng thống CH Chad Idriss Déby Itno được tổ chức vào ngày 23/4. Nhiều nhà lãnh đạo và quan chức tại châu Phi đã tập trung tại quảng trường chính ở thủ đô N'Djamena để bày tỏ lòng thành kính với cố Tổng thống.

Tổng thống Pháp Emmanuel Macron cũng đã tham dự đám tang, đồng thời kêu gọi chính phủ quân sự mới được bổ nhiệm thúc đẩy "sự ổn định, hòa nhập, đối thoại, chuyển đổi dân chủ."

Nghi ngờ đảo chính?

Bất chấp cái chết của cố Tổng thống Déby vẫn chưa rõ ràng, một số ý kiến cho rằng, những gì đang xảy ra là một cuộc đảo chính thay vì một cuộc tấn công của phiến quân nổi loạn. Theo bản Hiến pháp hiện đã bị đình chỉ của Chad, Chủ tịch Quốc hội (hiện đã bị giải tán) sẽ là người đảm nhiệm chức vụ Tổng thống lâm thời và dẫn dắt quá trình chuyển đổi của đất nước.

Ông Nathaniel Powell, nhà nghiên cứu tại Đại học Lancaster (Anh) chuyên về châu Phi cho biết, động thái đình chỉ Hiến pháp, giải tán Chính phủ và Quốc hội của quân đội Chad “không có gì đáng ngạc nhiên”.

“Về lý thuyết, đó là một cuộc đảo chính, nhưng đó cũng là thông điệp gửi tới các công dân của Chad và cộng đồng quốc tế rằng, nước này có một cam kết tuyệt đối về duy trì chế độ”, ông Powell nói với Al Jazeera.

Ông Powell bình luận, quyết định bổ nhiệm ông Mahamat Déby làm Tổng thống lâm thời là phù hợp với những điều được dự kiến trong trường hợp ông Déby bị lật đổ hoặc qua đời.

Một số sĩ quan quân đội cũng đồng ý với nhận định trên.

Ngày 21/4, Tướng Idriss Abderamane Dicko kêu gọi các binh lính quân đội có cùng chí hướng giải tán Hội đồng Quân sự Chuyển tiếp: “Chúng tôi là một lực lượng đông đảo. Chúng tôi đại diện cho quân đội quốc gia và cộng hòa. Chúng tôi đã quyết định ủng hộ ý chí của người dân và yêu cầu Hội đồng Chuyển tiếp Quân sự lưu ý đến nguyện vọng của họ, đồng thời, đặt lại chủ quyền của quốc gia vào tay dân chúng. Vai trò của quân đội là để hỗ trợ người dân Chad”.

Hậu quả khó lường

Sự ra đi đột ngột của vị Tổng thống lâu đời này có thể châm ngòi cho một cuộc chiến giành quyền lực do quân đội nội bộ lục đục, cũng như sự gia tăng chống đối của phe đối lập trong nước, đồng thời khiến phương Tây gặp không ít khó khăn trong cuộc chiến chống lại những phần tử Hồi giáo cực đoan ở Tây và Trung Phi. Những kịch bản này sẽ khiến đất nước Chad nói riêng và toàn bộ khu vực nói chung rất có thể sẽ rơi vào tình trạng bạo lực hỗn loạn.

Trong bối cảnh này, tổ chức phi chính phủ Human Rights Watch (HRW) nhận định: “Không thể đánh giá thấp những hậu quả có thể xảy ra đối với cả tương lai của Chad lẫn toàn khu vực sau khi Tổng thống Déby thiệt mạng”.

Pháp - quốc gia từng cai trị Chad, cũng đang quan tâm theo dõi tình hình. Bộ trưởng Quốc phòng Pháp, ông Florence Parly phát biểu, “Điều quan trọng đối với chúng tôi bây giờ là Chad thực hiện được quá trình chuyển đổi dân chủ trong khi duy trì ổn định đất nước”.

Ngoài ra, sự bất ổn về khía cạnh kinh tế - xã hội của nước này cũng sẽ là tâm điểm thu hút sự quan tâm của cộng đồng quốc tế. Trước đó, Chad đã đóng vai trò quan trọng trong cuộc chiến chống khủng bố Hồi giáo của phương Tây ở vùng Sahel và được Pháp ca ngợi vì lòng trung thành kiên định trong cuộc chiến chống lại các thế lực khủng bố như Boko Haram, al-Qaida và Nhà nước Hồi giáo ở Sahel.

Mối đe dọa trực tiếp nhất tới sự ổn định của Chad đó là nhóm phiến quân Mặt trận vì sự thay đổi và thỏa hiệp ở Chad (FACT) đã nhận trách nhiệm về những vết thương khiến cố Tổng thống Déby thiệt mạng vào ngày 19/4 vừa qua.

Nhóm này được thành lập bởi các sĩ quan quân đội bất đồng chính kiến vào năm 2016, hiện tuyên bố sẽ hạ bệ người kế nhiệm và kết thúc chính quyền Déby thứ hai. FACT cho rằng: “Chad không phải là quốc gia theo chế độ quân chủ. Không thể có sự phân chia quyền lực theo mô hình triều đại ở đất nước chúng tôi. ”

TIN LIÊN QUAN
CH Chad: AU kêu gọi khôi phục chế độ dân sự, LHQ nỗ lực giảm căng thẳng
Vụ sập mỏ vàng tại Chad: Ít nhất 52 người thiệt mạng, hàng chục người khác bị thương
Chad tiêu diệt 63 phần tử khủng bố Boko Haram
Qatar đóng cửa Đại sứ quán Cộng hòa Chad
Điện mừng Tổng thống nước CH Chad
(tổng hợp)

Đọc thêm

Ngày quốc tế hạnh phúc: Hạnh phúc của người dân đến từ đâu?

Ngày quốc tế hạnh phúc: Hạnh phúc của người dân đến từ đâu?

Mỗi người sẽ có các tiêu chuẩn khác nhau về hạnh phúc. Tiêu chuẩn này dựa trên sự thoải mái, hài lòng của người đó với chính tiêu chí của ...
Bất động sản mới nhất: Chung tay phá ‘cục máu đông’, nhà giá rẻ đang ‘tuyệt chủng’, giá đất ven Hà Nội tăng theo dự án vành đai 4

Bất động sản mới nhất: Chung tay phá ‘cục máu đông’, nhà giá rẻ đang ‘tuyệt chủng’, giá đất ven Hà Nội tăng theo dự án vành đai 4

Nỗ lực lấy lại niềm tin vào thị trường; nguồn cung khan hiếm, giá nhà tăng cao… là những tin bất động sản (BĐS) mới nhất.
Mức phạt vi phạm nồng độ cồn đối với xe đạp là bao nhiêu?

Mức phạt vi phạm nồng độ cồn đối với xe đạp là bao nhiêu?

Xin hỏi đi xe đạp vi phạm nồng độ cồn có bị xử phạt không? Mức xử phạt vi phạm nồng độ cồn đối với xe đạp là bao nhiêu? ...
Chuyển nhượng cầu thủ: MU dự tính chiêu mộ tiền đạo Newcastle Bruno Guimaraes

Chuyển nhượng cầu thủ: MU dự tính chiêu mộ tiền đạo Newcastle Bruno Guimaraes

MU sẵn sàng trả mức phí cao cho tiền vệ Bruno Guimaraes trong kỳ chuyển nhượng mùa Hè nhằm tăng cường sức mạnh hướng đến cuộc đua danh hiệu.
Giá cà phê hôm nay 19/3/2024: Giá cà phê robusta tiếp tục tăng, hàng sắp ra nhiều, thị trường sẽ biến động thế nào?

Giá cà phê hôm nay 19/3/2024: Giá cà phê robusta tiếp tục tăng, hàng sắp ra nhiều, thị trường sẽ biến động thế nào?

Giá cà phê hôm nay 19/3/2024: Giá cà phê robusta tiếp tục tăng, hàng sắp ra nhiều thị trường sẽ biến động thế nào?
Giá heo hơi hôm nay 19/3: Giá heo hơi đi ngang ở mốc cao; giá thịt thế giới tăng nhẹ

Giá heo hơi hôm nay 19/3: Giá heo hơi đi ngang ở mốc cao; giá thịt thế giới tăng nhẹ

Giá heo hơi hôm nay đi ngang ở cả ba miền. Hiện tại, giá khảo sát ở các tỉnh thành dao động trong khoảng 56.000 - 61.000 đồng/kg, đang dừng ...
Xung đột ở Dải Gaza: Israel tiêu diệt nhân vật Hamas quan trọng, Tổng thống Biden hành động, các bên nối lại đàm phán

Xung đột ở Dải Gaza: Israel tiêu diệt nhân vật Hamas quan trọng, Tổng thống Biden hành động, các bên nối lại đàm phán

Tổng thống Mỹ và Thủ tướng Israel có cuộc điện đàm song phương đầu tiên sau hơn 1 tháng, trong bối cảnh căng thẳng liên quan xung đột ở Dải Gaza.
Mỹ muốn đàm phán với Nga và Trung Quốc, không cần điều kiện tiên quyết, Moscow nói gì?

Mỹ muốn đàm phán với Nga và Trung Quốc, không cần điều kiện tiên quyết, Moscow nói gì?

Đại sứ Mỹ tại Liên hợp quốc cho biết, nước này đã đề xuất với Nga và Trung Quốc khởi động đàm phán về kiểm soát vũ khí.
Ukraine phản pháo tuyên bố của Tổng thống Nga, tính tìm kiếm sự hỗ trợ từ quốc gia châu Á tỷ dân

Ukraine phản pháo tuyên bố của Tổng thống Nga, tính tìm kiếm sự hỗ trợ từ quốc gia châu Á tỷ dân

Kiev phản pháo tuyên bố của Tổng thống Nga Vladimir Putin về việc để ngỏ ý tưởng thiết lập vùng đệm ở Ukraine.
Điểm tin thế giới sáng 19/3: Tham vọng chất bán dẫn của Ấn Độ, Nga gửi dầu thô cho Cuba, Ngoại trưởng Trung Quốc thăm New Zealand

Điểm tin thế giới sáng 19/3: Tham vọng chất bán dẫn của Ấn Độ, Nga gửi dầu thô cho Cuba, Ngoại trưởng Trung Quốc thăm New Zealand

Báo Thế giới & Việt Nam điểm một số tin tức thế giới đáng chú ý sáng nay, 19/3.
Tin thế giới 18/3: Tổng thống Putin tái đắc cử, tính ngay vấn đề ở Ukraine, Afghanistan-Pakistan căng nhau; Triều Tiên phóng tên lửa đạn đạo

Tin thế giới 18/3: Tổng thống Putin tái đắc cử, tính ngay vấn đề ở Ukraine, Afghanistan-Pakistan căng nhau; Triều Tiên phóng tên lửa đạn đạo

Tổng thống Nga Putin tái đắc cử, Triều Tiên phóng tên lửa đạn đạo, căng thẳng Afghanistan-Pakistan gia tăng... là một số tin thế giới nổi bật.
Hội nghị thượng đỉnh Ai Cập-châu Âu: EU mang 'gói' tài trợ-đầu tư tới Cairo làm 'quà', ca ngợi tầm quan trọng của quốc gia Bắc Phi

Hội nghị thượng đỉnh Ai Cập-châu Âu: EU mang 'gói' tài trợ-đầu tư tới Cairo làm 'quà', ca ngợi tầm quan trọng của quốc gia Bắc Phi

Ai Cập và EU đã ký Tuyên bố chung về quan hệ Đối tác chiến lược và toàn diện giữa hai bên, trong đó có gói tài trợ và đầu tư trị giá 7,4 tỷ ...
Phía sau kỳ vọng của Thái Lan ở EU

Phía sau kỳ vọng của Thái Lan ở EU

Thông điệp mà Thủ tướng Thái Lan Srettha Thavisin muốn chuyển tới châu Âu, đặc biệt là Pháp và Đức là 'Thái Lan đã mở cửa kinh doanh trở lại'.
Tăng gắn kết, tìm đồng thuận

Tăng gắn kết, tìm đồng thuận

Chuyến thăm Mỹ của Tổng thống Ba Lan Andrzej Duda cùng Thủ tướng Donald Tusk có thể coi là nỗ lực nâng tầm gắn kết mối quan hệ đồng minh với Mỹ.
Bầu cử Tổng thống Mỹ: Định hình cuộc đua ‘song mã’

Bầu cử Tổng thống Mỹ: Định hình cuộc đua ‘song mã’

Sau ngày Siêu thứ Ba, việc lựa chọn ứng viên Tổng thống của đảng Dân chủ và Cộng hòa gần như đã an bài.
Tổng thống Pháp thăm CH Czech: Nỗ lực tìm kiếm đồng minh

Tổng thống Pháp thăm CH Czech: Nỗ lực tìm kiếm đồng minh

Tổng thống Pháp đến CH Czech không chỉ đáp lễ mà còn là nỗ lực thể hiện vai trò dẫn dắt của nước Pháp và tìm kiếm sự ủng hộ của đồng minh.
Điều gì ẩn sau tuyên bố gửi quân đến Ukraine của ông Macron?

Điều gì ẩn sau tuyên bố gửi quân đến Ukraine của ông Macron?

Thượng đỉnh các nhà lãnh đạo châu Âu về Ukraine mới đây tại Paris với những lời kêu gọi tiếp tục hỗ trợ Ukraine nhưng đã không đưa ra được biện pháp cụ thể nào.
Hoàn thiện cấu trúc an ninh của NATO: ‘Hành trình Odyssey’ đã kết thúc!

Hoàn thiện cấu trúc an ninh của NATO: ‘Hành trình Odyssey’ đã kết thúc!

Khác với Phần Lan, hành trình trở thành thành viên NATO của Thụy Điển gập ghềnh, khó lường và kéo dài hơn rất nhiều.
Xung đột Israel - Hamas: Mỹ 'than ngắn thở dài' vì một điều, thứ mang đến bàn đàm phán vẫn chỉ là lòng thù hận

Xung đột Israel - Hamas: Mỹ 'than ngắn thở dài' vì một điều, thứ mang đến bàn đàm phán vẫn chỉ là lòng thù hận

Trước khủng hoảng nhân đạo đáng báo động, quốc tế vẫn đang trông chờ vào các cuộc đàm phán giữa Israel và Hamas về một lệnh ngừng bắn.
'Trái ngọt' trong quan hệ Iran - Saudi Arabia: Đốm lửa nhỏ có thể thắp sáng cả Trung Đông?

'Trái ngọt' trong quan hệ Iran - Saudi Arabia: Đốm lửa nhỏ có thể thắp sáng cả Trung Đông?

'Trái ngọt' của quan hệ Iran với Saudi Arabia sau một năm nối lại quan hệ ngoại giao khơi dậy niềm lạc quan giữa một Trung Đông đầy bất ổn.
Ngoại giao tình báo trỗi dậy trong thời đại an ninh toàn cầu bị thách thức

Ngoại giao tình báo trỗi dậy trong thời đại an ninh toàn cầu bị thách thức

Chính sách ngoại giao tình báo của Ấn Độ phù hợp với chiến lược xây dựng liên minh khu vực và toàn cầu hiện nay của nước này.
Bầu cử Mỹ: Siêu thứ Ba gay cấn, cuộc đua vào Nhà Trắng đang định hình rõ nét

Bầu cử Mỹ: Siêu thứ Ba gay cấn, cuộc đua vào Nhà Trắng đang định hình rõ nét

Chiến dịch tranh cử tại Mỹ đang trở nên gay cấn vào Siêu thứ Ba với hy vọng là ngày 'bội thu' của các ứng cử viên.
Đằng sau việc Thủ tướng Palestine từ chức: Động thái mang tính 'trình diễn'?

Đằng sau việc Thủ tướng Palestine từ chức: Động thái mang tính 'trình diễn'?

Thủ tướng chính quyền Palestine đệ đơn từ chức hôm 26/2 nhằm tạo điều kiện đạt đồng thuận về các thỏa thuận liên quan đến việc quản lý Gaza thời hậu xung đột.
50 năm quan hệ ASEAN-Australia: Từ những 'trái ngọt' nhớ về câu nói nổi tiếng của Thủ tướng Gough Whitlam

50 năm quan hệ ASEAN-Australia: Từ những 'trái ngọt' nhớ về câu nói nổi tiếng của Thủ tướng Gough Whitlam

Mối quan hệ đối tác vững chắc giữa Australia và ASEAN sẽ góp phần thúc đẩy ổn định, hòa bình tại khu vực cũng như trên thế giới.
Phiên bản di động